Радиоактивті ластанудың көздері

      Ластанған аймақтарда ауыл шаруашылығын жүргізу  үшін, көршілес аудандардың да радиациялық жағдайын білу керек. Мұдай дерек ауыл шаруашылығын тиімді жүргізуге жағдай жасайды. Керекті деректер жиналған соң, іс-шараларды жүргізудің жоспарын дайындауга көшсе болады. Бірінші сатыда ластанудың коэфициентіне қарай аудандарды 3 бөлу керек(шартты түрде).

      Бірінші секторға ең аз мөлшерде ластанған, басқа  да қосымша іс-шараларсыз құрамында  аз мөлшерлі радионуклиттер бар астық  жинау аймағын жатқызамыз. Оларга минералды тыңайтқыштар аз мөлшерде қолданылады. Бұл секторде барлық жұмыс қарапайым технологиялармен жүргізіледі. Ал оның өніме шексіз қолданылады.  Екінші секторға орташа радиацияланған ауыл шаруашылық жерлерін жатқызамыз( бірінші сектормен салыстырғанда, радиациялануы 3-4 есе жоғары). Бұл секторда ауыл шаруашылық өнімдерінің радионуклиттерін төмендету үшін міндетті түрде іс-шаралар қолдану керек( агрохимиялық және агротехникалық кешендердің барлығын қолдану қажет). Өнімдерде радионуклиттердің мөлшерін азайту үшін оларды техникалық қайта өңдеуден өткізеді.

      Үшінші  секторға радиациялану мөлшері жоғарығы деңгейдегі ластанған аул шаруашылы  жерлері жатады. Бұл жерлер бірінші  сектормен салыстырғанда ластану  деңгейі 8-10 есе жоғары. Мұндай аймақта  ауыл шаруашылығымен айналысу тек мамандардың  бақылауымен жүзеге асырылады. Бұл  секторда агротехникалық, агрохимиялық іс-шараларды қолдану міндетті болып  табылады. Бірақ мұндай іс шараларды  қолданғаннан кейінде өнімде радионуклиттердің  азаюына кепілдік болмайды.  

 Радиоактивті сәулеленудің тірі ағзаларға әсері 

      Жануарлар мен өсімдіктердің сәулелену  сипаты сыртқы, ішкі, аралас болады. Сырткы сәулелену түрінде, сәуле көзі ағзадан  тыс болады. Ең негізгі сыртқы космостық  сәулелену, рентгенді альфа сәулелер болып табылады.

      Ал  бетта сәулелері, улкен мөлшерлерде, жануарлар мен өсімдіктерге әсерін тигізеді. Егер сәулелену көзі ағзанын  ішінде болса, ол ішкі сәулелену деп  аталады. Өсімдіктерге радиактивті  элементтер қорек заттары мен  жапырақтары арқылы жиналады, ал жануарлар  ағзасына олар өсімдікті қорекпен түседі. Сәулеленудің бұл түрін аралас деп  атайды. Нуклиттердің радиактивті элементтер түрінде шашрағанда ионды сәулелену  пайда болады. Бұл процесте оңды және теріс зарятталған элементтер пайда болады.осы малекулалар  кейінен радикалдар мен иондарға бөлінеді. Иондалған сәулелердің  су малекулаларымен әрекеттесіп, радиолизға ұшырайды, яғни су екі ионға болінеді. Бұл радикалдар бос оттектермен  әрекеттесіп сутекке айналады. Сонымен  басқа молекулаларды сәулелендіріп, радиацияға ұшырайды.

      Жоспары

1)Радиоактивті  ластану

2) Қоршаған ортада радионуклиттердің миграциялауы

3)Эксприменттік  бөлім

4)Радиоактивті  сәулелердің тірі ағзаларға әсері