Генетиканың даму тарихы

 

 

 

 

Генетиканың 

 

даму 

 

тарихы

 

 

 

 

  Генетика — бүкіл тірі ағзаларға тән тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Ағзалардың тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы ғылымды генетика деп атайды (грекше “genetіkos” — шығу тегіне тән). Бұл атауды 1906 жылы ағылшын биологы У.Бэтсон ұсынды.

Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын ашып, оларды қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде генетика ғылымы зор үлес қосты.

 

 

 

 

  Генетиканың биология ғылымының жеке бір саласы ретінде қалыптасуына ХІХ ғасырдың екінші жартысында ашылған ірі ғылыми жаңалықтар себепші болды. 1965 жылы чех ғалымы Г.Мендельдің “Өсімдік будандарымен жүргізілген тәжірибелер” деген еңбегі жарық көрді. Ол тәжірибелері арқылы тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын қалыптастырады. Мендель генетиканың негізін қалады. Бірақ оның еңбегі 1865 жылдан бастап 35 жыл бойы көпшілік биологтарға, соның ішінде Ч.Дарвинге де белгісіз күйде қалды.Г.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары тек 1900 жылы ғана өзінің тиісті бағасын алды. Себебі үш елдің ғалымдары: голландиялық Г. Фриз, неміс ғалымы К.Корренс және австриялық генетик Э.Чермак-Зейзенег әр түрлі объектілермен тәжірибелер жүргізіп, нәтижесінде Мендель заңдылықтарының дұрыстығын дәлелдеді. Көп кешікпей бұл заңдылықтардың жануарларға да тән екендігі анықталды. 1909 жылы ағылшын биологы У.Бэтсон өсімдіктер мен жануарлардың әрқайсысының 100 шақты белгілерінің тұқым қуалауы Мендель заңдарына сәйкес жүретіндігін дәлелдейтін ғылыми деректерді жариялады

 

 

 

 

Грегор Иоганн Мендель

 

(1822-1884)

   Генетиканың негізін қалаушы австриялық табиғат зерттеушісі.Бірінші болып тұқым қуалай факторларының бар екенін айтқан,кейін келе ол факторлар ген деп аталды.

 

 

 

 

Томас Хант Морган

 

(1866-1945)

   Америкалық эмбриолог,генетик.Генетиканың зерттеулерді ең алғашқы болып жеміс шыбыны-дрозофилаға жүргізген. Осы жұмыстарының нәтижесінде Морган және оның мектебі тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясын жарыққа шығарды.1933 жылы Нобель сыйлығына ие болды.

 

 

 

 

Николай Иванович Вавилов

 

(1887-1943)

   Орыс ботанигі әрі генетигі.Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтады.Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңын ашып,дүниежүзінің 40-қа жуық аймағында экспедициялық зерттеулер жүргізген.

 

 

 

 

Август Вейсман

   “Ұрық плазмасы” туралы

         болжам ұсынды.

 

 

 

 

Дж.Уотсон

Ф.Крик

 

 

1953 жылы ДНҚ-ның молекулалық  құрылымының моделін жасады.

 

 

 

 

Микроорганизмдер

 

генетикасының

 

дамуына

 

үлес қосқандар

 

 

 

 

Бияшев Гакаш Закиевич

 

 

 

 

Надежда Львовна Удольская

 

 

 

 

Карім Мынбаев

 

 

 

 

Назарларыңызға

 

рахмет