Генетикалык инженерия

 

 

Тақырыбы: Генетикалық инженерия негіздері.

 

                                                                         

 

Тұңғыш рет 1956 жылы америкалық ғалым Е.Сирс жабайы қылтаншөп  өсімдігі жапырағының сары дақ ауруына  төзімділігін анықтайтын генді жұмсақ бидайдың хромосомасына апарып салған. Нәтижесінде жұмсақ бидайдың сары дақ  ауруына төзімді формасы алынған.

Гендік  және генетикалық инженерия туралы түсінік.

 Генетикалық инженерияның негізгі мақсаты – генотип құрамындағы бір генді бөліп алып, екінші организмге апарып салу немесе ДНҚ молекуласын рекомбинациялау арқылы гентикалық бағдарламаны өзгерту, сөйтіп, тіршілікті меңгерудің жаңа жолдарын табу.

 1971 жылы орыс генетигі В.А.Струнников генетикалық инженерия әдісін жібек құртын өсіруде пайдаланды.

1960 жылы Ж. Барский жануарлардың дене жасушаларын бір-бірімен қосу арқылы екі жасушадағы генетикалық ақпаратты біріктіруге болатындығын көрсетті.

 Гендік инженерияның қалыптасуы 1972 жылдан басталды деуге болады. Себебі сол жылы америкалық биохимик П.Берг тұңғыш рет маймылдың онкогенді вирусы мен бактериофагтің және ішек таяқшасы бактериясы геномдарының түрлі бөліктерін біріктіру арқылы жаңа рекомбинантты ДНҚ алды.

ДНҚ құрамынан  жеке генді бөліп алу жұмысы тұңғыш рет 1969 жылы Дж. Беквиттің зертханасында жүргізілді. Ол ішек таяқшасы бактериясынан бір топ гендерді бөліп шығарды.

Генді химиялық жолмен қолдан синтездеуді алғаш рет 1969 жылы америкалық гентик әрі биохимик Х.Г.Корана жүзеге асырды. Ол ашытқыш бактерияның рРНҚ генін синтездеді.

1.  клеткадағы ДНҚ-дан тікелей кесіп алу;

2) химиялық жолмен синтездеу;

3) аРНҚ-дан кері транскриптаза арқылы синтездеу.

 Жасушалық инженерия жоғары сатыдағы организмдердің, өсімдіктер мен жануарлардың жеке жасушаларын және ұлпаларын жасанды көректік орта жағдайында өсіру. Жасушалық инженерия әдісі арқылы бір жасушаның ядросын екінші жасушаға көшіру және ядросыз жасушаларды өсіріп алуға болады.

Жануарлар ген инженериясы.

Криминалистикада

қолдану

Генетикалық инженерия деңгейлері.

           Әдетте гентикалық инженерияның  үш деңгейін ажыратады: 

1. гендік – рекомбинантты ДНҚ-ны тікелей зерттеу;

 2) хромосомалық – гендердің үлкен топтарын немесе бүкіл хромосомаларды манипуляциялау;

3) геномдық – бір клетканың генетикалық материалын басқа клеткаға тасымалдау.

 Алғаш рет медицина практикасында қолдану алған ген инженериясының өнімі – инсулин.

Гендік инженерия  зияны

Қазақстанда алғаш рет өсімдіктер биотехнологиясының негізін калаған профессор Ізбасар Рахымбаевтың басшылығымен, микрокөбейту әдісін пайдаланып, өсімдіктердің 2400-ден астам түрлерін шығарды. Осындай жұмыстардың нөтижесінде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан өсімдіктердің генофондысын сақтауға және көбейтуге, сәндік өсімдіктердің бірегей сорттарын тез арада көбейтін алуға мүмкіндік туды.

 Гендік инженерия табыстарына өндірістік масштабта антибиотиктер, витаминдер, адам және жануар гормондарын \мысалы, инсулин, өсу гормоны, мал азықтық және қоректік белоктар\ синтездейтін микроорганизмдер жасап шығару жатады.

Назар аударғандарыңызға

рахмет !!!

 

1