Атмосфера - биосфераның негізгі құрамды бөлігі

                Жылуға айналу                                                   46 %

                Булану, жауын-шашын                                      23 %

                Жел, толқын, ағыс                                             0,2 %

                Фотосинтез                                                         0,8 %

      

       Космос сәулелерінің құрамында протондар (сутегіядролары) көп, шамамен барлық бөлшектердің 90%. Гелий ядролары шамамен 10 есе кем, ал

 

 

 

барлық басқа ядролардың үлесіне шамамен 1 % келеді.

       Космос  кеңістігінде  күрделі ядролық  реакциялар нәтижесінде гамма-кванттар түзіледі. Олардың өзі жер атмосферамына енген соң екінші ретті бөлшектер түзіледі.

       Гамма-диапазонға  толқын ұзындығы 0,1 ангстремнен (10-ң  – 9 дәрежесі см) кіші элекромагниттік  сәулелерді жатқызуға болады. Олардың  толқын ұзындығы көрінетін жарықпен  салыстырғанда ондаған, жүздеген  есе қысқа.

       Биосфера  космоспен тығыз байланысты. Жерге түсетін энергия ағыны тіршілікті қамтамасыз ететіндей жағдайларды жасайды.

       Қорытынды. Бәріміз Жер-ананың тұрғындарымыз! Оның бауырында өткенімізде де, бүгімізде де, ертеңімізде де өсіп-өніп, өмір сүріп, ұрпақтарын таратқан. Ал енді осы Жерге зиян шектіріп отырған өзіміз – адамзат балалары. Өзіміздің өмір сүру дәрежесін көтергенімізбен, одан табиғатқа зардабымызды келтіріп отырмыз. Ойланбай әрекет жасап, одан кейін қалай қалпына келтіру жолдарын іздейміз. Қазақта мақал бар: «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» деген. Шынына келгенде, жоғарыда айтылғандай, озон мәселесі, қышқыл жауын-шашындардың, радиоактивті қалдықтардың орын алуы әлемдегі үлкен проблемалардың бірі. Ғалымдар ондай апаттың болдырмау шараларын қарастырып жүр, бұл біздің бүгініміз болса, онда ертеңіміз қалай болар екен? Осы мәселе тұрғысында ойлану керек. Яғни біз өткенімізді, тарихымызды, ең бастысы өзімізді жоғалтамыз. Бұл проблемалардың тоқтамауы, яғни шешілмеуі, ертеңгі күнімізде сау ұрпақтың болуына үлкен күмән келтіреді. «Жеті рет өлшеп, бір рет кес» деген жақсы сөз бар, бір нәрсе ойлап табамыз деп жүргенде, тіршілігімізді құртып алмайық. ХХІ ғасыр Ғылыми техникалық революция дәуірі, яғни ғылым мен техниканың, қауіпті қарулар мен өндірістердің пайда болған және дамып жатқан дәуір. Ғылым мен білімнің үйреніп білгеннің зияны жоқ, бірақ нарықтық экономика дәуірінде өмір сүріп келе жатқан егеменді мемлекетіміз Қазақстан Республикасы да әлемдік экологиялық проблемасы бар мемлекеттің бірі. Қазақстандағы радиациялық жағдай, атап айтсам, Семей ядролық полигоны, Байқоңыр космодромының биосфераға әсері қандай? Сонымен қатар, Балқаштағы болашақ Атом Электр Станциясы  туралы әркім біле бермейді, Арал теңізінің тартылуы мен Каспий теңізіндегі тіршілік иелерінің құрдымға кетуі. Сондықтан экологиялық апаттар, проблемалар, жаңалықтар туралы әрбір азамат пен азаматшалар білуге міндетті. Өмір сүріп отырған қоршаған ортаны, табиғатты, Жерімізді аялап қорғайық. «Жамылып көтерген жүк жеңіл» демекші, бәріміз, адамзат баласы, ат салысып, қолдау көрсетіп, істеген ісімізге есеп берейік.

       

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер мен мәліметтер:

           1. Жатқанбаев «Экология негіздері», 33, 41 – 45 беттер аралығы.

           2. Оспанова, Бозшатаева «Экология», 138 – 145 пен 216 – 220  аралығы.

           3. Бейсенова, Шілдебаев, Сауытбаева «Экология» 23 – 31 пен 130 – 133 беттер аралығы.

           4. Газеттер мен журналдар.

           5. Интернет мәліметтері бойынша.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар:

       І.  Кіріспе бөлім: «Атмосфера ауасы».

       ІІ. Негізгі бөлім: 

       1. Озон қабатының жұқару проблемасы.

       2. Қышқылдық жауын-шашындар мәселесі.

       3. Атмосфераны ластаушы заттар.

       4. «Парниктік» немесе «жылулық» эффект мәселесі

       5. Биосфераның гидросфера қабаты.

       6. Вернадскийдің биохимиялық концепциясы. Биосфераның химиялық құрамы.

       7. Биосфера құрылысы: атмосфера, тропосфера, стратосфера, ионосфера, гидросфера, литосфера, ноосфера.

       8. Биосфера шекаралары.

       9. Биосфера және космос.

       ІІІ. Қорытынды бөлім: «Қоршаған ортаны аялайық!»