Ағылшын тілі сабағында жаңа технологияларды пайдалану

«Ағылшын тілі сабағында жаңа технологияларды пайдалану» Баяндама

Шығыс Қазақстан облысы,Семей  қаласы №47 орта мектеп 
ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Тусупаева Айжан Тілеубекқызы

Тақырыбы: «Ағылшын тілі сабағында жаңа технологияларды пайдалану» Баяндама

Шет тілдерін үйрену, әсіресе  ағылшын тілі қазіргі – заманның қажеттілігі. 
Н.Ә. Назарбаев.

Қазақстан Республикасының  Президенті Н.Ә. Назарбаев республикалық білім және ғылым қызметкерлерінің ІІІ сьезінде сөйлеген сөзінде білім беру ісін реформалаудағы стратегиялық міндеттердің бірі – шығармашылық тұрғыдан бәсекелестікке сай үш тілді жетік меңгерген, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны оқытып – тәрбиелеу деп атап көрсетті. Бұл жерде негізгі ролді білім беру жүйесі алып отыр. 
Қазіргі қоғам сұранысына сай білімді, шығармашылықпен жұмыс жасайтын, өзін-өзі дамытып жетілдіре алатын жеке тұлға тәрбиелеуге аса назар аударылуда. 
А. Байтұрсынов өзінің «Мектеп деректері» еңбегінде былай деп жазды: «….Мұғаліп қандай болса, мектеп, пән сондай болмақшы. Яғни мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі – білімді, педагогика, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім».

Әлемнің бірнеше елінен сынақтан өткізілген жаңаша оқыту төрт бағытты  қамтиды. Олар мыналар:

1. Модельдік технологиясы
2. Рейтингтік жүйе
3. Дамыта оқыту технологиясы
4. Сын тұрғысынан ойлау

Әрбір технология өзіндік  жаңа әдіс тәсілдермен ерекшеленеді. Әдіс-тәсілдерді мұғалімдердің ізденісі арқылы оқушы қабілетіне қабылдау деңгейіне қарай іріктеліп қолданады. Технологияларды күнделікті сабақ үрдісіне пайдалану үшін мен өзімнің алдымдағы оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, педагогтік мақсат-мүддеме сай, өзімнің шеберлігіме орай таңдап алдым.

Ұстаз тұлғаның танымдық қабілеттерін дамытып өздеріне деген сенімін  арттырып, істеген іс-әрекеттерінен  жағымды эмоциялар алатындай  дәрежеге жеткізуі керек. К.Роджерстің пікірінше, мұғалім:

1. Оқушыға сенім көрсету;
2. Оқушыға мақсаты мен міндетін белгілеуге көмектесу;
3. Оқушының шет тілін оқуға деген ішкі қызығущылығына мән беру;
4. Оқушы қиындыққа кездескенде кеңес беретіндей тұлға болу;
5. Оқушыға ұялмай өз пікірін айта алуға көмектесу;
6. Әрбір оқушының сезімі мен көңіл толқуларын түсініп, ыңғайлы жағдай жасау сияқты қағидаларды басшылыққа алуы тиіс.

Осы мақсаттарға жету жолында  өзімнің сабақ беретін сыныптарымда біршама жұмыстар жасалды. Мысалы, оқушылардың  бәрі үздік, екпінді оқушы емес. Ол кезде мен оқушылардың өз деңгейіне қарай тапсырмалар беріп отырдым. Соның арқасында сыныптағы барлық оқушы бағаланып, қатысып отырды.

І деңгейдегі оушыға проблемалық  сұрақтар қою арқылы олардың ой-пікірімен  есептесіп, ынталандыруды көздедім, ІІ деңгейге қиын сөздердің мағынасымен таныстыруды тапсырдым, ІІІ деңгейге мәтін не туралы, басты кейіпкерлер кім және т.б. сұрақтарға жауап беру сияқты жеңілдетілген тапсырмалар бердім.

Оқушының дарындылығының дамуы қабілетінің ашылуы көбінесе мұғалімнің кәсіби біліктілігіне және оның тұлғалық қасиетіне байланысты.

Оқушымен жұмыстың негізгі  мақсаты – оқушының шығармашылық, дарындылық қабілетін дамыту, жеке тұлғаны жетілдіру. Ал мақсатқа жету оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту  және оқушының танымдық белсенділігін  дамыту арқылы жүзеге асады. Оқушының болашақтағы мамандығына байланысты, яғни кәсіби тағдыры тек қана жақсы мұғалімге байланысты.

Жаңашыл педагогтар оқушының жеке тұлғалық қасиетін барынша құрметтеп, оның шығармашылық қабілеттер мен бейімділіктерін, өздігімен ойлау қабілетін дамыта отырып, ағылшын тілін жетік меңгертуде. 2008 жылдан бастап «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау» технолгиясының стратегияларын сабақтарыма қолдана бастадым.

Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз  – ақпаратты қабылдаудан басталып шешім қабылдаумен аяқталатын ойлаудың күрделі процесі.

Мақсаты: барлық жастағы оқушыға  кез келген мазмұнға сәйкес сыни тұрғыдан қарап екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдап сапалы шешім қабылдап отыру. СТО – оқушылардың мәтінмен жұмыс дағдыларын дамытуға ауызша және жазбаша тілдің барлық түрін қарым-қатынас дағдыларын меңгертуге бағытталған технология. Сабақтың құрылымдық кезеңдері 3 кезеңнен тұрады:

І. Brainstorming (Ой қозғау)

Мен 6«б» сыныбында өткен «What do we know about the history of the USA» сабағымда  ой қозғау мақсатында сұрақтар дайындадым. Өтілген сабақтар бойынша бәрі сұрақтарға дұрыс жауап берді. Бұрынғы білетін материалдарын жаңа ақпараттармен толықтырды.

ІІ. INSERT мағынаны тану барысында қолдандым.

«What do we know about the history of the USA?» 

 

V – I know	- I don’t know	+- It is new for me	-?- It surprised
America is a big, independent country. There are fifty states in the USA.	The history of Thanksgiving Day. Where came term. Native Americans.	The history of wild west and jeans.	Why do people wear jeans all over the world now? Today mane Americans still keep a gun in their houses.

 

 

III. Realization of the meaning ой толғаныс  кезеңінде эссе жазу, «Бес жолды  өлең», «Венн диаграммасын» қолдандым.  Мысалы 5 жолды өлеңді оқушылар  былай жазды:

1. America
2. Independent, friendly, developed
3. To fight, to discover
4. America is a big country
5. The USA

Мақсатқа жету оқушылар арқылы жүзеге асады. Оқушы басты тұлғаға айналады, ал мұғалім білімді беруші ғана емес, танымдық іс-әрекеттерді ұйымдастырушы, баланың қабілетін, көзін ашушы тұлға.

Мен баланың білімге деген қызығушылығын  арттыратын жүйелі іс-әрекеттер ұйымдастыруға талпынамын. Ол жүйе мына төмендегідей:

1. Тақырыпқа байланысты хабарламалар;
2. Оқушылардың тақырыпқа, жаңа сөздерге, мәтіндерге байланысты қысқа әңгімелері;
3. Шығармашылықпен жұмыс істеуге бағытталған тапсырмалар (мәтіндерге, сөздерге байланысты қысқа әңгімелер, эсселер);
4. Жарыстар, сайыстар ұйымдастыру;
5. Әртүрлі танымдық ойындар ұйымдастыру;
6. Сабақтың әртүрлі формада өтуін қамту.

Оқыту білім беру жүйесінің  негізгі мақсаты – оқушыда  білім, дағды, іскерлікті қалыптастыру. Ондай мүмкіндік тек сабақ  арқылы беріледі. Сабақ – оқу үрдісінің ең негізгі формасы. Сабақтың мұндай міндеттен шығуы үшін оны психологиялық тұрғыдан дұрыс ұйымдастыра білу қажет.

Сабақты психологиялық тұрғыдан дұрыс  ұйымдастыру дегеніміз – оқушының ішкі жан дүниесіне терең үңілу, ойына ой қосу, қиялына қанат бітіру, білім алуға деген құлшынысын, қызығушылығын ояту. Ол үшін мұғалім барлық мүмкіншілігін пайдаланады. Өйткені жай сабақ құнарсыз тамақ секілді, адам бойына жұқпайды. Қызықты сабақтар мұғалімнің ашқан жаңалығы, өзіндік қолтаңбасы, әдістемелік ізденісі, қолданған әдіс-тәсілдері арқылы ерекшеленіп шәкірт жүрегінен орын алады. 

 

 

 Қаулы 

 

СТО технологиясын ағылшын  тілі сабағында қолдана отырып білім  сапасын арттыру және оқушыларды шығармашылыққа тәрбиелеу жолында  жаңа технологияларды пайдаланалынсын.

Еліміздің Президенті «2030 жылға  қарай Қазақстан Орталық Азия барысына айналады және өзге дамушы елдерге  үлгі болады», – деген асқақ сезімді  алға тарта отырып: «Біздің жас  мемлекетіміз өсіп-жетіліп кемелденеді, біздің балаларымыз бен немерелеріміз онымен бірге ер жетеді. Олар өз ұрпағының өресі биік, денсаулықтары мықты өкілдері мен шығармашыл тұлғалары болады деп сенеміз», – деп атап көрсетті.

Халық пен халықты, адам мен  адамды теңестіретін нәрсе білім» деп ұлы жазушы М. Әуезов айтқандай, тәуелсіздік туын тіккен еліміздің өркениетке апарар жолдың бастауы – мектеп.

Қазақстан Республикасының 2030 жылдарға арналған стратегиялық дамуы  бағдарламасында Елбасы Н.Ә. Назарбаев  халқымыздың болашағы туралы тереңінен  толғай отырып «мемлекетіміздің ең басты дүниесі тек қана табиғи байлық емес, сонымен қатар жасөспірім ұрпағы, өйткені олар-біздің ұлтымыздың болашақ айнасы» дегені мәлім. Олай болса, жас ұрпаққа білім мен тәрбие беретін ұстаз- баға жетпес биік тұлға.

Қазақ тілін оқыту барысында  туған тілілінің қыр-сырын, табиғатын таныта отырып, ертең өмірден өз орнын таба алатын, өзіне сенімді, нағыз ұлтжанды, парасатты ұрпақ тәрбиелеу. Қазақ тілі-оқушыға ертеңгі күні үлкен өмірге араласқанда оның қоғамдағы қызметіне көмегін тигізетін, жұмысында, күнделікті өмірде қажетіне жарайтындай білім бере алатын аса білікті пәндердің бірі. Тіл арқылы қазақ халқының тарихы, әдебиеті, мәдениеті, ұлттың салт-дәстүрі, әдет- ғұрпы, болмысы танылады. Осы мақсатқа жетсек қана Қазақстанның саналы азаматын тәрбиелейміз.

Ахмет Байтұрсынұлы: «Келешек ұрпаққа екі байлық қалады: біреуі- кең байтақ жері, екіншісі- көлдария тілі» десе, жас жеткіншектерді ата- бабаларымыздан қалған асыл мұра- ана  тіліміздің тарихынан білімдерін жетілдіру, тіл өнерін шешендікпен тапқырлықты, ұлттық мәдениетті қадірлеуге баулу.

Ал қазіргі кезде заман  талабына сай білім берудің даму бағыты мен тенденцияларын қамтитын елуден астам педагогикалық технология қолданып келеді. Технология-грек сөзі, яғни өнерпаздық, шеберлік, іскерлік деген  ұғымды білдіреді. Мақсатты білім беру- технологияның басты белгілері. Ахмет атамыз «Оқытатын адам бала оқыту ғылымын жақсы білуі керек»-деп айтқандай, қазіргі ең басты мәселе-өз жұмыс орнында және бүкіл техникалық тізбекте технологияның үздіксіз өзгерістеріне бейімделе алатын орындаушы тұлғасын қалыптастыру, яғни оқушы білімін халықаралық деңгейге жуықтау. Бұл дегеніміз-білім беру саласындағы жаңа идеяларды және оқыту технологияларын толық пайдалану, мектептің оқыту үрдісінде енгізіліп жүрген теориялық тұрғыда дәлелденіп, тәжірибеде жақсы нәтиже көрсетіп жүр.

Мұғалім үшін ең басты назар  аударатын мәселе – сабақтың әдісі. Оқыту үрдісінде сан мыңдаған әдістер бар. Сол әдісті технологиядан  ажырата білуіміз керек. Әдіс дегеніміз- мұғалімнің белгілі бір мақсатқа жетудегі іс-әрекеті, тәсілі. Ал технология дегеніміз- көптеген әдістердің жиынтығы. Алға қойған мақсатқа жету үшін мұғалім қай әдісті және қалай қолдану керектігін алдын-ала жоспарлап отыруы керек.

Біз өз іс – тәжірбиемізде  педогогика ғылымының докторы, профессор  Ж. Қараевтың «Деңгейлеп оқыту жүйесіне», Н. Оразқынованың сатылай кешенді талдау, Инперактивтік- модульдік оқыту технологияларын Зенковтың «оқыту технологияларын» «Сын тұрғысынан ойлауды» дамыту технологиясына сүйеніп сабақ өткіземіз. Олардың әрқайсысының мақсаты, ерекшелігі, талаптары, тәрбиелік мәні ашып көрсетілген.

Жаңа әрі пайдалы ізденістердің  бірі қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінде жүзеге асырылып жүрген әлемінің он сегіз  елінде сынақтан өткен «Оқу мен жазуды сын тұрғысынан ойлауды дамыту»  технологиясы Қазақстанда бұл технология 1997 жылдан бастап етек жая бастады.

Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз не?

• Шындалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сыни көзбен қарау;
• Күрделі мәселелерді шешуге, аса маңызды, жауапты шешімдер қабылдауға құштарлық;
• Үйрету мен үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылығынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделген құрылым.

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту»  бағдарламасының ерекшелігі:

• Кез келген ақпараттың жан – жақты ой елегінен өткізіп барып қабылданатындығы.
• “Өзгенің ақыл” ойымен шыңдалмаған білім – білім емес” дегендей жеке емес топтық, не ұжымдық талқылаулар түрінде игерілгендігі.

«Оқу мен жазуды сын  тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясының  стратегияларын сабақта қолдану  барысында көрсеткен нәтиже;

1. Оқушының оқуға қызығуы артады
2. Іскерлік дағдысы
3. Ойлау белсенділігі
4. Тапқырлығы
5. Өзіне деген сенімі қалыптасады.

 

 

СТО 

 

Қызығушылықты ояту 

 

 

 

Мағынаны тану  

 

 

 

Ой толғаныс 

 

 

  

 

Стратегиялары

Топтау

Кубизм

Ой шақыру

ВЕНН диаграмма

Еркін жазу

Кластер

Бес жол өлең

Осы кезендердің  ұтымды өткізілуі төмендегідей нәтиже береді:

• Оқушылар басқалармен қарым-қатынас жасай біледі;
• Басқаларды тыңдап кез келген жауапқа сыйластық, түсіністікпен қарайды;
• Өз ойын топ алдында ашық айтып қорғай біледі;
• Өз бетінше ізденуге үйретеді;
• Ең бастысы сабаққа қызығуы артып, балалардың белсенділікте жоғары болады.

Қызығыушылықты  ояту.

Үйрену үрдісі – бұрынғы  білетін мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады.

Сабақ қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтау. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына әсер ету. Екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. Осы кезенде топтау, түртіп алу, ой шақыру әдістері бар.