Биосферадаfы заттар айналымы

     Топырақтану ғылымының негізін салушы В.В.Докучаев (1846-1903) топырақ: а) грунт, б) климат, в) өсімдіктер мен жануарлар, г) елдің тарихи жасы, д) рельев жағдайы сияқты фаткрлардың тіршілік іс әрекетінің нәтижесінде түзілген жеке табиғи – тарихи құрылым деп анықтама берді.

     Топырақтарда  биорганикалық заттардың ыдырау процесі жүріп отырады. Ондағы органикалық заттарды екіге бөлуге болады, олар: өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдердің ыдырамаған не жартылау ыдыраған қалдықтары және топырақтың қарашірігі.

     Өсімдік қоректі жануарлар қорек ретінде  қабылдаған өсімдіктеріндегі жинақталған энергияны сіңіреді. Олар тіршілік процесі нәтижесінде энергияның біраз бөлігін тыныс алу процесі жұмсайды. Бұдан әрі энергия жыртқыштардың қоректенуі кезінде келесі қоректік сатылады одан ары қарай жұмсалады. Осылай, жасыл өсімдіктерде жинақталған энергия қоры қоректік байланыстардың күрделі тармақтары арқылы әрбір трофикалық сатыда зат алмасу мен тыныс алу процесі нәтижесінде біртіндеп жұмсала береді. Ең соңында, редуценттер- сарофагтар мен бактериялар өлі жануарлар мен өсімдіктер қалдықтарының энергиясын пайдаланады. Осы кезенде энергия қорының ең көп мөлшері жұмсалады. Бұл кезде органикалық массаның айырылуы екі бағытта жүреді. 1) көмірсулардың минералданып, СО₂, NH₃ суға дейін ыдырауы; 2) топырақта микроорганизмдер әсерінен қарашірік түзілуі. 
 

Қорытынды

     Қоршаған  табиғи ортаны қорғау бағытында, білім  беру мәселесінің өзектілігі күннен күнге артып келеді. Оның себебі- эколог мамандары дайындау қарқынының ғылыми- негізделген қажеттілікпен  салыстырғанда тым кенже қалып  қоюы.

     Экология  ғылымының негізгі мақсаты- биосферадағы тепе- теңдікті сақтау, оның бұзылу себептерін болжау және алдын алу. Осы курстық  жұмыста биосферадағы заттар айналымының  төрт түрі көрсетілген. Ол: көміртегі  айналымы ,күкірт айналымы, азот айналымы, фосфор айналымы

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     Пайдаланған әдебиет. 

1. А.Ж.Ақбасова. Г.Ә.Экология. жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы.
2. А.Баешов. Экология негіздері. Түркістан, Яссауи университеті, 2000.
3. А.К.Бродский. Жалпы экологиялық қысқаша курсы.
4. Г.С.Оспанова. Г.Т.Бозшатаева. Экология.
5. Ғ.Сағымбаев. Экология негіздері. Алматы, 1995