Әрлеу жұмыстарының машиналары

      мұнда - 7.1 кесте бойынша таңдалатын коэффициенттер,

              - 7.2 кесте бойынша таңдалатын жебенің ұзындығы, м.

      Ауырлық центірінің ординатасы анықтау үшін барлық күштер жүйесін 90 ͦ айналдырамыз (барлық күштер жүйесін бір бағытта айналдыру кезінде ауырлық центі өзінің орнын ауыстырмайды). 

                                ( 4.5) 
 
 
 
 
 
 

      мұнда қарсы салмақтардың, жүргізуші механизмдердің, жүріс бөлімінің, бұрылыс платформасының және мұнараның салмақ күштері векторларының Х өсіне қатысты әсер иіндері, м (7.2 кесте);

      екі жағдай үшін формула  бойынша анықталатын  жебенің салмақ күші векторының Х өсіне  қатысты әсер иіні, м. 

                                     (4.6.) 
 
 
 
 
 
 

      мұнда - жебенің тірек топсасына дейінгі биіктік, м (7.2 кесте).

      Сонымен, (4.1) және (4.5) формулалры бойынша мұнарлы кранның ауырлық центрі координаталарының төрт мәнін есептеп аламыз.

      2. Кранның жүк таситын орнықтылығы  шартынан жіберілетін жүк массасын  формула бойынша анықтаймыз.

                                     (4.7.) 
 
 

      мұнда - жұмыс жағдайында аудрылу кырына қатысты кран массасының ауырлық күшінің моменті, Нм,(3-сурет,б);

             - аударылу  кырына  қатысты жел күштерінің моменті, Нм;

               – кранның салмақ күші, Н (7.2 кесте);

               - жүріс механизмдерін тежеу кезінде кранның баяулауы, м/с (7.2 кесте);

               g – еркін құлау  үдеуі, 9,81 м/с²;

               B – кран базасы, м (7.2 кесте);

               b_гр – көтеру механизмін тежеу кезінде жүктің баяулауы, м/с (7.2 кесте);

               1,05 – ілмек  құрсауы мен жүк қармаушы құрылғылардың  массасын ескеретін коэффициент;

               - кранның жүк таситын орнықтылық коэффициенті, ;

               - жебе басының биіктігі, ол келесі формуламен анықтлады:  
 

                        (4.8. ) 
 
 

      Жұмыс жағдайында кран массасының ауырлық  күш моменті  формула бойынша есептеледі: 

                       (4.9.) 
 
 

      мұнда α кран астындағы жолдың еңіс бұрышы, α=1,5 ͦ.

      Жұмыс жағдайында аударылу кырына қатысты жел күштерінің моменті мына формуламен анықталады: 

                   (4.10.) 
 
 

      мұнда- қарсы салмаққа, мұнараға, жебеге және жүкке түсірілген жел жүктемесі, Н (7.2 кесте);

                    – қарсы салмаққа және мұнараға жел жүктемесі түсірілген нүкте ординаталары, м (7.2 кесте); 

 

3-сурет

     Мұндағы а – өзінің орнықтылығы үшін, б – жүк таситын орнықтылығы үшін, в – кранғаәсер етуші күштер схемасы 

3. Кранды  өзінің орнықтылық шарты бойынша  тексереміз 

                                                       (4.11.)

      мұнда - жұмыс істемейтін жағдайында аударылу қырына қатысты кран массасының ауырлық күш моменті, Нм,(3-сурет,а).

               - жұмыс істемейтін жағдайында аударылу қырына қатысты жел күштерінің моменті, Нм;

       - кранның өзінің орнықтылық коэффициенті,     

      Көтерілген  жебесімен жұмыс істемейтін жағдайында аударылу қырына қатысты кран массасының ауырлық күш моменті формула бойынша анықталады: 

                         (4.12.) 
 
 

      Жұмыс істемейтін жағдайында аударылу қырына қатысты жел күштерінің моменті формула бойынша анықталады: 

                           (4.13.) 
 
 

      Орнықтылық шарты бойынша тексереміз:

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды 

      Жалпы құрылыс машиналарының құрылыста  қолданылуы құрылыс процесінің өзіндік  құнын тек төмендетіп қан қоймай, сонымен қатар құрылыс мерзімін қысқартып, еңбек өнімділігін арттырып отыр. Алайда құрылыс процесі үздіксіз жұмыс істеуге бейімделгендіктен, ондағы құрылыс машиналарының жаһандану  процесімен бірге көштен қалмай жаңартылып отырылуы қажет. Бұл дегеніміз жаңа технологиялар мен ресурстарды құрылысқа енуіне жол ашылуы керек. Соның ішінде құрылыстағы әрлеу машиналарының рөлі зор. Қазіргі кездегі әрлеу жұмыстарының құрылыстағы орны аса маңызды, және де құрылыс процесіндегі жұмыс күші мен көп уақытты қажет ететін күрделі процес.Құрылысты аяқтайтын процесс болғандықтан әрлеу жұмыстары аса жауапкершілікті қажет етеді. Бұған қармастан әрлеу жұмыстары құрылыстың жалпы құнының 15-18%-ын құрайды. Жұмыскерлердің 30%-ға жуығы осы әрлеу жұмыстарына қатысады екен. Басқа құрылыс процесімен салыстырғанда әрлеу жұмыстарында қолданылатын машиналар өзінің алуан түрлілігімен ерекшеленеді. Бірақ соған қарамастан әрлеу машиналарының әмбебаптылығы мен көпфункциялылығын әрі қарай дамыта түскен жөн. Бұл курстық жобада қарастырған машиналар мен механизмдердің өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар екен. Осы пәннен түйгенім ең бастысы құрылыста қолданылатын машиналар және жабдықтарды таңдағанда олардың әмбебаптылығына басты назар аудару керектігін. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер

  1) Добронравов С.С., Дронов В.Г. Строительные машины и основы автомтизации. – М.: Высш. шк., 2006, -575 с.

     2) Добронравов С.С. Строительные машины и оборудование. – М.: Высш. шк., 1991, - 456 с.

          3) Волков Д.П., Крикун В.Я. Строительные машины. - М.: Изд. АСВ, 2002-376 с.

          4) Домбровский Н.Г. и др. Строительные машины. М.: АСВ. 2002, -528 с.

          5) Волков Д.П. Строительные машины и средства малой механизации - М.:Академ. 2006-416 с.

     6) Крикун В.Я. Строительные машины. М.: АСВ. 2005- 314с.