Автор: Пользователь скрыл имя, 01 Марта 2014 в 11:46, курсовая работа
Біздің ойымызша қылмыс саясатының маңызы қылмыспен күресу саласымен шектеледі, ал қылмыстық, негативті оқиғалардан басқа жағдайларды айтсақ, онда оқырман күресуді әлеуметтік саясат қарастыруы тиіс. Қаңғыбастық, маскүнемдік, нашақорлық, жезөкшелік және т.б. қылмыс саясатының саласына тек қана қылмыстық негізі болуына байланысты ғана кіреді.. Қылмыс саясаты – қылмыспен күресу бағытын, түрлерін, онымен күресуге арналған мемлекет органдары қызметінің мазмұны мен міндеттерін белгілейді.
1-2Сурақ
Біздің ойымызша қылмыс саясатының маңызы қылмыспен күресу саласымен шектеледі, ал қылмыстық, негативті оқиғалардан басқа жағдайларды айтсақ, онда оқырман күресуді әлеуметтік саясат қарастыруы тиіс. Қаңғыбастық, маскүнемдік, нашақорлық, жезөкшелік және т.б. қылмыс саясатының саласына тек қана қылмыстық негізі болуына байланысты ғана кіреді.. Қылмыс саясаты – қылмыспен күресу бағытын, түрлерін, онымен күресуге арналған мемлекет органдары қызметінің мазмұны мен міндеттерін белгілейді. Қылмыс саясаты қылмыс заңын шығарудағы ең бастылары – қылмысқа жауапкершілігі оның негіздері, жауапкершілікті даралай және дербестеу, криминализациялау мен декриминализациялау, пенализациялау мен депенализациялау, қылмыс түрлері мен жүйесін, мақсатын және де жазадан босатуды белгілейді. Ол мүмкіндікті бағалаумен жазаның тиімділігі және басқа да қылмыстық-құқықтық әсерін тигізіп, қолдану, яғни саясат әлеуметтік маңызды мемлекет тәжірибесі ретінде қолданылады. Қылмыс саясаты талабының құқық бұзушыларға әсер ету жүйесін құруда маңызы зор, оның аясында абайсызда істелген қылмыспен күресу бағыты белгіленеді. Осы тәрізді шаралардың ішінде қылмысты жазалау едәуір орын алады, себебі қылмыс және жазалау тығыз байланысты категориялар.
8 суракӘлеуметтік қатынастардың шиеленісуі қоғамның өнегелік негізін төмендетеді, ол адамдардың өзара қарым-қатынасына кері әсерін тигізеді. Мұндай жағдайда сотталғандаға көзқарастар халықаралық нормалар мен ережелер талап еткендей төзімді және ізгілікті бола бермеуі мүмкін. әсіресе, ұлтаралық араздық негізіндегі жанжал қауіпті. Қазақстан Республикасының Конституциясының 14-бабында бұл туралы жазылуы кездейсоқ емес, онда былай делінген:Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды. Қазақстан Республикасы Президентінің қойып отырған міндеттері – қоғамның саяси-әлеуметтік саулықтығы, ұлтаралық келісімдігі, саяси мақсаттың дәлдігі оны атқару орындарының жүйелі түрде іске асыруы, жазаны атқару саласындағы саясаттың мақсаттары мен принциптерін ойдағыдай орындауға қолайлы жағдай туғызады.Келтірілген Конституциялық нормалардың, адам құқы жөніндегі Халықаралық актілермен үндестігін, ол халықаралық құқықтың мемлекеттің жаза атқару саласындағы саясатын іске асыруда, күрделі әсерін тигізетініне жағдай туғызатындығын білдіреді.
3суракҚылмыстық-атқару құқығы сот үкімін орындауды реттеуде қылмыстық іс жүргізу құқығымен, денсаулығына байланысты жазаны –теуден босату, мерзімінен бұрын шартты түрде босату т.с.сияқтылармен тығыз байланысты. Сондай-ақ олар сотталғандардың құқықтық статусын Конституция құқығы бойынша;мекемелерді басқару саласындағы әкімшілік құқығын және де азаматтық, еңбек, отбасылық, қаржы және басқа да заңның салаларын реттеуге байланысты. Қылмыстық-атқару құқық ғылымы заң ғылымының әр түрлі салаларымен өзара тығыз байланыста. Ең алдымен өзара тығыз байланыс қылмыстық және қылмыстық іс жүргізу құқықтарымен жүргізіледі де, бұлардың пәні мен әдістерінің жақындығын білдіреді.Конституциялық құқық ғылымы қылмыстық-атқару құқығы ғылымының негізі болып табылады. Басқа да құқық салаларының нормалары оның кейбір жалпы проблемалары азаматтық, еңбек, шаруашылық, әкімшілік құқықтарымен бірдей болады.Қылмыстық-атқару құқығы курсы дәстүрлі Жалпы, Ерекше және Арнаулы бөлімдерге бөлінеді. Жалпы бөлімде қылмыстық-атқарудың құқықтық теориясы мәселелері үйретіледі: Қазақстан Республикасы қылмыстық-атқару заңдары; сотталғандардың құқықтық жағдайы; жазаны орындайтын мемлекеттік мекемелері мен органдардың жүйесі; жазаны орындау құқығының негізін реттеу..
4 суракҚылмыстық-атқару заңдарын тар мағынада – жазаны атқару процесі кезінде пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттеуге және сотталғандарға ықпалды түзеу жазасын қолдану заңдар жүйесі деп түсіну керек Жазаны атқару кезіндегі әлеуметтік-құқықтық проблемалар тұлғаның қоғамдағы жағдайына байланысты шешілетін болғандықтан, қоғам, мемлекет жағынан оларға ықпал етудің айрықша пайда болады, арнайы мекемелер құрылады, сондықтан соттың шешімін үйлесімді орындай алатын және жазалау-тәрбиелеу процесін жүзеге асыратын, қылмыстық-атқару құқығы нормалары заңда бекітілген болуы керек. Қылмыстық-атқару заңдарының мазмұны – олар орындайтын қызметтік рөлімен белгіленеді. Жазаны тиісті түрде атқару – қылмыспен күресудегі маңызды кезең. Түзеу мекемелерінің жүйесі қалай жұмыс істейтіні қылмыспен күрес жүргізетін мемлекеттік органдардың барлық бөлімінің жалпы күш салуының қорытындысына байланысты. Қылмыстық-атқару заңдары – мақсатқа жетудегі жаза алдында тұрған құқықтық бағдарлама қызметі: сотталғандарды түзеу және тәрбиелеу, сотталғандарды да, басқаларды да жаңадан қылмыс жасауын болдырмауды ескерту. Қылмыстық-атқару заңдары – бірыңғай қылмыстық-құқық жиынтығынан тұрады. Сондықтан қылмыспен күрес жүргізуде бұл заңдардың мақсаты ортақ болып табылады. Егер де қылмыстық құқық нормалары жазалау мен қылмыстық жауапкершіліктің негізін және шегін белгілесе, ал қылмыстық-атқару құқығы нормалары сот үкімімен белгіленген жазаны атқару тәртібін реттейді.Қазіргі қылмыстық-атқару заңдары, 1997 жылғы желтоқсанның 13-інде қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінен тұрады. Ерекше ескерте кететін жағдай, бұл кодеске «Тәртіптік әскери бөлімде ұстау түріндегі жазаны атқарудың тәртібі мен жағдайлары» туралы арнаулы тарау енгізілген.Сонымен бірге қылмыстық-атқару құқығының кең мағыналы да түсінігі бар, себебі жазаны атқару кезеңінде түзеу мекемелерінен және басқа да жазаны орындайтын мемлекеттік органдардан, олардың лауазымды қызметкерлерінен, қоғамдық ұйымдардан және діни концессиялардан күнделікті нақтылы қызмет істеуі талап етіледі. Сондықтан өне бойы ереже белгілеу, сотталғандарға және тиісті мемлекеттік органдардың лауазымды адамдарына қатысы бар заң тәртібін қадағалаудың қажеттілігі пайда болып отырады. Бұл құқықтық актілерді ереже, нұсқау түрінде т.с.с. болжаулар шығаруды, мемлекеттік басқару органдары, соның ішінде жазаны атқаруға жауапты ведомство ретінде Ішкі істер министрлігі іске ендіреді. Сонымен бірге ведомствалық құқықтық реттеу заң нормалары шеңберінде болуы тиіс. Жоғарыда айтылғандай, қылмыстық-атқару заңдары кең мағынада барлық нормативтік актілердің жиынтығы болып есептелінеді. Бұлар сотталғандарға түзеу ықпалын қолданғанда және жазаны атқару процесінде пайда болатын, өзгеріп тұратын, яғни тоқтатылатын қоғамдық қатынастарды реттейді. Сондықтан да қылмыстық-атқару құқығының қайнар көздеріне мыналар жатады: Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қылмыстық-атқару кодексі, еңбекпен түзеу ықпалы қолданылмайтын сотталғандардың қылмыстық жазаны атқару тәртібі мен шарттары туралы Ереже, байқау комиссиялары туралы ереже, кәмелетке толмағандар жөніндегі комиссиялар туралы Ереже, әкімшілік қадағалау туралы Ереже, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары. ІІМ сонда-ақ басқа министрліктер мен ведомстволардың біріккен бұйрықтары мен өкімдері, ІІм бұйрықтары мен өкімдері, облыстық ІІ бастықтары, мекеме басқармаларының т.с. сияқтылардың қабылдаған актілері қылмыстық-атқару құқығының негіздері ретінде қаралмайды.
6 сурак Казакстан Республикасы қылмыстык Кодексінде заң шы-ғарушы жазаның келесі түрлерін айтады: а) айып; ә) кейбір лауазымды орындарда істеу немесе тиісті жүмыспен айналысу күкығынан айыру; б) когамдық жүмыстар; в) түзету жұмыста-ры; г) әскери кызметке шектеу; д) бостандықты шектеу; е) камау; ж) тәртіптік әскери белімде үстау; з) бас бостанды-ғынан айыру; и) өлім жазасы. Кылмыстык жазалауды орындату саласында заңдылықты қамтамасыз ет>' үшін режим ережесін, жазаны ажарушы орган-дардын өкілеттілігін, сотталғандарға лауазымды адамдардың қарым-қатынас ережесін дәл реттеуді талап етеді және оларды түзеу шараларын орындау тәртібін колдануға әсер ету және т.б.
7 сурак
Жазаны өтеуді басқаратын
түзеу мекемелері мен
11 сурак «Қамауда ұстау орны» мен «түзеу мекемесі» түсініктерін айыра білген жөн. Қамауда ұстау орнына: тергеу қапасы (ТҚ), уақытша ұстау қапасы (УҰҚ), әскери абақтылар кіреді. Түзеу мекемелерінің басқа қамауда ұстау орындарынан айырмашылығы – бұларда сот үкімінің заңды күшіне енгендер немесе тек қана бас бостандығынан айыруға сотталғандар ғана отырады. Тергеу қапасында, уақытша ұстау қапалары мен абақтыда сотталғанға немесе үкім заңды күшіне енгенге дейін күдіктілер мен айыптылар отырады, ал уақытша ұстау қапасы мен абақтыда оған қоса әкімшілік және тәртіптік реттерінде қамалғандар отырады.
Сотталғандардың әр түрлі дәрежесі болатындықтан жәнек оларды бір-бірінен бөлек ұстау тиістілігінен, мемлекет әр түрлі түзеу мекемелерін құрған. Қазіргі күші бар заң соталғандардың жасына қарай түзеу мекемелерін екі топқа айрады: а) ересектер үшін (18 жасқа толғандар); ә) кәмелетке толмағандар үшін (14-тен 18 жасқа дейінгілер).
Түзеу мекемелерінің
13 суракАЙЫППҰЛ ТҮРІНДЕГІ ЖАЗАНЫ АТҚАРУ ЖАҒДАЙЛАРЫ МЕН ТӘРТІБІАйыппұл Казақстан Республикасы КК-нін. 40-бабында негізгі немесе қосымша жаза түрінде көрсетілген.Айыппұл деп заң белгілеген жағдайлары мен мөлшерінде сот-тық шешімімен салынып ақшалай өндіріліп алынуын айтады. Айыппұл мөлшері жасаған қылмыстын сыр-сипаты мен ауырлығьша байланысты және жауапкердің мүлік жағдайын ескеріп белгіленеді. Айыппұл Казакстан Республикасы зандарынан белгіленген жиырма бестен жиырма мың айлық көрсеткіш есебімен неме-се сотталғанньщ екі жетіден бір жьЕЛға дейінгі баска кірісінен тағайындалады. Айыттпұл косымша жаза ретінде занда керсетілген жағдай-ларда ғана тағайындалуы мумкін. Шартты соттау кезінде негізгі немесе қосымша жаза ретінде айыгшұл түріндегі жазаны отеуді тұрған жеріндегі немесе жұмыс істейтін орнындағы немесе мүлігінін тұрған жеріндегі аудандык (қалалық) халык сотынын жанындағы сот орындаушылары жүргізеді. Бас бостандығы-нан айыруға қосымша жаза ретіндегі айыппұл түріндегі жаза-ны өтеуді сотталғанның негізгі жазаны аткарып жүрген жеріндегі аудандык (калалык) халык соттарының жаныыдағы сот орындаушылары жүргізеді. Егер сотталғаннын айыппүлды тез төлеуге жағдайы келме-се, Қазакстан Республикасы заңдарына сәйкес айыппұлды төлеу ұзартылады немесе алты ай мерзімге дейін кейін кдлды-рылады.Айыппұл сотталушыньщ жеке мүлігінен немесе жалпы меншіктегі оның үлесінен өндіріліп алынады Сот орындаушысы тиісті өндіріп алынатын аныппүл сома-сынын мелшерінде мүліктін тізімін жасайды.Сотталғаннын мүлігі жоқ болса, сондай-ак мүлігі аітыппұлы-на түгелдей өндіріп алуға жатпаса ғана оның енбек акысынан немесе басқа табысынан зейнетақысынын. немесе стипендия-сынан ұстап калынады.Егер детәлеу мөлшері сотталғанның айлық еңбек акысы-ның немесе табысыньщ, зейнетакы немесе стипендиясынын 20% аспаса, онда мүлігінен ұстап қальшбайды. Айыппү/І төлеу түріндегі жазаны етеуден қасақана жалтарғаны үшін Занмен жауагжершілік керсетілген.
14 сурак. Белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі
бір қызметпен айналысу кұкығынан айыруды
сот Қазакстан Республикасы КК-нін 41-бабына
сәйкес бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге
жазанын негізгі тұрі ретінде және алты
айдан үш жылға дейін жазанын косымша
түрі ретінде тағайындайды.Бұл жазаны
негізгісі ретінде өтеудІ, сонымен бірге
негізгіге косымшасы ретіндегі айыпақы,
түзеу жұмыстары және де шарт- ты түрде
сотталғаннын жаза аткаруын ұйымдастыруды
соттал-ғаннын тұрған жеріндегі кылмыстык-аткару
инспекциясы жүзеге асырады. Бас бостандышнан
шектеу, камау, бас бостандығынан аііы-ру
немесе тәртіптік әскери бөлімде ұстау
түріндегі негізгі жа-заға косымша ретінде
тағайындалған бұл жазаның аткарылуын
үйымдастыруды негізгі жазаны атмрушы
орган, ал негізгі жа-заны өтеген сон —
сотталушынын түрғылыкты жері боиынша
кылмыстык-аткару инспекциясы жүзеге
асырады (Қазакстан Республикасы ҚАК-нің
24-бабы). Бас бостандығын шектеуге, камауға,
бас бостандығынан немесетәртіптікәскерибөлімдеұс
15 cурак Когшдык, жүмыстар деп сотталғанның
негізгі жұмысынан немесе оқуынан бос
уақытында коғамдық пайдалы жүмысты тегін
орындауын айтады. Оның турлерін жергілікті
атқару органдары немесе жергілікті өзін-өзі
басқару органдары белгілейді.Қоғамдык
жұмыстар алпыстан екі жүз қырық сағат
мерзімге белгіленеді және куніне төрт
сағатка дейін өтеледі. Егер де коғамдық
жұмыстан қасакана жалтарса, онда ол Клзакстан
Республикасы КК-нің. 45, 46-баптарында көрсетілген
тиісті мерзімгебас бостандығынан шектеумен
немесе камаумен ауъю-тырылады. Мұнымен
бірге, соггалғаннын коғамдык жұмыстар-ды
өтеген мерзімі бір күн бас бостандығынан
шектеу немесе қамау уакыты сегіз сағат
қоғамдык жұмыстарға есептеледі. Қоғамдык
жұмыстарға тарту түріндегі жазаны сотталған-ның
тұрақты тұратын жерінде кылмыстық-атқару
инспекішя-сынын. келісімімен жергілікті
аткару органдары немесе жергілікті өзін-өзі
баскару органдары белгілейтін объектілерде
кылмыстык-аткару инспекциясы атқартады.Қоғамдык
жұмыстарға тарту түріндегі жаза женіндегі
сот үкімі соттың тиісті карарыньщ (ұйғарымның,
каулынын) көшірмесімен қоса кылмыстык-атқару
инспекциясына келіп түскенкүннен бастап
он күн мерзЬшен кешіктірілмей атқары-лады.Сотталғандар
жазаны өтеудің белгіленген тәртібі мен
ережелерін сактауға, енбекке адал қарауға;
әздеріне бөлінген объектілерде жұмыс
істеуге және сот белгілеген қоғамдық
жұмыстардын. мерзімін аткаруға, тұрған
жерінің езгергені ту-ралы кылмыстык-аткару
инспекшясына хабарлап отыруға міндетгі.
19 сурак Бас бостандығынан айыруға сотталғандарды топтастыру төмендегілерді камтамасыз етуге арналған:
а) коғамға кауіпті кылмыскерлердің, қауіпті деп күдік ту-
дырмайтын сотталғандарға теріс әсер ету мүмкіндігін болдыр-
мау максатында оларды әр түрлі топтарға белу;
ә) түзеу мекемелерінін. тиімді жүйесін тұрғызу;
б) түзеуге әсер ету амалдары мен әдістерін жекелеп катал
колдану;в) жазалаудын мағынасын қүрайтын кылмыстың және
кылмыскердін, яғни жазалау шараларынын. коғамдық
кауіптілігінін дүрьіс аракатынастыгы;
17 cурак Жазаны өтеудін, режимі мен оны қамтамасыз ететін әдістердің жалпылама және түрліше ерекшеліктері бар. Олар-дың бірлігі мынада: 1) қылмыс жасау олардьг колданудын бас-тапкы себебі болады, ал оның кұкықтық негізі — ол занды күшіне енген және орындауға жіберілген сот үкімі болады; 2) сот үкімімен белгіленген жазаны өтеу мерзімі кезінде қол-данылады; 3) сотталғандарды жекелей және жалпылай ескертудің, түзеудің, яғни тәрбиелеудің жалпылама міндеттерін атқару көзделеді. Ұстау режимІ мен оны қамтамасыз ету әдістерінін арасындағы ең манызды айырмашылық — ол ре-жим жазалауды білдіреді, ал режимді камтамасыз ететін әдістер жазаның міндетті элементтері ретінде каралмайды, себебі олар кауіп төнбесе немесе режим бұзылмаса тіпті қолданылмайды. Сонымен, жазаны өтеу режимі мен оны қамтамасыз ету әдістері, түрліше құкыктык табиғаты бар, біршама жеке кукыктық кұбы-лыстар. Режимді қамтамасыз ету амадцары оның маңызына кірмейді, ол сотталғандардың және басқалардың режимді бүзуы-нан корғау үшін қызмет етеді. Режимді қамтамасыз ету мақсатында сотталғандардың түзеу мекемесіндегі өндірісте маман ретінде өз еркімен жүмыс Істеп жүрген азаматтармен катысуына барынша шек койылады. Түзеу мекемелерінін өндіріс объектілеріне жіберілгендер бел гіленген тәртіп ережесімен міндетті түрде таныстырылып және олар колхат беруі керек.