Радиоқабылдағыштың бiр бөлiгi радиожиiлiкті алдын ала есептеуiнiң әдiстемесi

Мвхц-жиіліктік  бұрмалануының кіріс тізбегі,дБ;

Мурч-УРЧ жиіліктік  бұрмалану,дБ;

Мпч-жиіліктік  бұрмалануының фильтрлік жиіліктік  құрауышы,дБ;

Музч-УЗЧ жиіліктік  бұриалануы,дБ;

Жиіліктік бұрмалануының  есептеуіштен кейін мына шартты тексереміз: 

Мобщ<Мзад,                                                                                (2.36) 

Мұндағы,Мзад-тапсырманың  жиіліктік бұрмалануы.

Егер шарт орындалмаса,онда УЗЧда екі-үш тереңдікпен қарама-қарсы  кері байланысты көріп шығу керек, қарама-қарсы  кері байланысты ескерумен жиіліктік  бұрмалануды УЗЧ табу керек. 

Музчоос=Музч/А,                                                                                  (2.37) 

мұндағы,Музчоос-УЗЧ  жиіліктік бұрмалану  тізбектей  қарама-қарсы кері байланыспен,дБ;

A-қарама-қарсы  кері байланыс(ҚКБ).

(2.35) формуласына  жаңа мәнді жалпы жиіліктік  бұрмалануға қойып,(2.36) шартын тағы  тексереміз.

Каскад қабылдағыштағы сызықты емес бұрмалануы сызықты  емес сипаттамадағы транзистордан,диодтардан,микросхемалардан болады. Сызықты емес бұрмалану қосындысы(гармоник коэффициенті) тең: 

Кг.общ= Кг.урч+Кг.пч+Кг.упч+Кг.дет+Кг.узч,                    (2.38)

Кг.общ= 0,5+1+0,5+6+1=9 

мұндағы,Кгобш-барлық қабылдағыштың гармоник коэффициенті,%;

Кгурч-УРЧ гармоник коэффициенті,%;

Кгпч-жиілікті қайта  құру гармоник коэффициенті,%;

Кгупч-УПЧ гармоник коэффициенті,%;

Кгдет-детектордың  гармоник коэффициенті,%;

Кгузч-УЗЧ гармоник коэффициенті.

2.6 кестеден бөлек  каскад қабылдауыштың гармоник  коэффициентін алуға болады. 
 
 
 

Кесте 2.6  Радиоқабылдауыш  каскадтың гармоник коэффициенті

 

Шартты тексереміз:

Кгобш<Кгзад.                                                                            (2.39)

Егер де осы  шарт орындалмаса,онда УЗЧ гармоник коэффициентін азайтамыз,қарама-қарсы  кері байланыс (ҚКБ) енгізу жолымен.

Кгузчоос=Кгузч/А,                                                                    (2.40)

мұндағы,Кгузч- қарама-қарсы кері байланыспен (ҚКБ) УЗЧ гармоник коэффициенті,дБ. 

2.8.Күшейткіштің  автоматтық реттелуінің  есебі 

Көп таралған радиохабарламала қабылдағыштарда күшейткіш автоматтық реттелудің режимдік(КАР) схемасын алған,тұрақты  ток бойынша транзистордың жұмыстық режимінің өзгеруіне байланысты осы принцип негізделген,нәтижесінде  УПЧ күшейткіш коэффициенті өзгереді.Күшейткіштің автоматтық реттелуі-детектор жүктемесі  және УЗЧ сызықты емес бұрмалануының  шектелу мақсатымен күшті сигнал қабылдауынан арылуы. КАР кернеулігі эмиттерге немесе транзистордың  базасына берілуі мүмкін.КАР кернеулігінің  транзистордың базасына берілуі  экономды болып келеді,сонымен қатар  детекторден қуат реттеуіштің аз қолданылуын талап етеді.КАР кернеулігі детектордан сигналы ретінде  болуы мүмкін,немесе диодта арнайы КАР детекторы болуы мүмкін.Детекторда УПЧ бірінші каскадының базаға берілуі  диодтың полярлы қосылуы кернеуліктің полярлы реттеуіші ретінде анықталуы  мүмкін.Егер р-п-р транзисторы болса, онда бірінші шығыс каскадында кернеу реттеуіші болуы керек,п-р-п транзисторына  керісінше,қарама-қарсы(қарама-қарсы  полярлыға диод қосылған).

Сызықты емес бұрмаланудың азаюы үшін,үлкен сигнал қайта  жүктемеден болатын,КАР схемасы  бірінші УРЧ каскадын қамту (егер бар болса) немесе бірінші УПЧ  каскадын.

Аз қуатты ВЧ-транзисторлары үшін күшейткіш коэффициенті 0,1ден 1мА-ге дейін эмиттердің өзгеруі  кезінде,6-10есе өзгеруі мүмкін.УПЧ  күшейткіш коэффициентінің өзгеруін табамыз: 

n_H=B-Д= (30-10)дБ= 20 дб 

n_H= (26-5)дБ= 21 дб                                                  (2.41) 

мұнда, В, Д-тапсырмадан алынған КАР параметрі,дБ;

n_н-КАР кернеулігінің өзгеруі,дБ.

УПЧ каскадының санын табу керек,КАР кернеулігіне жіберу керек:

n_ару=n_H/201g n (2.42) 

n_ару = 21/201g 10 = 1,05                         

мұндағы, n_ару-УПЧ каскадының саны КАРды қамту бойынша;

n-транзистордың  күшейту коэффициентінің өзгеруі  (6-10 қолданамыз).

Алынған нәтиже бойынша үлкен бүтін санға  дейін аламыз.Қорытынды есептеу  негізінде РЧ-қабылдау бөлігінен  электрлік схеманың структурасын құраймыз,сурет 3-те көрсетілгендей. 
 
 

2.9 УДЖ құрылым  есебін есебі 

2.9.1. Түрдің таңдауы  және динамикалық бас сан. Сенімділік  пен сапа жұмысын арттыру үшін  динамикалық бас мына шарттан  алынады 

Р_ш>(2-4) Р_н;                                                                                          (2.43)

F_ндг<F_н;            F_вдг>F_в; 

мұндағы, Р_ш- бастың шумдық қуаты, Вт;

Р_н- УДЖ-нің номинальды шығу қуаты,;

F_ндг,F_вдг- төмен және жоғары жиілікті динамикалық бастың іске асуы;

F_н, F_в – жоғары және төмен жиілікті қабылдағыштың берілген тапсырмадан іске асуы.

Егер бір динамикалық  бас қуаты (2.43) шарттын орындалуына  жеткіліксіз болса, онда бір типті  бастарды тізбектей немесе паралель қосу керек. Сонымен қуаттың қосынды  формуласы мына формуласымен анықталады: 

Р_шс=Р_шm                                                                                    (2.44) 

мұнда Р_шс-паралель және тізбектей қосылған бастардың, шумдық қосынды қуаты;

m- бастардың  саны.

Динамикалық басты  таңдау кезінде келесі шарттар есепке алынуы тиіс. Іске асатын төменгі бастың жиілігі резонанстық жиілікке сәйкес болуы керек. Өлшемдерімен шектелген  қабылдағыштардың нақты корпустарында, динамикалық бастардың резонанстық  жиіліктері екі-төрт есе өседі, сәйкесінше төменгі өндірілуші жиілікте өседі.

Бастарды паралель қосқанда кедергі азаяды, УДЖ-ң шығу қуаты өседі,бірак шығу транзисторлары және ток көзінен қолданылатын токтың өсуі байқалады.

Бастардың тізбектей  қосылуы кезінде тұтыну тогы азаяды, оларды автономды ток көзі бар  тасымалдаушы қабылдағыштарда қолдану  тиімді.

УДЖ-ң жүктеме  кедергісі 1-2-4-6-8-16-32 Ом.

Бір типті бастарды тізбектей қосқанда жалпы кедергі  келесі формуламен есептеледі. 

R_H=mR_m                                                                                               (2.45) 

Параллель жалғанған  кезде:

m

R_m=R_m/mR_m ,                                                       (2.46)

мұнда, R_m- бір бастың кедергісі, Ом.

2.9.2. УДЖ шеттік  каскадының алдын ала есебі.

Есептелінетін қабылдағыштарда АВ және В тәртібінде, бөлінгіштік конденсаторы бар трансформаторсыз УДЖ схемалары қолданылуы тиіс.

Эмиттерлі резисторлардағы  жоғалуды есепке ала отырып, есептелінетін  қуатты анықтаймыз:

Р_p=1,1Р_н   = 1,1*1.2= 1.32 В     Р_p= 1.32 Вт                         (2.47)

мұнда Р_p- есептік қуат, Вт; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Қосымша 3

    П3 таблица

    Кең жолақты диффузиялық электромагниттік бастардың параметрлері

       Ескерту.

    ГОСТ 8010-84  бас белгіленуінде бірінші  сан бастың нақты қуаты.

    Ост 4.381.001-85  бас белгіленуінде бірінші  сан бастың максимальді шулық ( паспорттық) қуаты. 

Р_н- берілген номинальды УДЖ шығу қуаты, Вт,

Берілген кернеудің  максимал қуатындағы ток көзі келесі формуламен анықталады:

2

Р_мах= ((Е_ип/2- U_кэнас)/2R_н)    (2.48)

Р_мах = (((6-4)^2/2*8Ом)  = 0.25 Вт

Р_мах= 0.25 Вт                                                         

мұнда R_н- динамикалық бас кедергі, Вт;

Е_ип- керекті қуат алуға кететін ток көзінің кернеуі, В;

U_кэнас- шығу транзисторлардың қанығу кернеуі, В.

(2.47) формуласына  қарағанда, егер Р_мах аз болса, онда жүктеме кедергісін азайту керек немесе қанығу кернеуі аз транзисторларды қолдану керек, немесе арнайы УДЖ схемаларын қолдану керек, мысалы көпір схемасы. 

Көпір схемасы  үшін (2.48 ) формуласын келесі түрде жазуға болады: 

Р_махм = ( (Е_ип – 2U_кэнас)² / 2Rн),                                                   (2.49) 

Р_махм =0.5 Вт

мұндағы  Р_махм – көпір схемасындағы мах.ді қуат, Вт-ны әрі қарай Рр-ға тең мәнімен (2.48 ) немесе (2.49) формулаларымен қолданамыз.

Шығу транзисторының коллектор тогындагы амплитудасын табамыз: 

І_кмах = ( 2Р_р / Rн)¹/²                                                                  (2.50) 

І_кма= ( 1/8)¹/² = 0.57 A

І_кмах = 0.57 А                          

мұндағы  І_кмах - коллетор тогындагы амплитуда, А.

Ток көзі қолданатын орташа токты анықтайық:

І_пот = І_кмах /p

І_пот =  0.35/3,14= 0,11 А

І_пот = 0,11 А                                (2.51)