Түсініктеме хат

 Түсініктеме хат

Бұл оқу бағдарламасы барлық мамандықтар бойынша кадрлар  даяларлайтын орта кәсіптік оқу орындарына арналған ҚР орта кәсіптік білім берудің  Мемлекеттік жалпыға міндетті білім  беру стандарттарына сәйкес әзірленді. 
Оқу бағдарламасы «Саясаттану және әлеуметтану негііздері»пәні бойынша даярлау деңгейіне қойылатын мемелкеттік талаптарды іске асыруға арналған. 
Жалпы көлемі -34 сағат 
-теориялық білім-20 сағат 
-тәжірибелік білім-14 сағат 
Оқу ба,дарламасы ссаяси және әлеуметтік білім негіздерін,саяси ой тарихындағы билік,мемлекет,партия,элита,лидерлер туралы ұғымдардың даму тарихын оқып үйренуді,қоғамның саяси жағдайларымен және ҚР саяси әлеуметтік өміріндегі ерекшеліктермен танысуды қарастырады. 
Бұл оқу бағдарламасы жалпы білім беру және қоғамдық-гуманитарлық пәндер бойынша білім алушылардың білімідерінде,әдіс дағдларын0 негізделген. 
«Саясаттану және әлеуметтану негіздері»пәннің оқып-үйрену кезінде әлеуметтік-гуманитарлық пәндермен байланыстырып оқыту ұсынылады. 
Материалды оқып-үйрену төмендегілерді ескере отыра жүзеге асырылады. 
-оқушыларда саясат,оның қоғам өміріндегі рөлі мен мәні туралы түсінігін қалыптастыру 
-Азаматтық сана-сезімді,саяси және құқықтық мәдениетті,қоғамдық өмірге белсенді саяси түрде қатысу әдістерін қалыптастыру 
-Оқушылардың әлеуметтік мәдениетті қалыптастырудың алғашқы сатысы ретінде әлеуметтік ойлау қабілетін менгеру.

«Саясаттану және әлеуметтану негіздері» пәнінің  оқу бағдармаламасының  мазмұны

I-бөлім:Әлеуметтану негіздері

1-тақырып:Әлеуметтану мәні және әдісі 
Әлеуметтану мәні оның обьектісі.Әлеуметтану құрылымы.Әлеуметтік ұғымы. 
Әлеуметтану заңдары және критерийлері. Әлеуметтанудағы негізгі және салалары. Әлеуметтану зерттеулерінің әдістері. 
Әлеуметтанудың қоғамдық ғылымдар жүйесіндегі орны. Әлеуметтану қызметтері. Әлеуметтану-ғылыми білім және оқып-үйрену пәні. 
2-тақырып:Әлеуметтану ойының негізгі сатылар және даму бағыттары ғасырдың 40-жылдарындағы ғылыми әлеуметтанудың қалыптасуы.О.Конттың позитивті доктринасы.Г.Спенсердің органикалық қоғам теориясы.Әлеуметтік эволюция теориясы.Э.Дюргеймнің әлеуметтік реализм теориясы.М.Вебердің «түсінушы әлеуметтануы».К.Маркс пен Ф.Энгельстің қоғам туралы материалиасттік ғылымның негізгі қағидалары.Ресейдің әлеуметтану ойының негізгі сатылар және даму бағыттары. 
Қазіргі батыс әлеуметтануы.Әлеуметтанудағы құрылымдық функционализм.Р.Дарендрофтың даулы парадигмас.Қазақстандағы әлеуметтану ойы.

3-тақырып:Қоғамдық әлеуметтану құрылымы және әлеуметтік жіктеу. 
Қоғам-тұтас жүйе.Қоғамның тұрпаттамасы,әлеуметтік өзгеріс,әлеуметтік даму,әлеуметтік прогресс,жаңғыру ұғымы.Қоғымның эволюциялық және революциялық концепцияс. 
Мәдени-тарихи тұрпат теориясы. 
Әлеметтік жүйе құрылымы:құндылықтыры,нормалары,ұжымдары мен рөлі.Әлеуметтік қоғам ұғымы және оның түрлері.Әлеуметтік топтар-әлеуметтік қоғамның негізгі түрі.Әлеуметтік топтардың түрлері. 
Теңсіздік және жіктеу ұғымы.Әлеуметтік жіктеу көздері мен факторлары.Жіктеудің тарихи тұрпаттары.Әлеуметтік икемділік. Әлеуметтік икемділік түрлері.тік және көлденең,жеке және топтық.Қазіргі қазақстандық қоғамның жіктеу жүйесінің сипаты. 
4-тақырып:Әлеуметтік институттар мен ұйымдар 
Әлеуметтік институт ұғымы.Қоғамдық өмірдің институттануы. Әлеуметтік институттар түрлері мен қызметтері.Отбасы-маңызды әлеуметтік институт.Әлеуметтік институттардың өзара байланысы және дамуы. 
Әлеуметтік ұйымдар ұғымы.Ұйымдағы басқару.Нысандық және нысандық емес ұйымдар белгілері.Бюрократия-әкімшілік ұйым. 
5-тақырып:Жеке тұлға-қоғамдық қатынастар субьектісі мен обьектісі. 
Жеке тұлғаны зерделеуге әлеуметтану әдісінің ерекшелігі.Әлеуметтік мәртебе ұғымы.Ұйғарылған және қол жеткізілген мәртебелер.Жеке тұлғаның рөлдік теориясы.Әлеуметтік рөлдер мен рөлдік даулар. 
Жеке тұлғаның әлеуметтенуі:кезендері,агенттері,каналдары,механизмдері.Алғашқы және екінші әлуметтенуі.З.Фрейдтің ,Ч.Кулидің жеке тұлғаның дамуы теориясы.

6-тақырып:Әлеуметтік дартәртіп пен қоғамдық жанжал 
Әлеуметтік тәртіп ұғымы.Әлеуметтік нормалар мен құндылықтар-әлеуметтік тәртіпті реттеушілер.Әолеуметтік бақылау және оның қызметтері.Әлеуметтік бақылау механизмдері мен құрылымы.Әлеуметтік санкциялар мен олардың түрлері. 
Теріс мінез-құлық,оның түрлері.Теріс тәртіпттің әлеуметтану теориясы. 
Әлеуметтік жанжалдар:мәні мен негізгі қағидалары.Әлеуметтік жанжалдар көздері.Жанжалдардың позитивті функциялары.Жанжалдар құрылымы.Жанжал обьектісі мен субьектісі.Жанжалдар тұрпаттамасы.Жанжалдың өзара байланысты аяқтау әдістері:реттеу мен аяқтау,әлеуметтік жанжалдар рөлі. 
I-бөлімді оқып үйренген соң оқушыда төмендегідей білім қалыптасуы керек:

-Әлеуметтану мәні,оның  қызметтері,әлеуметтанулық зерттеу  әдістері туралы; 
-Әлеуметтану ғылымының негізгі даму кезендері туралы 
-Қоғам түрлері,әлеуметтік құрылым және жіктелуі,әлеуметтік орталық,әлеуметтік институттар туралы 
-Жеке тұлға-белсенді субьект,жеке тұлғаның рөлдік теориялары,әлеуметтік мәртебе туралы 
-Әлеуметтік тәртіп,әлеуметтік бақылау,теріс мінез-құлық,әлеуметтік қысым көздкері,әлеуметтік жанжалдар. 
 
II бөлімді оқып үйренген соң оқушыда төмендегідей білім қалыптасуы керек:

-саясат-қоғамдық құбылыс,оның негізгі элементтері туралы

-саясаттану мәні,оның  әдістері мен категориялары 
-саяси ойдың негізгі даму кезендері туралы 
-саяси жүйелердің құрылымы және функциялары,саяси жүйелер тұрпаттамасының критерийлері,саяси тәртіп онығ түрлері туралы 
-мемлекет мәні мен пайда болуы,мемлекеттік құрылғылар мен басқару түрлері,құқықтық және әлеуметтік мемлекет теориясының негізгі ережелері,азаматтық қоғам мен мемлекет туралы 
-партия-саяси институт,партияның орны мен рөлі,партия жүйелерінің тұрпаттамасы мен салыстармалы талдау туралы 
-саяси мәдениет,оның саяси жүйедегі рөлі,саяси әлеуметтану,оның үлгілері,кезендері 
 
II бөлім.Саясаттану негіздері 
7-тақырып:Саясаттану мәні 
Саясат-қоғамдық құбылыс.Саясат құрылымы мен қызметтері.Саясаттанудың пайда болуы және мәні.Саясаттану ғылымының құрылымы.Саясаттану әдістері. .Саясаттану қызметтері және оның әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар жұйесіндегі орны.Саясаттану философиямен,тарихпен,экономика теориясымен,әлеуметтанумен,басқа да білім салаларымен  ара қатынасы. 
8-тақырып: Саяси ойдың даму кезендері 
Конфуцийдің саяси-құқықтық көзқарастары.Платон «Мемлекетіндегі» қоғамды мінсіз ұйымдастыру жобалары.Аристотельдің саяси тәртіптерінің жіктелуі.Цицеронның мемлекет туралы ілімі. 
   Мұсылмандық шығыстың саяи ойының негізгі бағыттары сипаттамасы.Мемлекет,адам,билік,мәселесі(Әл-Фараби,Жүсіп Баласағұн,Ибн Сина,Ибн Рашид,Махмұд Қашқари т.б ) 
  Феодалдық қоғамның саяси ойының негізгі белгілері Н.Макиавелли және «макеавеллизм» 
  Жаңа заманның саяси ойы,Ж.Бодденің,Т.Гоббс пен Дж.Локтың қоғамдық келісім туралы ілімінде мемлекеттік егемендік теориясының тууы.Биліктердің бөлінуы туралы АҚШ-тың тәуелсіздікке күресі кезеніңде Т.Джифферсон мен А.Гамильтонның саясси идеялары . 
  И.Кант,Г.Гегель,О.Конттың саяси ой-пікірлерінің ерекшеліктері.Марксизмнің саяси теориясы. 
     Ресейдегі саяси ойдың қалыптасу және даму ерекшеліктері.А.Радишев,А.Герцен,Н.Чернышевский,М.Бакунин,П.Кропоткин,Г.Плеханов,Н.Бердяев,және т.б еңбектеріндегі  мемлекеттілік,билік және биліктілік қатынастар мәселелері туралы саяси көзқарастар. 
Қазақстандағы саяси ойдың негізгі бағыттары Жеті жарғы.Ш.Уәлиханов,Абай Құнанбаев  саяси көзқарастары.Алаш пен Алаш орданың  саяси көзқарастары.В.Парето,Г.Моски,Р.Миххельс,М.Вебер,Т.Парсонс және т.б теорияларындағы саяси ғылымның негізгі концепциялары.

9-тақырып:Қоғамның саяси жүйесі 
Саяси жүйенің мәні,ұғымы негізгі қызметтері.Саяси жүйенің функциялау механизмі.Саяси жүйелер түрлері оны анықтау критерийлері 
Саяси тәртіп және оның түрлері.Тоталитаризм,авторитаризм,демократия.Қазақстандағы саяси жүйенің дамуы.

10-тақырып:Мемлекет-саяси институт 
Мемлекетің пайда болуы,табиғатты және әлеуметтік тағайындалу концепциясы.Мемлекеттің негізгі белгілері  және түрлері.Мемлекеттің ішкі және сыртқы функциялары. 
Мемлекеттің құрылым түрлері:Конфедерациясы,унитарлық мемлекет,федерациясы.Басқару түрлері:республика,монархия. 
Құқықтық мемлекет,оның белгілері.Әлеуметтік орта,құқықтық мемлекетті функциялау және даму механизмі.Мемлекеттік мемлекеттің мәні негізгі белгілері. Құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара байланысы.Қазақстандағы ұлттық мемлекеттің қалыптасуы.

11-тақырып:Саяси партиялар және партиялық жүйелер 
Саяси партиялар ұғымы.Саяси партиялардың басқа саяси институттардың негізгі айырмашылықтары.Саяси партияла белгілері мен түрлері.Қазіргі саяси партиялардың қалыптасугенесизі мен үрдісі.Партиялар эволюциясындағы негізгі тенденциялары.Партиялардың функциялары. 
Партиялық жүйелері,мәні мен түрлері.Саяси плюрализм. 
Қоғамдық-саяси қозғалыстарының түрлері.Қоғамдық-саяси қозғалыстарының тұрпаттамасы. 
Саяси партиялар, қоғамдық-саяси қозғалыстары және Қазақатснның партия жүйесі.

12-тақырып:Саяси мәдениет және әлеуметтану 
Саяси мәдениет ұғымы,қоғамдық рөлі,құрылымы,функциялары.саяси мәдениет тұрпаттары.Азаматтық саяси мәдениет.Саяси қосалқы мәдениет ерекшелігі.саяси әлеуметтану мәні.Саяси әлеуметтану тұрпаттары.Кезендері.Қазіргі Қазақстандағы саяси әлеуметтану мәселелері.