Шароити иқлиму хокии ноҳияи ба номи Ашт

Озука ва обдихи

Одатан тавсия дода мешавад, ки гизодихии помидорро баъди хар ду хафта дода шавад, якум 10г азот, 10г фосфор ва 20г калий ба 10л об хамрох намуда ба хар нихоли помидор 0,5л дода баъд вояашро (дозаашро) зиед карда 10г магний хамрох карда 0,5л дода мешавад.

Тачриба нишон  медихад ки агар гизодихиро бо обдихи як кунем, яъне обро бо гизои минерали дихем. Бояд 2 кошук азофоскаро бо 1 кошук суперфосфати дучанда ва 0,5 кошук сулфати калий, 2 кошук «Унифлор микро» ба як сатил омехта намуда ба хар сари растани 0,5л дода мешавад.

Боз хуб мешуд  агар обери катрагиро бо ерии кубурхои махсус е бо зарфи плиэтилени 2л ба хар ду тарафи нихоли помидор шинонда сарпуши зарфро бо мехи гарм кардашуда 10 -12 сурох кардан лозим ва кисми зарфро ба хок гутонидан лозим барои моеъ тез фаромада наравад, балки охиста – охиста аз зарф берун шавад вазиваи мо зарфро бо моеъи минерали таъмин намудан аст.

КОРКАРДИ БАЙНИКАТОРИ

Агротехникаи  парвариши помидор асосан аз киштгардон, шудгори босифати замин, сари вакт парвариш ва шинондани нихолхо, нигохубини растанихо, коркарди байни ќаторхои он, нест кардани алафхои бегона ва мубориза бар зидди хашаротхои зараррасон ва касалихо, обѐрии сариваќти, ѓунучини хосил, ба фурўш баровардани он ва ѓайрахо мебошад.

Нихоли помидоро аз рўи наќшаи ( схемаи) 70 х 30 см ѐ 60 х 30 см, аз рўи ѓунчоиши 47- 55 њазор нихол дар як гектар замин, ѐ ки 120 х 60 х 30 см (дуќатора) мешинонанд.

Коркарди якуми  байни ќаторхои помидорро баъди 10-12 рўзи шинондани нихолхо гузаронидан лозим аст. Байни ќаторхо ва бехи нихолхоро дар чуќурии 8-10см ба воситаи каланд нарм намуда, хокро ба бехи нихолхо кашидан зарур мебошад.

Баъди 2-3 њафта  коркарди дуюмро дар чуќурии 12-16 см гузаронидан лозим мешавад. Коркарди сеюмро дар ваќти хосилбандии нихолхо гузаронидан, хокро ба назди буттаи он кашидан иборат аст. Дар давраи саршавии хосилбандии нихолхо, помидорро ба пушта гузаронида, об додан ва минбаъд гузаронидани коркарди байни ќаторхо маќсаднок мебошад. Ба киштзори помидор 2-4 маротиба ѓизодихиро аз нурихои нитрогени ва фосфордору калийдор ташкил намудан лозим аст. Ѓизодихии аввалро дар ваќти 10-12 рўз гузаштан аз рўзи шинонидани нихолхо, ба миќдори 1-1,5 кг/сотих нурихои азоти (селитра, карбамид ва суперфосфат ѐ ин ки аммофос) андохтан мумкин аст. Дар ваќти пайдо шудани гулкуни- пайдошавии мевахои помидор, ѓизодихии дуюмро аз хисоби 1-1,5 килограмми селитра ва аммофосу калий дар як сотихи замин ва инчунин дар ваќти пўхта расидани хосили помидор бо сарфи 1-1,5 кг селитраи нитрогени ва аммофос дар 1 сотих замин ва охирин баъди ѓунучини 4-5-уми хосил, низ ба хамин меъѐр додан тавсия карда мешавад.

Помидор ба намнокии замин эхтиѐчи калон дорад. Обмонии нихолхои помидорро бояд аз ваќти шинондани нихолхо сар карда, оби якўми онро додан зарур.  Дар 1 грамм аз 250 то 300 дона тухмии помидор вобаста ба навъи он мавчуд мебошад. Дар 1 метри квадрати= 8-10 грамм, яъне 2500 – 3000 дона тухми кишт карда мешавад. 12 аст, то ин ки нихолхо ба замин часпида амал кунанд. Помидорро дар давоми нашъунамояш вобаста ба шароити хоку иќлим на камтар 12-18 маротиба об додан зарур аст.

Дар ваќти пўхта  расидани хосил помидор баъди њар 3- 4 рўз дар фасли тобистон чидан лозим аст. Дар хунукихои тирамоњ суръати пухтани он суст мешавад, барои хамин чидани онро баъди хар 7-10 рўз бояд гузаронид.

КАСАЛИХОИ ПОМИДОР

Дар давраи наъшунамои худ помидор ба касалихои гуногуни касалихои замбуруѓи, ба монанди фитофториоз, макроспориоз, бурая пятнистост, вилт ва дигархо; касалихои вируси ба монанди столбур, мазайка, ќарасон (стрик) ва дигархо дучор шуда, боиси кам ва нест шудани хосили он мегардад. Фитофтороз (пўсиши сиѐх). Ин касалии занбурўѓи буда, ба мева, барг ва танаи нихолхо осеби сахт мерасонад. Ин намуди касали дар боришот ва паст фаромадани харорати хаво, инчунин зиѐд шудани нами, бисѐртар мешавад ва намнокии зиѐд шароити мусоидест, барои пайдошавии ин касали. Аввал дар ќисми поѐнии баргхо доѓхои хурди сафедтоб пайдо мешавад. Баъд ин доѓхо сафед гашта, ранги сафедчатобро ба худ ба пурраги мегиранд. Хангоми хуручи ин касали нихоли помидор хушк ва нобуд мешавад. Дар танаи нихол, доѓхои сиѐхча пайдо шуда, баъд мулоим гашта, мепўсад.

Барои нест кардани  ин касали чунин чорахоро гузаронидан лозим аст:

ü Бо рох мондани системаи киштгардон;

ü Нест ва нобуд кардани танаю пояи растанихо аз замин;

Нест ва нобуткардани танаю пояи сироят дида  усули  механикиро истифода мебарем, к ибо  даст мечинем. Барои ин мо агар ба 1га замин  1 соат вакт сарф кунем ба 19 га 19 соат вакт сарф мешавад, аз ин чо агар коргари кироя истифода барем, аз руи дар як соат 5 сомон музди мехнат дихем ба коргари кироя то ба 19 га  19х5=95 сомони мешавад.

ü Безарар кардани тухми пеш аз кишт (истифодаи Маргансовка КМnО4 -1%, ТМТД- 6-8 грамм дар 1кг тухми);

Безараркуни бо перманганати калий як фоиза,

1000дона тухми помидор ин 25гр мебошад ва ба як гектар 111000 дона е 2,775кг сарф мешавад, ки ба 19 га – 52,725кг мебошад. Ба як кг тухми помидор 1л махлули перманганати калий буда, ба 19 га ки 52,725кг тухми сарф мешавад, 52,725л махлули перманганати калий лозим аст. 1л махлули перманганати калий – 10 сомон

52,725л махлули  перманганати калий – 527,25 сомони.

Безараркуни дорухимикати ТМТД :

Ба 1га – 8 гр ТМТД

Ба 19га – 421,8гр ТМТД

100гр ТМТД  – 20 сомони

421,8гр ТМТД  – 84,36 сомони

ü Истидафодабурдани Фунгитсиди Ридомил- Голд МЦ-60, бо махлули 0,2% -а (20 гр, дар 10л об барои як сотих).

Ба 1га – 2кг Редомин  Голд

Ба 19га – 38кг Редомин  Голд

Аз инчо:

1кг Редомин  Голд – 150 сомони

38кг Редомин  Голд – 5700 сомони маблаг сарф  мешавад.

Дигар ин усули  халки мубориза барзидди фитофтороз захрдоруи одди аз сирпиез ва пермангати калий мебошад ва яке аз роххои камхарч ва бехтарин мебошад.

Ба 10л об 1,5гр пермангати калий ва 200гр сирпиез  лозим аст.

Ба 1га – 1000л  махлул

Ба 19га – 19000л  махлул

Аз инчо:

1000л махлул  – 215 сомон

19000л махлул – 4085 сомон сарф мешавад.

Сияхпоя. ( Черная ножка). Ин касали асосан нихолхои чавонро нобуд месозад. Беху пояи растани тунук шуда, мепўсад. Ин касалии занбуруѓи асосан дар хок ва боќимондахои растанихо, ба воситаи тухми пахн мегардад. Барои нест кардани ин касали чунин чорахоро гузаронидан зарур аст;

Ба рох мондани системаи киштгардон;

Нест ва нобуд  кардани танаю пояи растанихо аз замин;

Безарар кардани  тухми пеш аз кишт (истифодаи Маргансовка КМnО4 -1%), ТМТД- 6-8 грамм дар 1кг тухми);

Безараркуни бо перманганати калий як фоиза,

1000дона тухми  помидор ин 25гр мебошад ва ба  як гектар 111000 дона е 2,775кг сарф  мешавад, ки ба 19 га – 52,725кг  мебошад. Ба як кг тухми помидор  1л махлули перманганати калий  буда, ба 19 га ки 52,725кг тухми сарф  мешавад, 52,725л махлули перманганати калий лозим аст. 1л махлули перманганати калий – 10 сомон

52,725л махлули  перманганати калий – 527,25 сомони.

Безараркуни дорухимикати ТМТД :

Ба 1га – 8 гр ТМТД

Ба 19га – 421,8гр ТМТД

100гр ТМТД  – 20 сомони

421,8гр ТМТД  – 84,36 сомони

Истидафодаи Фунгициди  Ридомил - Голд МЦ-60, бо махлули 0,2% (20 гр, дар 10л об барои як сотих);

Ба 1га – 2кг Редомин  Голд

Ба 19га – 38кг Редомин  Голд

Аз инчо:

1кг Редомин  Голд – 150 сомони

38кг Редомин  Голд – 5700 сомони маблаг сарф  мешавад.

Дигар ин усули халки мубориза барзидди фитофтороз захрдоруи одди аз сирпиез ва пермангати калий мебошад ва яке аз роххои камхарч ва бехтарин мебошад.

Ба 10л об 1,5гр пермангати калий ва 200гр сирпиез  лозим аст.

Ба 1га – 1000л  махлул

Ба 19га – 19000л  махлул

Аз инчо:

1000л махлул  – 215 сомон

19000л махлул  – 4085 сомон сарф мешавад. 

Пажмурдашавии фузариози (вилт). Ин касалии занбуруѓи ангезандааш фузариум мебошад. Ин занбурўѓ асосан дар хок зиндаги карда, аз хок он ба воситаи реша ба рагхои растани дохил мегардад. Дар ин маврид реша ва рагхои ѓизогузар махкам шуда рохи дохил шави моддахои ѓизоиро аз реша ба растани манъ мекунад ва боиси хушку нобуд шудани растании помидор мегардад. Барои нест кардани ин касали гузаронидани чунин чорахо тавсия карда мешавад:

Ба рох мондани системаи киштгардон;

Нест ва нобуд  кардани танаю пояи растанихо аз замин;

Безарар кардани  тухми пеш аз кишт (истифодаи Маргансовка КМnО4 -1%, ТМТД- 6-8 грамм дар 1кг тухми);

Истидафодабарии Фунгициди Ридомил-Голд МЦ-60 , бо махлули 0,2% (20 гр, дар 10л об барои як сотих).

Безараркуни бо перманганати калий як фоиза,

1000дона тухми  помидор ин 25гр мебошад ва ба  як гектар 111000 дона е 2,775кг сарф  мешавад, ки ба 19 га – 52,725кг мебошад. Ба як кг тухми помидор 1л махлули перманганати калий буда, ба 19 га ки 52,725кг тухми сарф мешавад, 52,725л махлули перманганати калий лозим аст. 1л махлули перманганати калий – 10 сомон

52,725л махлули  перманганати калий – 527,25 сомони.

Безараркуни дорухимикати ТМТД :

Ба 1га – 8 гр ТМТД

Ба 19га – 421,8гр ТМТД

100гр ТМТД  – 20 сомони

421,8гр ТМТД  – 84,36 сомони

 

Касалии пўсиши нўги (болои меваи помидор. Ин намуди касали ќариб, ки дар хама мавзеи кишти помидор ба назар мерасад. Нишонаи пайдоиши ин касали дар нуги (болои) меваи помидор пайдоиши доѓи чигари, ин боиси аввал сахт шудан ва баъдан мулоим шудану, доѓхо бо парда пушонда шудан мебошад. Касалии пўсиши нуги помидор дар сурати тез таѓйир ѐфтани намии хаво ва замин, инчунин дар сурати аз меъѐр зиѐд додани нурихои нитрогени авч мегирад.

Чорахои мубориза:

Киштгардон, бояд помидор дар як замин баъди 3 соли парвариши аввала шинонда шавад;

Нест ва нобуд  кардани боќимондаи растанихо аз замин;

Безарар кардани тухми пеш аз кишт (истифодаи Маргансовка КМnО4 -1%, ТМТД- 6-8 грамм дар 1кг тухми);

Истидафода бурдани Фунгициди  Ридомил-Голд МЦ-60, бо махлули 0,2% -а (20 гр, дар 10л об барои як сотих).

Ба 1га – 2кг Редомин  Голд

Ба 19га – 38кг Редомин Голд

Аз инчо:

1кг Редомин Голд –  150 сомони

38кг Редомин Голд – 5700 сомони маблаг сарф мешавад.

Дигар ин усули халки мубориза барзидди фитофтороз захрдоруи одди аз сирпиез ва пермангати калий мебошад  ва яке аз роххои камхарч ва бехтарин мебошад.

Ба 10л об 1,5гр пермангати калий ва 200гр сирпиез лозим аст.

Ба 1га – 1000л махлул

Ба 19га – 19000л махлул

Аз инчо:

1000л махлул – 215 сомон

19000л махлул – 4085 сомон  сарф мешавад. 

 

Касалихои физиологи. Нишонахои касалихои физиологии помидор ба нишонахои касалихои ангезандаашон вирус, занбурўѓива бактерияви, хеле монанданд. Фарќ кардани нишонахо чи ба дехќонон, чи ба мутахассисон хеле душвор аст. Сабаби пайдоиши касалихои физиологи ин ба растанихо нарасиданинитроген, фосфор, калий, моддахои маъдани, микроэлементхо ва об мебошад. Хангоми норасоии моддахои ѓизои растани аз сабзиш боз монда, самархо шаклашонро гум мекунанд ва хосилнокии растанихо кам мешавад. Касалихои физиологи бештар дар шароитхои нодурусти инкишоф пайдо мешаванд.

 

Адабиетхои истифодашуда:

Энсиклопедияи хочагии кишлок

Системаи иттилооти

«Полная энциклопедия умного садовода и огородника»

Муаллифаш Галина Кизима 2008