Шу адамға әсері

      Ультрадыбыстар  жүйке жүйесіне әсер етіп, жүрек  тамыр, эндокриндік жүйедегі зат  алмасу процестерінің бұзылыстарына  әкеледі. Сонымен қатар клетка мембраналарының өтімділігінің бұзылыстарына әкеледі.

      Кавитирлеуші  сұйықтықпен қатынаста болған қол  қолдың кәсіптік ауруларына әкелуі мүмкін. Церебралды микроорганикалық симптоматика болуы мүмкін.

      Клиникалық  ағымына байланысты 3 кезеңін бөледі:

1. алғашында - вегетатамырлы дистонияның аяқтардағы вегетативті невралгиялық синдромдары басымырақ болады;
2. шамалы айқындықта – астеновегетативті синдромдар мен қолдағы вегетативті полиневропатия симтомы;
3. айқын – таламиялық гипоталамиялық көріністермен диэнцефалды патология.

      Аз  энергия мен жоғары жиіліктегі ультрадыбыстармен  байланыстары  бар еңбек гигиенасы  сұрақтарының маңызы зор. Ультрадыбыстардың  әсеріне жүйелі түрде әсер ететін жұмыспен әсері бар мамандарда қолдардың  вегетативті полиневриті дамуы мүмкін.

      Негізгі шағымдары – алақанның тершеңдігі, қол саусақтарының жансыздануы. Қолдардағы гипестезия түріндегі полиневрит анықталынады, тырнақ капилляроскопиясы  кезінде  капиллярлардың спазмдары  немесе спастикалық атониясы дамиды.

      Емі. Вегетативті полиневрит кезінде емдік шаралар қолданылады.

      Процестердің  айқындылық деңгейлеріне байланысты қолдың вегетативті полиневриттері кезінде  еңбек ету қабілетінің сараптамасының сұрақтары шешіледі. Ол болмаған кезде  немесе ауырсыну синдромы аз айқындылықта болса,  жұмыс қабілеті сақталынады. Жиі парестезия немесе ауырсыну сезімдерімен жүретін вегетативті тамырлар немесе сезімталдықтың бұзылуларының айқындылығы кезінде, науқастар ультрадыбыспен байланыстары бар жұмыстардан шектелінеді.

      Алдын алу шаралары дыбыс қысымының адам ағзасына әсерлерін төмендетуге арналған. Яғни оған ультрадыбыспен қатынаста болатын уақыт ұзақтығының қысқаруы, дистанционды басқаруларды қолдану, электромагниттік толқындардан дыбыстарды шектейтін экрандарды қолданулар, жеке басының қорғаныс заттарын қолдану жатады. Ультрадыбыспен қолдардың байланысын үзу мүмкін болмаған жағдайларда резиналы перчаткаларды қолданады. Құралдардаың шектейтін қол саптары болу керек.

      Кезеңді түрде 12 айда бір рет, жұмыс  басталғаннан кейін алғашқы 36 айда бір рет медициналық қараудан өту керек. Барлық тексерушілерге суықтық сынамасын, вибрациялық сезімталдықтарын тексеру керек.

      Шеткі тамырлардың ангиоспазмы, Рейно  ауруы, облитерирлеуші эндартериит, шеткі  жүйке жүйеснің сүлелі аурулары ультрадыбыспен байланыста болатын жұмыстанр үшін медициналық қарсы көрсеткіш болып табылады. 
 

Адам  ағзасына шудың әсері

      Өндірістік  орталардағы қолайсыз факторларға  шу жатады. Адам ағзасына олардың әсері  ең алдымен жаңа жоғары өнімді құралдарды қолдану кезіндегі  әртүрлі станоктар мен агрегаттардың жоғары жылдамдықта жұмыс істеулерімен байланысты. Насостар, компрессорлар, трубиналар, пневматикалық құралдар, станоктар және тағыда басқа қозғалыстағы құралдар шудың көзі болып табылады. Сонымен қатар, соңғы жылдардағы қаладағы транспорттардың көбеюіне байланысты, қолайсыз факторлар ретінде шудың әлеуметтік маңызы да зор.

      Шудың әсерінен адам ағзасында ең алдымен  есту, жүйке, жүрек тамыр жүйесінің  өзгерістері дамиды. Олардың айқындылығы  шудың параметрлеріне, шу жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және ағзаның сезімталдығына байланысты.

      Шумен байланысты еңбек процесі кезінде, адам денесі мәжбүрлі қалыпта болатынын, белгілі бір бұлшық еттер тобының  кернелікте болуын, нервтік-эмоционалдық кернеулікті және осыған қоса дірілдің, шаңның, улы заттардың, қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың әсерін ұмытпау керек. Бұның барлығы аурудың клиникасын қиындататын факторларға жатады.

1 дәрежесі  – есту ағзасына шудың әсер  ету белгілері. Қарқынды өндірістік жағдайында шумен жұмыс істейтін жұмысшыларда осы түрі қолданылады. Естудің бұл жағдайы сөзді қабылдау аймағында естудің босағасы 10 дейінгі дБ жоғарлауы, 4000Гц  - тен 50 дБ(±20); сыбырлап сөйлеуді қабылдау 5м дейін (±1).

      2 дәрежесі - Естудің жеңіл дәрежелі төмендеуімен кохлеарлы неврит. Осы дәрежедегі естудің төмендеуі  сөзді қабылдау аймағындағы есту босағасының  11 ден 20 дБ жиілігінде, 4000 Гц 60-қа дейін дБ (±20) қабылданғанда, және сыбырлап сөйлеудің 4 м (±1) дейін естудің төмендеуінде қалыптасады.

      3 дәрежесі - Естудің шамалы төмендеуімен  кохлеарлы неврит. Осы дәрежедегі  естудің төмендеуі  сөзді қабылдау  аймағындағы есту босағасының  21 ден 30 дБ жиілігінде, 4000 Гц 65 дБ (±20) қабылданғанда, және сыбырлап  сөйлеудің 2 м (±1) дейін естудің  төмендеуінде қалыптасады.

      4 дәрежесі – айқын дәрежелі  естудің төмендеуімен кохлеарлы  неврит.  Осы дәрежедегі естудің  төмендеуі  сөзді қабылдау  аймағындағы есту босағасының  31 ден 45 дБ жиілігінде, 4000 Гц 70 дБ (±20) қабылданғанда, және сыбырлап  сөйлеудің 1 м (±0,5м) дейін естудің төмендеуінде қалыптасады.

Шудың себебінен пайда болған кохлеарлы  неврит кезінде консервативті емдеу  әдісі қолданылады; ол лабиринттің  рецепторларының қызметін жақсартуға бағытталған. Емдеу әдістері медикаментозды, физиотерапиялық, дауысты белсендіретін болуы мүмкін, рефлексотерапияда қолданылады.

      Кохлеарлы невриті бар науқастарға ототоксикалық  әсерлері бар дәрілерді қолдануға  болмайды, әсіресе аминогликозид  қатарының антибиотиктерін.шудың  әсерінен пайда болған кереңдіктің  медикаментозды емі кезінде, И.Б.Солдатов және А.Я.Миркин бойынша (1979), төрт енгізгі бағытта әсер беретін дәрілік заттардың комплексін тағайындаған дұрыс: 1). Жүрек жүйесіне әсер ететін, церебралды және ішкі құлақ артериясындағы  қан айналымды жақсартатын; 2). Жасушалық және тіндік метаболизмге  әсер ететін; 3). Ішкі құлақтың рецепторлы аппаратын тонуста ұстайтын және жүйке импулстарының өтімділігін жақсартатын; 4). Бас миының үлкен жартысындағы қыртыстағы негізгі жүйке қатынастарының  реттелуі.  Ұлудың қан айналымын папверин, платифиллин, эуфиллин жақсартады.

      Егде  жастағы адамдарға  профессионалды неврит кезінде стугерон, девинкан немесе винкапанды тағайындаған дұрыс. Емдеу курсы 3-4 апта А және Е витаминдерімен бірге жүргізіледі. Алмасу процестерін  жақсарту үшін витамин препараттарын қолданамыз. Осы мақсатта В1, В6, В15 витаминдерін қолданады. Кокарбаксилаза, АТФ, А витаминін қолдану көрсетілген. Биостимуляторлардан кеңінен алоэ экстрактысы қолданылады, ФиБС- 30 күн бойы тері астына, гумизоль 2 мл бұлшық етке және апилак 0,01г ішке 20 күн бойы.

Жеке  қорғаныс заттарына шуға қарсы қолданылатын құлаққа тағатындар және шлемдер  жатады. Шуға қарсы қолданылатын заттарға қойылатын  бірқатар талаптар бар, олар  шудың әсерін төмендетіп, қолдануға  ыңғайлы болу керек. «Шудан  жеке қорғаныс заттары. Гигиеналық талаптар» ГОСТ 1576270 олардың нәтижелігін бағалау, шуға қарсы заттар немесе әдістерді таңдау, талаптар жазылған.

      Жеке  қорғаныс заттарын қолдану кезінде  белгілі бір деңгейде ыңғайсыздық  болуы мүмкін, сондықтан жұмысшылар үйрену үшін белгілі бір уаұыт қажет. Ішкі және ортаңғы құлақ, бет терісімен бастың қабынбалы   аурулары кезінде шудане қорғанатын қорғаныс заттарын қолдануға жол берілмейді. Тәжірибеде көрсетілгендей  тәжірибеде шудың қолайсыз әсерлеріне қарсы күрес жүргізу және гигиеналық талаптар бойынша жеке қорғаныс заттарын  қолдануды енгізу, бірқатар жағдайларда профессионалды кохлеарлы невриттің дамуын азайтады.