Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы жүйесі

 ҚР  зейнетақымен қамтамасыз ету  жүйесін жаңғырту мәселелерін  зерттеу мен талдау нәтижелері мынадай теориялық және тәжірибелік тұжырымдамалар мен ұсыныстар жасауға мүмкіндік береді:

1. Экономикалық  жүйеде қаржы делдалдарының бір  түрі болып табылатын зейнетақы  қорлары маңызды белсенділікті  арттырушы роль атқаруы тиіс, яғни капитал салымдарын қажет ететін өнеркәсіп компаниялары мен ұсақ инвесторлардың қызығушылықтарының балансын қамтамасыз ету керектілігін нақтылай отырып, қаржы институттары жүйеінде Қазақстанның зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесін жаңғартуға сәйкес жинақтаушы зейнетақы қолларының келесі ерекшеліктері табылады:

• Олар әлеументтік бағыты бар институттар болып табылады;
• Бұл зейнетақы жарналарын қабылдаушы және мүмкіндіктердің өсуіне байланысты зейнетақы активтерін қауіптілігін төмен және сенімді жобаларға инвестициялайтын қаржы институттары;
• Жинақтаушы зейнетақы қорларында төлемдердің басталуы мен жарналар түсімдерінің аяқталуы арасында бірнеше жылды құрайтын уақыт пайда болды.

2. Мемлекетпен   жүргізілген әлеументтік саясат  жаңғырту идеясымен сабақтас  болуы керек, яғни зейнетақыны  және уақытында төлеу, кейбір әлеументтік жеңілдіктері алып тастау, атаулы әлеументтік қорғау сияқты мемлекеттік міндеттемелерді сақтау қажеттілігімен қатар. Әлеументтік саланы кешені жаңғырту бағдарламаларын өңдеп шығару үшін қажетті шарттар нақтыланды:

• Экономиканы жаңғырту экономикалық өсудің қажетті қарқынын қамтамасыз ететін және тиімділікті көтерудің әдәсә ретінде;
• Жаңғырту үшін инвестициялар тарту мақсатында инвестициялық климатты жақсарту;
• Нарықтық өзгерістерді өзгерістерді қолдауды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін және жаңғыртуды қолдауға бағытталған әлеументтік саясат.

Яғни, Зейнетақы жүйесін жаңғыртудың басты мақсаты – экономикалық өсуді қамтамасыз ету, қаржылық тұрақты және әділ жүйені құру болып табылады. Зейнетақы жүйесін жаңа саяси және экономикалық жағдайларға бейімдей отырып, өтпелі кезеңде ескі жүйе зейнетақылық сақтандырудың жаңа мекемелерінің пайда болуы мен жұмыстарының басталуына дейін әрекет етуі тиіс. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды.

Қорытындылай  келе, зейнетақы жүйесі - 1998 жылдың 1 қаңтарынан бастап, мемлекеттік зейнетақыға шығу ережелері мен тәртіптерін және зейнетақы жинақ қоры жүйесінен зейнетақымен қамтамасыздандыруын реттеуші ҚР – ның «ҚР зейнетақымен қамсыздандыру» туралы Заңы өз күшіне енді. Зейнетақымен қамсыздандыру екі жүйеден тұрады:

• Ортақ жүйеден – зейнетақыны төлеу жөніндегі Мемлекеттік орталықтан зейнетақымен қамсыздандыру. Ортақ жүйе республикалық бюджетке түскен әлеументтік салық пен басқа да төлемдерге негізделген;
• Жинақтаушы зейнетақы жүйесі – жинақтаущы зейнетақы қоры.  

26-ХБЕС  Зейнетаќы жоспарлары бойынша есеп және есептілікте зейнетақы жоспарларының, әдетте, екі түрі қарастырылды:

   а) белгіленген жарналары бар зейнетақы  жоспарлары;

     б) белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспарлары .

    Зейнетақы жарналары бойынша салымшылар саны ай сайын өсіп отырған. Латын Америка елдеріндегі, Шығыс Европа және Орта Азия елдіріндегі зейнетақы жүйесінің көрсеткіштері қарастырылды, оларды қорытындылай келе Латын Америкасының зейнетақы жүйесі мейлінше прогрессивті.

Таза  зейнетақы активтеріндегі өзгертулер туралы есепбі, 2010 ж. активтер жиынтығы 205,358,400, 2009ж активтері 165,132,720. Осы мәліметтерге сүйене отырып, Қазақстанның зейнетақы жүйесі жылдан – жылға қарқынды дамып, салымшылар саны мен зейнетақы активтері көрсеткіштері өсіп, халықтың жалпы санындағы қарт азаматтар зейнет жасына келген адамдардың қартайған шағында дұрыс өмір сүруінің кепілдік береді. 
 
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер. 

1. 26-ХБЕС  «Зейнетаќы жоспарлары бойынша есеп және  есептілік».
2. Бохаева А. «Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің және мен маңыздылығы».  Экономика негіздері: мектепте, колледжде және ЖОО-да оқыту. 2007ж №5-6 19-25 бет.
3. Әлиева З.Н. « ҚР зейнетақы жүйесін жаңғырту» автореферат 2007ж.
4. Тұрлыбекова А.Ж.  «ҚазҰУ Хабаршысы» Экономика сериясы, №3(67) 2008ж. 76-79 бет.
5. Статистический ежегодник. Журнал 2009г. стр. 181-195.
6. Кеуімжаева Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенова Н.А. Бухгалтерлік принциптері. Оқу құралы. – Алматы: Экономикс, 2003ж. 263-269бет.
7. Алибекова Б.А. Бухгалтерлік есеп принциптері.
8. www.minfin.kz