Криминалистикалық фото суретке түсіру

 

Тақырып: Криминалистикалық фото суретке түсіру

 

Жоспар:

 

І   Кіріспе

 

1. Криминалистік   фотографияның   қысқаша  даму   тарихы
2. Криминалистік  фотография 

 

ІІ Негізгі бөлім 

1. Криминалистік  объектілерді  фотоға  түсіру  ережелері
2. Іздердің суреті
3. Мәйітті  фотоға  түсіру

 

ІІІ Қорытынды

 

ІV Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Криминалистік   фотографияның   қысқаша  даму   тарихы

 

         Криминалистік фотографияның   даму   тарихы  жалпы фотография   тарихына  негізделеді.

         Қылмыспен  күресу   мақсатында  фотосурет  XIX  ғасырдың  ортасынан   бастап  қолданыла  бастады.  Басында  негізінен   қылмыскерлерді   есепке  алу  үшін  қолданылса,  соңынан   қылмыскерлерді жедел   іздестіру,  оқиға  болған  жерді   қарау,  табылған   белгісіз  өліктерді  есепке  қою  және  жедел-іздестіру  жұмыстарын  іске асыру   мақсатында  қолданыла   бастады. 

         XIX  ғасырдың  70  жылдарында  аталған  мақсаттарды  жүзеге  асыру  үшін  арнайы  құралдар  шығаруға  талпыныстар  жасала  бастайды. Бұл  сұраққа  бірінші   болып  үлкен  көңіл  аударған  француз  криминалисі  Альфонос  Бертильон    болды. Ол  ірі   пішімді  фотокамераның   бірнеше   түрін  ойлапи   шығарды   және  жалпы  фотографияның   техникалық   тәсілдері   мен   әдістерін  қолдана  отырып,  қылмыскерді 1/7   кескіні   көрсететін  суретке  түсіруді  ұсынды

XIX  ғасырдың  соңында  Ресейде   сот  фотографиясын  қолданумен  байланысты  құжаттар  сараптамасы   жүргізіледі.  Орыстың   белгілі   криминалисі  Е.Ф. Буринский   зерттеу  фотографиясына   үлкен   үлес  қосады. Сол  үшін  оған  1889  жылы  Ломоносов  атындағы  ғылыми  сыйлық  берілді.

          Фотографияны  тергеу  және  сараптау   тәжірибесінде  қолдану   сұрақтарының  жүйесін  атақты  совет  криминалисі  С.М. Потапов  1926  жылыв  «Сот   фотографиясы»  кітабында   жазды.

           Бұл  салада  өзге де  ғалымдар  ғылыми  жұмыс  жүргізген   және  жүргізуде. Қазіргі    уақытта   сот   фотографиясы   бойынша  жазылған  көптеген   әдебиеттер  бар.  Бұл   аймақта   сот  фотографиясы  А.А. Эйсман,  Н.А. Селиванов  және   басқалардың   еңбектерінде  жақсы  айтылады.  Осы  көрсетілген  және  де   басқа  ғалымдардың   еңбектерінің   негізінде  криминалистиканың   жаңа  саласы-криминалистік   фотография  қалыптасты.

           Криминалистік  фотография  дегеніміз- тергеу   іс-әрекеттерінде,  жедел-іздестіру және  сот сараптамасында  пайдаланылатын,  фотосуретке түсірудің ғылыми  негізде анықталып айқындалған әдістер мен тәсілдер  жүйесі.

           Криминалистік   фотография   қылмысты   ашу   және  тергеу  үшін   қажетті   мәліметтерді   беруде   құжаттылығымен,  көрнектілігімен,  жоғары  дәлелділігімен,  шынайылығымен   және  жағдайды   тез   бекітуімен  ерекшеленеді.

          Криминалистік  фотография  жалпы   фотографияға  негізделгенімен,  оның   өзіндік   бірқатар  ерекшеліктері  бар. Олар:

а) түсіретін   нысанның  өзіндік  міндеттемесі,  яғни  тергелетін  қылмыстың   оқиғаларымен  байланыстылығы (заттай  айғақтар,  орын,  мәйіттер, т.б.);

ә) криминалистік  фотографияны   қолданатын  арнайы   субъектілердің  болуы (тергеуші,  анықтаушы,  жедел  қызметкер,  учаскелік  инспектор,  маман-криминалист,  сарапшы);

б)  фотосуретке  түсіру  мақсаты  қылмыстық  істерді  тергеу  және  ашу  үшін  маңызы  бар  фактілерді  табу,  бекіту,  жинау  және  пайдалану;

в) арнайы  құралдарды, құжаттарды  қолдануы.  Мәселен,  кезекші  камерасы, С-64  құралы,  микрофотонасадка МРКА және т.б.

г) суретке   түсірудің  арнайы   тәсілдерін  қолдануы  ерекшеліктері (мысалы: қан  іздері,  аяқ  іздері);

д)  суреттерді  қолдан  қосымша  өзгертуге   болмайтындығы  (мәселен, ретушь-бұл  фотобейненің  механикалық  түзетудің  тәсілі;  қателерді  қарындаштармен,  бояулармен,  қырғыш  скальпельдермен  дұрыстау. Ретушь  суретке  бейнеленген  детальдардың  мінездемесін,  суретке  түсірудің  объектілерінің  ерекшелігін  өзгертеді, ал  сот  және  тергеу  үшін  объектілер  туралы  айқын  көріністі  бейнелейді);

е) заңға  және  нормативтік  актілерге  негізделген  ерекше  тәртіппен  толтырылған  фотосуреттер  мен  фотокестелер.

Криминалистік фотография  қолданылатын  тәсілдер  мен  әдістер  өздерінің  қолдану   міндеттеріне  байланысты  жедел-іздестіру,  сот-тергеуі  және  сот  зерттеуі  фотографиясы  болып  үш  топқа  бөлінеді.

          Жедел-іздестіру  фотография  мына  жағдайларда  қолданылады:

а)  оқиға  болған  жерді  қарағанда, заттай  айғақ  немесе  құжаттарды  қарау  барысында;

ә)  тірі  тұлғаларды   куәландыру  жағдайында;

б)  тінту  мен  алуды  жүргізу  барысында;

в)  зерттеу  эксперименті  барысында;

г)  тану  үшін  көрсету  жағдайында;

д)  айғақтарды  оқиға  болған  жерде  тексеру  мен  нақтылау  барысында.

          Фотоға  түсіру  түрі   дегеніміз   іске  айғақты  мәні  бар  объектілер  мен  фактілердің  шынайы  көрінісі  қалуын  орындауды   қамтамасыз  ететін  әдістер,  тәсілдер  және  ережелердің  жиынтығы.

          Соттық-жедел   фотографиялар  объектісіне  байланысты  келесі  түрлерге  бөлінеді:  оқиға   болған  жер,  тінту  жүргізгенде,  зерттеу  эксперименті  барысында,  тірі  тұлғалар,  өліктер,  іздер,  заттай  айғақтар  мен  құжаттар.

          Жедел-сотық   фотография  әдісіне   жататындар:

а) панорамалық;

ә) стереоскопты;

б) өлшейтін;

в) ірі  масштабты;

г) репродуктивті;

д) тануға   байланысты  суреттер  суреттер  көрсетілген  әдістердің  кейбіреулері  тек  кейбір  объектілерге   қатысты  қолданылады. Сөйтіп  репродуктивті   фотография  құжаттарды  түсіру  үшін,  тануға  байланысты-тірі  тұлғаларды  және  өліктерді  түсіру үшін  қолданылады. Басқа  әдістер  түрлі  суретке   түсіру  түрлеріне  қолданылады. Панорамалық  фотоға  түсіру  оқиға  болған  жерді  және  зерттеу  экспериментін,  ұзындығы  біршама  үлкен  іздерді  суретке  түсіру  кезінде  және т.б. жағдайларда  қолданылады.

Айтылған   әдістерден  басқа  фотоға  түсірудің  жеке  тәсілдері  болады,  олар  түрлі  суретке  түсіру  кезінде  қолданылуы  мүмкін.

Жеке  тәсілдерге:

а) бағдарлап  түсіру;

ә) шолып  түсіру;

б) түсіру;

в) тетіктік  фотобейнелер  жатады.

 

  Криминалистік объектілерді  фотоға  түсіру  ережелері

           Заттай    дәлелдемелерді  фотоға   түсіру. Алғашқыда заттай  дәлелде табылған  жерінде фотоға  түсіріледі. Тораптық  сурет заттай  айғақты ғана  емес,  оны қоршаған  заттарды  да  қамтиды. Содан соң заттай  айғақты бөлшектеп түсіру  әдісімен  фотоға  түсіреді.

Бұл  жерде түсірілетін  заттардың  жарықтануына  ерекше  көңіл  бөлінеді,  өйткені  заттардың  формалары  мен  сыртқы  белгілерінің    дұрыс   қабылдануы  жарықтың  түсуіне  байланысты  болады. Объектінің  фотобейнесін  анық  көрсету  үшін  бірнеше  жарық  көзі  қолданылады. Заттың  анық  бейнесін  алу  үшін  оны  ашық  фонда  түсіреді. Бұл  үшін  объектіні  ақ  қағазға  қоюға  болады. Бірақ  оған  жарық  түсіргенде  міндетті  түрде  көлеңке  пайда  болады. Көлеңкені   болдырмау  үшін  кадр  көрінбеуі  тиіс  кітаптың,  кірпіштің  үстіне  қойылған  шыны  әйнекті  қолданады.

Хромдалған  және  никельденген  заттарды  түсіру  біршама   қиындық  тудырады.  Шағылысуды  болдырмау  үшін   жарықтың  түсу  бағытын  өзгертеді,  яғни  оны   объектіге  емес, ақ  экранға  бағыттайды. Заттық  дәлелдемелерді  түсіру  кезінде  олардың  үстіндегі  іздерді,  жеке  белгілерді  көрсетуге  ерекше  көңіл  бөлінеді. Ол  үшін  объектіні  түрлі  жақтардан  және  бөлшектеп  фотоға  түсіруге  болады. Ұсақ  объектілерді ірі  масштабты  фотоға  түсіру  әдісімен  жасайды.

Іздердің суреті

а) қол  ізін  суретке  түсіргенде,  алдымен  іздердің  оқшауланып орналасуын  көрсетуи  үшін  із  табылған  заттың  жалпы  түрін  суретке  түсіреді. Содан  соң  іздердің  өздерін  түсіреді. Қолдың  бірлі-жарым  іздері  ірі  масштабты  сурет  әдісімен  түсіндіріледі.

Қол  іздерін   ойдағыдай  түсіру  үшін  жарықтың  маңызы  зор. Негізінде   кез  келген   жарық  қолданылуы  мүмкін,  бірақ  бір  нүктеге  жарық  беретін  құралды  қолдану  тиімдірек    болады. Егер  із  әйнектей  затта  орналасса,  жарықты   қарсы    жақтан  бағыттайды.

Шаңда  қалған  қолдың  бедерлі  іздерін  қырынан  жарықталу арқылы  түсіреді.

Тегіс  емес   жазықта  қалған  іздерді  түсіру  үшін  жарықты  тіке  бағыттайды. Кейде  «перде», яғни  көлемі  ізден  үлкен  тесігі  бар  қара  қағаз  қолданылады.Егер әйнектей  жазықта   қалған  із,  ақ  ұнтақпен  себілсе,  объектінің  астына  қара  қағаз  қойылады.

ә) аяқ  (аяқ  киім)  және   көлік  іздерін  суретке  түсіру. Іздердің  жиынтығын да,  жеке  іздерді  де  суретке  түсіреді. Қатар  бірнеше  іздерді  түсіргенде  сызықты  панорама  әдісін  қолданады. Фотоаппараттың  оптикалық  осін  жазықтыққа  перпендикулярлы  орналастырып,  іздің  үстінен  түсіреді. Сызықты  панорама  әдісімен  созылған  көлік  іздерін  түсіреді.

Аяқтың  жеке  іздерінің  формасы  мен  көлемін,  сондай-ақ  іздің  белгілері  мен  ерекшеліктерін  бекіту  үшін  суретке  түсіреді. Көліктердің   ізін  түсіргенде  анық  протектор  суреті  бар  учаскелеріне  көңіл  аударады. Іздерді  кіші  пішімді  аппаратпен   түсіргенде  ұзартқыш  сақина  қолданылады. Фотоаппаратты  кадрдың  ізі  барлық  бөлігін  алатындай  етіп  орналастырады.

Жарықты   объектіге-тура  және  жанынан  бағыттайды. Тура  жарық  іздің  формасын  түсіруге,  ал  жанынан  -оның  негізгі  белгілерін  бекітуге  мүмкіндік  береді.

Суретке  түсіру   масштабы  әдіс  арқылы  жүзеге  асады. Масштабы  сызғыштың   миллиметрлік  бөліктері   болуы  тиіс. Сызғышты  іздің  түбіндегі  жазықпен   бірдей  қылып  орналастырған  жөн. Ол  үшін  кейбір  жағдайда  іздің  қасынан   тиісті  тереңдікте  ор  қазып,  түбіне  сызғышты  қояды;

б) бұзу  құралдары  мен  құрал-сайман  іздерін   суретке  түсіру.

Алдымен  мұндай  іздерді,  олардың  орнын  анықтау  үшін   тораптық  фотосурет  ережелері  бойынша   түсіреді. Іздердің  өзін  масштабты  түсіру  әдісімен   түсіреді  және   максималды  масштабта   түсіруге  тырысады.

Іздің   формасына  және  із  қалдырған   құралдың   ерекшеліктері  мен  нысандары   туралы  болжауға   мүмкіндік  беретін,  оның  ерекше   белгілеріне  аса   көңіл  бөлінеді. Бұл  белгілерді  анық   түсіру  үшін  аралас   жарық  түсіру    тәсілін,  яғни   тура  және   жанынан   түсірген   жарық  қолданылады.

Боялған   бет-бедер   іздерді  түсірген  кезде  жарық  фильтрі  қолданылады.

Мәйітті  фотоға  түсіру

Оқиға  болған  жерде  мәйітті   түсіргенде  бірінші   суретті  көріністі  суретке   түсіру  ережесі  бойынша   түсіреді. Бұл   мәйіттің  оны  қоршаған   объектілерге  қатысты  орналасуын  анықтауға  мүмкіндік  береді. Содан  соң  мәйітті   тораптық   суретке  түсіреді. Үшінші  суретте  мәйіттің  үстінен  түсіреді.  Егер  мәйітті  аяқ  жағынан  түсірсе,  бейне  бұрмалануы   мүмкін. Мәйітті  аяқ  немесе   бас  жағынан   түсіру  кей   жағдайларда  ғана  қолданылады.  Мәйітті  жіңішке  пленкалы  фотоаппаратпен   түсіргенде   фотографиялық  кішірейту  коэффициенті 60 градусқа   тең  болады  Мұндай  суретте   киімнің  бұзылғанына,  қанның   іздері  анық  көрінбейді. Сондықтан  мәйітті  суретке  түсіргенде   сызықтық  панорама   тәсілі  қолданады:  бірінші  мәйіттің  өліктің  жоғарғы   бөлігін  суретке  түсіреді. Мәйіттің  табылған  күйін   бекіткен  соң,  оны  орнынан  қозғауға  болады.  Суретке   түсіру  кезінде  денедегі  зақымдарға  ерекше  көңіл  бөлінеді. Олардың   бөлшектік  түсіру  әдісі  арқылы  түсіріледі.

 

 

 

Қазақстан Республикасы Білім және ҒылымМинистрлігі

 

ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚТАР ДОСТЫҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ

 

                                                                         

                                               Кафедра: Құқықтану

СӨЖ

 

 

                       Курс: ІІІ

                       Тобы: ҚҚ-210                                                                 

                       Орындаған: Досметова Н.

                       Қабылдаған: Сатимов Ж.

 

 

 

 

 

 

 

Шымкент 2013