Босқындар мәселесі жөніндегі жоғары комиссар басқармасы

      3) Қазақстан  Республикасының аумағына келгенге  дейін оның шегінен тысқары  жерлерде жасаған саяси емес  сипаттағы ауыр қылмысы үшін  сотталған болса;

      4) Біріккен  Ұлттар Ұйымының және Қазақстан  мүшесі болып табылатын халықаралық  ұйымдардың мақсаттары мен принциптеріне қайшы келетін әрекеттер жасағаны үшін сотталған болса;

      5) террористік,  экстремистік, сондай-ақ тыйым салынған  діни ұйымдардың қызметіне қатысқаны  үшін сотталған болса, ол уәкілетті  органның аумақтық бөлімшесінің  тиісті шешімінің негізінде босқын мәртебесінен айырылады.

      15. Уәкілетті  органның аумақтық бөлімшесі  босқын мәртебесінен айыру туралы  шешім қабылданған күннен бастап  бес жұмыс күні ішінде осы  адамға осы шешімнің себебі  көрсетілген және қабылданған  шешімге шағымданудың тәртібі түсіндірілген шешімнің көшірмесін тапсырады немесе жібереді, сондай-ақ ішкі істер органдарының көші-қон полициясы бөлімшесін қабылданған шешімнің көшірмесін ұсына отырып хабардар етеді.

      16. Босқын  мәртебесі қолданылу мерзімі  өткен кезде, оны ұзарту болмаса, сондай-ақ, егер адам:

      1) Қазақстан  Республикасының немесе өзге  мемлекеттің азаматтығын алса  және өзі азаматы болған мемлекеттің  қорғауын пайдаланса;

      2) өзінің  босқын деп тануға негіз болған  мән-жайлар өзгергендіктен, бұдан әрі өзі азаматы болып табылатын елдің қорғауын пайдаланудан бас тарта алмайтын болса;

      3) өзінің  бұрынғы мемлекетінің жоғалтқан  азаматтығын өз еркімен қайта  қабылдаса;

      4) өзі азаматы  болған елдің қорғауын өз еркімен  қайта пайдаланса;

      5) өзіне босқын мәртебесін беру негіздері болмағандықтан, шыққан еліне қайтып оралуға тілек білдірсе;

      6) қудалау  қаупінің салдарынан тастап шыққан  немесе кетіп қалған еліне  өз еркімен қайта оралса;

      7) Қазақстан  Республикасынан тысқары жерлерге тұрақты тұруға кетсе, осы негіздемелер бойынша босқын мәртебесі тоқтатылады.

      17. Адамның  босқын мәртебесі тоқтатылған  кезде уәкілетті органның аумақтық  бөлімшесі босқын мәртебесінің  тоқтатылу себебі мен оның  басталу мерзімін көрсете отырып, босқынның жеке ісіне белгі қояды, сондай-ақ бұл туралы ішкі істер органдарының көші-қон полициясы бөлімшесін және Қазақстан Республикасының аумағында болған жағдайда мәртебесі тоқтатылған адамды хабардар етеді.

      Осы Ереженің 16-тармағында айтылған  мән-жайлардың туындауы, атап айтқанда:

      1) 1), 3) тармақшалар бойынша - тиісті  азаматтық алған күні;

      2) 2) тармақша бойынша - өзі азаматы  болып табылатын елдегі, солардың  негізінде өзі босқын деп танылған мән-жайлардың өзгергені туралы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесін хабардар еткен күні;

      3) 4), 6) тармақшалар бойынша - өзі  азаматы болып табылатын елге  ерікті қайта оралған күні;

      4) 5) тармақша бойынша - босқынның  өзінің шыққан еліне қайту ниеті туралы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесін хабардар еткен күні;

      5) 7) тармақша бойынша - Қазақстан  Республикасынан тысқары тұрақты  тұруға кеткен күні;

      6) ұзартуға келмеген кезде - құжаттарды  ұсынған кезде дәлелді себепті  жағдайларды қоспағанда, босқын мәртебесінің мерзімі өткеннен кейінгі оныншы күн босқын мәртебесі тоқтатылуының туындау сәті болып табылады.

4. Қорытынды  ережелер

 

      18. Босқын куәлігі жоғалған жағдайда  куәліктің иесі уәкілетті органның  аумақтық бөлімшесіне оның жоғалуы және телнұсқа беру туралы өтініш береді. Уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі өтініш берілген күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей босқынға босқын куәлігінің телнұсқасын береді, онда «Телнұсқа» белгісі қойылады.

      19. Уәкілетті органның босқын мәртебесін беруден, ұзартудан бас тарту немесе босқын мәртебесінен айыру туралы шешіміне жоғары тұрған уәкілетті органға және (немесе) сотқа Қазақстан Республикасы  заңдарында  белгіленген тәртіппен шағымдануға болады.

      20. Пана іздеген және босқын мәртебесін беруден бас тартылған адамдар мен олардың отбасы мүшелерінің, сондай-ақ босқын мәртебесін жоғалтқан немесе босқын мәртебесінен айрылған адамдардың Қазақстан Республикасының аумағында болу уақыты шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен реттеледі.

      21. Уәкілетті органның аумақтық  бөлімшесі босқын мәртебесін  беру, оны ұзарту, одан айыру және  оны тоқтату туралы не босқын  мәртебесін беруден бас тарту  туралы ақпаратты осы Ережеге  қосымшаға сәйкес нысан бойынша журналға енгізеді.

 

 

Босқындарды қолдау және қорғау

 

Ресми деректерге сүйенсек, 2010 жылғы қаңтардың 1-індегі жағдай бойынша Қазақстандағы босқындар  саны 606 адамды немесе 233 отбасын құраған  екен. Келтірілген мәліметтерге қарағанда, еліміздегі босқындардың ұлттық құрамы бойынша хазарлар - 107 адам, пуштундар - 146 адам, тәжіктер - 314 адам, өзбектер - 27 адам, басқа ұлттар - 12 адам болып отыр. Ал олардың шыққан елдері бойынша 602 адам Ауғанстаннан келгендер болса, 2-еуі Сомалиден, 2-еуі Эфиопиядан келгендер. Жалпы республика бойынша босқындар еліміздің 5 аумағында тіркелген. Белгілі бір саяси – әлеуметтік жағдайларға байланысты көптеген адамдар Отанын тастап басқа бір елден пана тапқаны туралы естіп жатамыз. Сол сияқты Орталық Азиядағы оның ішінде құс ұшса қанаты талатын Қазақстандағы босқындар жайлы БҰҰ-ның Босқындар ісі жөніндегі Жоғарғы комиссары басқармасының Қазақстан Республикасындағы өңірлік үйлестірушісі Сабер Азаммен айтылған сөздері бар еді.

Керек дерек:

• Босқындардың біразы немесе 85,2 пайызы Алматы қаласында, қалғандары Оңтүстік Қазақстан облысында тұрады. Босқындардың 109-ы жоғары және аяқталмаған жоғары білімді, 41 адамның арнаулы орта, 126 адамның жалпы орта (толық және толық емес) білімі бар, 96 адам - сауатсыз.

• Босқындарға әлеуметтік көмек БҰҰ БЖКБ-ның бағдарламасы негізінде Қызыл Жарты ай қоғамы мен Қазақстан Рес-публикасының Балалар қоры тарапынан көрсетіледі.

• Алматы қаласында  Ауған мәдени орталығы, Ауған әйел-босқындардың қауымдастығы, Ауған әйел-босқындардың олағы құрылған, 60-тан аса бала білім алатын ауған мектебі, 3-5 жас аралығындағы 25 ауған баласына арналған бала-бақша бар. Қазақстанның Балалар қорының жанында босқын-балаларға арналған жексенбілік мектеп, тілдер курсы жұмыс істейді.

• Қазақстан  Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекстің талабына сәйкес босқындардың тұру ережелерін сақтайтындығына үнемі бақылау жүргізіле-ді, босқындардың құқықтарын қорғау мәселелері туралы қоғамдық ұйымдармен ай сайын кеңестік кездесулер өткізіледі. Бұл орайда Көші-қон комитетінің Алматы қала-сы және Оңтүстік Қазақстандағы басқар-малары Қазақстан Республикасындағы Біріккен Ұлттар Ұйымының Босқындар мәселесі жөніндегі Жоғарғы Комиссары Басқармасымен, Халықаралық Көші-қон Ұйымымен, үкіметтік емес ұйымдар – Адам құқықтары мен заңдылықтарды орындау жөніндегі Қазақстандық Халықаралық Бюромен, “Босқындарға қазақстандық құқықтық көмек” Қоғамдық ұйымымен, «Қызыл Жарты ай» қоғамы мен Қазақстан Республикасының Балалар қорымен – тығыз байланыста жұмыс жүргізеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасының  Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы  Комиссарының басқармасы достық ынтымақтастық  рухында

 

Қазақстан Республикасының  Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы Комиссарының басқармасы достық ынтымақтастық рухында төмендегілер туралы келісті:

Анықтамалар

      Осы Келісімнің мақсаттары үшін  мынадай анықтамалар қолданылады:

      а) «БҰҰ БЖКБ» Біріккен Ұлттар  Ұйымының Босқындар істері жөніндегі  Жоғарғы Комиссарының басқармасын білдіреді;

      b) «Жоғарғы Комиссар» Біріккен  Ұлттар Ұйымының Босқындар істері  жөніндегі Жоғарғы Комиссарын  немесе Жоғарғы Комиссар өз  атынан өкілеттігін берген лауазымды  адамдарды білдіреді;

      с) «Үкімет» Қазақстан Республикасының  Үкіметін білдіреді;

      d) «Қабылдайтын ел» немесе «ел»  Қазақстан Республикасын білдіреді;

      е) «Тараптар» Үкіметті және  БҰҰ БЖКБ білдіреді;

      f) «Негізгі Конвенция» 1946 жылғы 13 ақпандағы Біріккен Ұлттар Ұйымының  Артықшылықтар мен иммунитеттер  туралы конвенциясын білдіреді;

      g) «БҰҰ БЖКБ Өкілдігі» елде  БҰҰ БЖКБ орналасатын немесе  пайдаланатын барлық кеңселерді, үй-жайларды, жабдықтарды және құрылыстарды  білдіреді;

      h) «БҰҰ БЖКБ өкілі» келген елде  БҰҰ БЖКБ өкілдігін басқаратын  БҰҰ БЖКБ-ның ресми адамын білдіреді;

      і) «БҰҰ БЖКБ-ның лауазымды  адамдары» Бас Ассамблеяның 76 (1) Қарарына сәйкес сағат бойынша  төленетін шарттармен жергілікті  жерде жалданатын адамдарды қоспағанда, Біріккен Ұлттар Ұйымының персоналы  туралы Регламентке және Ережелерге сәйкес жалданған БҰҰ БЖКБ-ның барлық қызметкерлерін білдіреді;

      j) «Іссапарда жүрген сарапшылар»  БҰҰ БЖКБ-ның лауазымды адамдарынан  немесе БҰҰ БЖКБ атынан қызметтер  көрсететін адамдардан басқа,  БҰҰ БЖКБ істері бойынша іссапарда  жүрген адамдарды білдіреді;

      k) «БҰҰ БЖКБ атынан қызметтер  көрсететін адамдар» келген елдің  азаматтарынан басқа, өзінің бағдарламаларын  жүзеге асыру үшін немесе орындауға  жәрдем көрсету үшін БҰҰ БЖКБ  жалдайтын жеке және заңды  тұлғаларды және олардың қызметкерлерін  білдіреді;

      l) «БҰҰ БЖКБ-ның персоналы» БҰҰ  БЖКБ лауазымды адамдарын, іссапарда  жүрген сарапшыларды және БҰҰ  БЖКБ атынан қызметтер көрсететін  адамдарды білдіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасының  Үкіметі мен БҰҰ БЖКБ арасындағы ынтымақтастық

 

1. Үкімет пен БҰҰ БЖКБ арасындағы БҰҰ БЖКБ құзыретіне жататын босқындарды және басқа да адамдарды халықаралық қорғау және оларға гуманитарлық көмек көрсету саласындағы ынтымақтастық БҰҰ БЖКБ Жарғысының, Біріккен Ұлттар Ұйымының органдары қабылдаған басқа да тиісті шешімдердің және БҰҰ БЖКБ жөніндегі қарарлардың, 1951 жылғы 28 шілдедегі БҰҰ-ның Босқындар мәртебесі туралы конвенциясының 35-бабының және 1967 жылғы 4 қазандағы Босқындар мәртебесіне қатысты хаттаманың 2-бабының негізінде жүзеге асырылады.

      2. БҰҰ БЖКБ құзыретіне жататын босқындардың және басқа да адамдардың мүдделері үшін жобаларды әзірлеген және қайта қараған кезде БҰҰ БЖКБ өкілдігі Үкіметпен кеңеседі және ынтымақтасады.

      3. Босқындарға қаражатты, материалдық-техникалық  ресурстарды беруге және қызмет көрсетуге немесе басқа да көмек көрсетуге қатысты Үкімет пен Жоғарғы Комиссардың міндеттемелерін қоса алғанда, Үкімет жүзеге асыратын БҰҰ БЖКБ қаржыландыратын кез келген жобаларға арналған талаптар Үкімет пен БҰҰ БЖКБ қол қоятын жобалар бойынша келісімдерде белгіленеді.

      4. Үкімет БҰҰ БЖКБ құзыретіне  жататын босқындарға және басқа  да адамдарға, сондай-ақ жобаларды  іске асырудың барлық кезеңдерін  қадағалау мақсатында БҰҰ БЖКБ-ның  жобаларын жүзеге асыру орындарына  БҰҰ БЖКБ-ның кез келген уақытта  кедергісіз өтуіне мүмкіндік жасайды.

 

 

БҰҰ БЖКБ өкілдігі

 

1. Үкімет БҰҰ  БЖКБ құзыретіне жататын босқындарды  және басқа да адамдарды халықаралық  қорғауға алу және гуманитарлық  көмек көрсету жөніндегі функцияларын  жүзеге асыру мақсатында елде  БҰҰ БЖКБ өкілдігін немесе өкілдіктерін құруды құптайды.

      2. БҰҰ БЖКБ Үкіметтің келісімімен  елде өкілдіктің өңірлік/аймақтық  функциясын орындауды БҰҰ БЖКБ  өкілдігіне тапсыра алады.

      3. БҰҰ БЖКБ өкілдігі БҰҰ БЖКБ  мен елде жұмыс істейтін басқа  да үкіметтік немесе үкіметтік емес ұйымдардың арасында қарым-қатынасты орнату мен қолдауды қоса алғанда, оның құзыретіне жататын босқындар мен басқа да адамдарға қатысты өзінің мандатына сәйкес Жоғарғы Комиссар ұйғарған функцияларды жүзеге асырады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

БҰҰ БЖКБ-ның  қызметкерлері

 

1. БҰҰ БЖКБ  халықаралық қорғауға алу мен  гуманитарлық көмек көрсету жөніндегі  функцияларын жүзеге асыру үшін  қажет деп санайтын лауазымды  адамдарды немесе басқа да  қызметкерлерді БҰҰ БЖКБ елдегі  өкілдігіне тағайындай алады.

      2. Үкімет БҰҰ БЖКБ Өкілдігіне тағайындалатын лауазымды адамдар мен басқа да қызметкерлердің саны мен санаты бойынша хабардар етіледі.

      3. БҰҰ БЖКБ:

      а) халықаралық қорғауға алу  және гуманитарлық көмек көрсету  жөніндегі бағдарламаларды қайта  қарауға, дайындауға, мониторингке және бағалауға;

      b) БҰҰ БЖКБ-ге берілетін қаражатты,  құрал-жабдықтарды және басқа  да материалдарды жеткізуге, алуға,  бөлуге немесе пайдалануға;

      с) босқындар проблемаларын тұрақты  түрде шешу жолдарын іздестіруге;

      d) осы Келісімнің орындалуына қатысы бар кез келген басқа да мәселелерге байланысты босқындар проблемаларымен айналысатын Үкіметтің тиісті лауазымды адамдарымен немесе үшінші тараптармен консультациялар жүргізу және ынтымақтастық үшін елге сапармен лауазымды адамдарын жібере алады.

 

 

 

 

 

БҰҰ БЖКБ-ның  лауазымды адамдары

 

1. БҰҰ БЖКБ  өкілі, оның орынбасары және  басқа да аға лауазымды адамдар  осы Келісімнің негізінде елде  болатын уақытында өздеріне, өздерінің  жұбайларына және өздерінің асырауындағы  туысқандарына қатысты халықаралық құқыққа сәйкес дипломатиялық агенттерге берілетін артықшылықтар мен иммунитеттерді, жеңілдіктер мен жағдайларды пайдаланады. Осы мақсатта Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі олардың есімдерін дипломатиялық тізімге енгізеді.