Төтенше жағдай

Жай паналау орындары

 Жай паналау орындары – бұларға үстi ашық және жабық жыралар жатады. Олар адамдарды жарық сәулесiнен, өткiш радиациядан және ядролық жарылыстан, қираған үйлер мен ғимараттардың басып қалуынан қорғайды. Жай паналау орындары қалалар мен селолық жерлерде шабуыл қауiпi туған кезде паналау ғимараттары мен радиациядан қорғайтын осындай объектiлер жеткiлiксiз болған жағдайда салынады. Мұндай паналау орындары кәсiпорындардың, үйлердiң, вокзалдардың, әуежайлардың, фермалар мен дала қостарының және басқа да адамдар көп шоғырланған орындардың жанынан салынады. Жай паналау орындарына ор-жырлар да пайдаланады. Ор-жырлар құрылысы жағынан қарапайым, салуы арзанға түсетiн паналау орындары болып табылады.

 Үстi жабық ор-жырлар соққы толқынының әсерiн 2,5-2 есе кемiтедi, жарық сәулесiнен толық қорғайды, ол өткiш радиациядан және сәуле шарпуынан қорғануды арттырады. Ор жыралардың үстiн 20 см қалың балшықпен сылайды, сонан соң қалыңдығы 60 см етiп топырақ жабады, оның үстiн шыммен бастырады. Оған түсу үшiн баспалдақ жасалынады, желдетiлiп отыратын биiктiгi жер бетiнен өлшегенде 1,5-2 м келетiн ауа тартқыш мұржа орнатылады. Мұржаның жоғары жағына күн қағар жабылып, астыңғы жағына арнайы қақпақ орнатылады. Радиоактивтiк ылғал түсу қаупi туған жағдайда қақпақты 2-3 сағатқа дейiн жауып қоюға болады. Ор-жыраның есiгi ауа мен тозаң кiрмейтiндей тығыз жабылуы керек. Ор-жыралар басып қалмайтындай қауiптi жерден қазылуы керек. Олар қауiптi жағдайда тез жасырыну үшiн өндiрiс орындарынан тағы басқа да халық көп шоғырланатын жерлерден 400-500 м қашықтықтан қойылады.   Паналау ғимаратын бейбiт кезде пайдаланғанда, оны тiкелей арналған мақсатына көшiретiн, сондай-ақ соғыс кезiнде онда адамдардың жасыруына қажеттi жағдайды қамтамасыз ететiн барлық талап орындалуға тиiс. Сондықтан да паналау ғимараттарын бейбiт уақытта пайдаланған кезде оның бөлмелерi мен жабдықтарының аман сақтаулы, паналау ғимаратының белгiленген мерзiмге даяр болуы қамтамасыз етiлуге тиiс.   Зақым ошағынан өткен адамдарды, көшiрiлгендер колоннасы белгiленген жерде келгеннен кейiн олар транспорт құралдарымен қауiпсiз аймаққа жеткiзiлiп, қажеттi медициналық көмек көрсетiледi.

ӘДЕБИЕТ

1.    Под редакцией  А.И.Бурназяна. Руководство по организации медицинского обеспечения при массовых поражениях населения. “Медицина“. Москва, 1971. Том 1,2

2.    М.Мырзабеков. Жазатайым жарақат алсаңыз. Алматы, 1987 ж.

3.    Қазақтан Республикасы Төтенше жағдайлар жөнiндегi Агенттiгi. Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс жөнiндегi материалдардың ақпараттық әдiстемелiк жинағы. (1,2,3 шығарылым), 2000 жыл.

4.    Под ред. Е.П.Шубина. Гражданская оборона. Москва “Просвещение“. 1991 г. 

5.    Гражданская  оборона. Под редакцией А.Г.Алтунина. Москва. “Военное издательство“, 1982.

6.    Гражданская  оборона на объектах сельскохозяйственного  производства. Москва. “Колос“, 1973.

7.    Методики оценки  возможной обстановки при землетрясениях. Алма-Ата 1990.

8.    Справочник по  поражающему действию ядерного  оружия. Москва. “Военное издательство“, 1975.

9.    Алтунин А.Г. Формирование гражданской обороны в борьбе со стихийными бедствиями. Москва. “Стройиздат“, 1976.

10.    Методика оценки  радиационной и химической обстановки  по данным разведки гражданской  обороны. Москва. “Военное издательство“, 1980.

11.    П.Е.Егоров и  др. Гражданская оборона. 

12.    В.Г.Атаманюк., Л.Г.Ширшев, Н.И.Акимов. Гражданская оборона. Москва. “Высшая школа“, 1976.

13.    Лазаренко Ю.И.  Бактериологическая разведка. “Медицина“. 1968.

14.    Михно Е.П. Восстановление разрушенных сооружений. “Воениздат“, 1976.