Нарықтық экономика жағдайларында кәсіпорынның табыстық қызметі

1. Кіріспе

     Нарықтық  экономика жағдайларында кәсіпорынның табыстық қызметі нәтиежесі, сондай-ақ, оның экономикалық қызметінен туындайтын мүмкіндіктері мен тәуекелдері де тұрақты өсіп отырады. Сондықтан кәсіпорынды басқару стратегиясы мүмкіндіктер мен тәуекелдерді ескеріп, максималды түрде пайда тауып, шығындарын минимумға жеткізуді басты назарға ұстау керек.

     Қаржы менеджментінің басты мақсаты бұл  кәсіпорынның қандай болмасын экономикалық қызметінен пайда мен тұрақты  табыс түсетіндей оның активтері  мен ресурстарын тиімді пайдалануды жолға қою болып табылады. Себебі, табыстың кәсіпорын қызметіндегі атқаратын ролі үлкен, ол кәсіпорынның мүлкінің ұлғаюының, қарыз қаражаттар тартудың, жалпы әлеуметтік-экономикалық дамуының алғы шарты болып табылады. Тұрақты табыс таппай кәсіпорын кредиторлар мен инвесторлар тарапынан қосымша қаражаттар тарту мүмкіндігіне үміт арта алмайды. Сонымен қатар, табыс кәсіпорынның ішкі қаржылық мұқтаждықтарының негізгі көзі болып қоюмен шектеліп қана қоймайды, ол қоғам өмірінде, мемлекеттік бюджет ресурстарының, бюджеттен тыс қорлардың және қайырымдылық қорларының қаражаттарының қалыптасуында да үлкен роль атқарады.

     Кәсіпорынның  өндіріске салынған активтерінің табыстылық деңгейі инвестициялық шешімдер қабылдау барысында, қаржылық жоспарлау  жұмыстарында, жоспарлық көрсеткіштерді нақты көрсеткіштермен салыстыру және үйлестіру, сондай-ақ шаруашылық қызметі мен оның нәтижесін бақылау мен бағалауда маңызды роль атқарады. Үлгілі басқарылатын кәсіпорындар табыстың қалыптасуын, оның әрбір орталықтары бойынша қатаң түрде бақыланып отырады және сәйкесінше, осы нәтижелер негізінде құрылымдық басшыларға сыйақылар беріледі, бұл өз кезегінде олардың өз қызметіне деген ынтасын арттыруға септігін тигізеді. өндірістік активтерге немесе инвестициялық жобаларға жаңа қаржы салымдарын салу қажеттілігін бағалаған кезде, олардан алынатын табыс есептеледі және бұл есептер қаржылық сипаттағы шешімдер қабылдауда негіз болып табылады.

     Курстық жұмыстың мақсаты нарықтық экономика  жағдайларында табыстың кәсіпорын  қызмтіндегі ролі мен оны арттырудық жолдарын іздестіру болып табылады. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін жұмыс өзінің алдына келесідей сұрақтарға жауап беруді көздейді:

• кәсіпорын табысының экономикалық негіздерін қарастыру;
• кәсіпорын табысының талдау және жоспарлау әдістемелерін қарастыру;
• кәсіпорындардағы табыстың артуын түрлі факторлардың және қаржылық тәуекелдердің әсерін анықтау.

     Зерттеу объектісі ретінде кәсіпорынның өндірістік, инвестициялық, қаржылық және басқа да қызмет түрлерінің қаржылық нәтижелері қарастырылады.

     Жұмыс үш тараудан тұрады. Бірінші тарауда  кәсіпорынның табысының жалпы ұғымына және оның кәсіпорын қызметіндегі ролі мен функцияларына, сондай-ақ табыстың қалыптасу және орналастыру тәртіптері қарастырылады.

     Екінші  тарау барысында кәсіпорындардың  табыстылық деңгейін талдаудың әдістемесі және рентабельділіктің негізгі көрсеткіштері зерттеуге алынады. Сонымен қатар, кәсіпорын табысын жоспарлау әдістемесі де қарастырылады.

     Үшінші  тарауда қазіргі таңдағы кәсіпорындардың  табыстылығын арттырудың негізгі жолдары  мен табыстың көлеміне әсер етуші  қаржылық тәуекелдерді және олардың алдын алу шаралары қарастырылады.

     Курстық жұмыс барысында отандық және шет елдік танымал ғалымдардың  еңбектері, оқулықтары, сондай-ақ еліміздегі мерзімді баспасөз беттерінде жарияланған  ғылыми мақалалардың мәліметтері қолданылды.