ТМҚ синтетикалық есебі мен материалдық қозғалысын есепке алу

ТМҚ синтетикалық есебі  мен материалдық  қозғалысын есепке алу. 

Қоймалардан түскен құжаттар жік-жігімен жинақталып, жөнелту  қағаздарымен жабдықталады, содан соң  олардың деректерін бухгалтериядағы  мәліметермен салыстырады. Құжаттың бірінші  даналары кейінгі есептік өңдеуге пайданылады, ал екінші даналары – материалдар сақталатын орындарда қалады, олар құндылықтар топтары және номенклатуралық көшірмелері бойынша орналасады. Олар анықтамалық мақсатта қоймалар бухгалтериядағы есеп деректерін салыстыру тексеру үшін пайданылады. Салыстырудан кейін құжаттардың деректері кәсіпорында белгіленген есеп топтары бойынша материалдарды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесінде топтастыралады, ол тауарлы-материалдық құндылықтар кірісі мен шығысы бойынша 20 «Материалдар» бөлімшесінің жинақтаушы шоттары және материалдар топтары бойынша жүргізіледі. Бұл тізімдемеді материалдардың әрбір тобы бойынша өткен айдағы құжаттардағы өткізу тізімдерінің топтары бойынша материалдардың кірісі мен шығысы салалық сипаттамасы көрсетіледі және айдың басындағы қалдығы, ағымдағы құжаттардағы өткізу тізімдерінің топтары бойынша материалдардың кірісі мен шығысы салалық сипаттамасы көрсетіледі және айдың аяғындағы әрбір жинақтаушы шоты мен материалдар тобы бойынша қалдығы шығарылады. Материалдарды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесін көрсетіп өтемін.  
Жинақтаушы ведомосы қойма мен бухгалтерлік есептерінің мәліметтерін салыстыру үшін пайдалынады, ол материалдар есебінің карточкасы мен материалдардың қалдық кітабы бойынша жүргізіледі.  
Материалдардың қалдықтарының кітабы бір ай бойы бухгалтерияда сақталады және оны материалдардың қалдықтары туралы мәліметтерді алу үшін пайданылады. Айдың аяғында кітап бухгалтериядан қоймаға беріледі, қойма меңгерушісі есепті жылдың аяғында материалдық құндылықтардың қалдықтарын оған түсіріп, өз қолын қойып оны растайды. Материалдар қалдықтарының кітабы кейінгі 1-3 күні бухгалтерияға тексеруге және топтар мен тауарлы-материалдық құндылықтарды есепке алу жөніндегі шоттар бойынша жинақталған есебі беріледі. Материалдардың қалдық кітабы төменде келтірілген.  
Айдың аяғында материалды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесіндегі қалдықтар туралы әрбір есептік топ бойынша салалық түрдегі дерек материал қалдықтарының кітабындағы топтарының жиынтығымен салыстырылады.бұл деректер сәкес келуге тиіс, өйткені қоймадағы және бухгалтериядағы жазбалар бір құжаттың негізінде жазылады.  
Бухгалтерияда материалдың жинақтама есебінің жинақтаушы тізімдемесінің негізінде немесе материалдық жағынан жауапты адамдардың материалдық құндылықтардың қалдықтары мен қозғалысы туралы есеп берулерінде «Материалдардың ақша түріндегі қозғалысы» деген тізімдемесі жасалынады. Бұл тізімдемеде материалдық құндылықтардың қоймадағы немесе материалдардың жауапты адамдар арасындағы қозғалыс көрсетіліп, нақты өзіндік құнымен есептік бағалары бойынша бір айдағы материалдық құндылықтардың қалдықтары мен кірісі туралы деректері шығарылады. Олардың негізінде материалдық салалық және пайыздық ауытқулары анықталады. Табылған процент бойынша жұмсалған материалдардық құндылықтардың нақты құны шығарылады. Тізімдеме екі бөлімнен тұрады: тізімдеменің бірінші бөлімінде кәсіпорында түскен материалдардыцң нақты өзіндік құны мен есептік бағасының арасындағы ауытқулар анықталады. Тізімдеменің екінші бөлімінде екінші бөлімін «Материалдардың синтетикалық есебінің жинақтаушы ведомствосы» немесе «Материалдық құндылықтардың қозғаласы менқалдығы туралы есеп беруі» мәліметтерінің негізінде жасалады. Бұл бөлімнің деректері 20 «материалдар» мен 22 «Тауарлар» бөлімдерінің шоттары жөніндегі мәліметтер Бас кітаппен салыстырылады.тізімдеменің екінші бөлігі төменде келтірілген.  
Бухгалтерияда жинақтау ведомосінің немесе материалдың жауапты адамдардың материалдық құндылықтардың қалдығы мен қозғалысы туралы есептемесінің негізінде «Материалдардың ақшалай өлшемдегі қозғалысы» деген № 10 ведомосі жасалады. № 10 ведомосі талдамалы есептің деректерін материалдық құндылықтардың талдамалы есебінің көрсеткіштерімен ұйымдастыруға арналған. Келіп түскен материалдық құндылықтардың құны жинақталмалы шоттардың немесе есептік топтардың келісімінде есептік бағалар бойынша келтіріледі. Сонымен бірге ведомосте сатып алынған материалдық құндылықтарын нақты құнының олардың есептік бағағсы бойынша құнынан ауытқуының есебі жүргізіледі. № 10 ведомос материалдар шығыстарын шығыстың бағыты бойынша бөлуге қызмет етеді.  
№ 10 ведомос бірнеше бөлімнен тұрады: 1-ші бөлім нақты өзіндік құн бойынша жиынтық деректер мен ай ішіндегі келіп түскен материалдардың есептік құнын көрсетуге арналған. Бұл деректер әртүрлі журнал –ордерлерден ( №6, №10, №3, №7, №1 және т.б.) көшіріледі. № 10 ведомостің екінші және, одан кейінгі бөлімдері материалдың құндылықтарды сақталу жері бойынша кірісін, шығысын және қалдығын ақшалай өлшеммен көрсетуге арналған. Бұл деректер материалдық есеп берудің сальдолық жинақтаушы ведомостерінің негізінде толтырылады, ал оларда – материалдық құндылықтардың қозғалысы мен қалдығы есептік бағамен келтірілген. Материалдың толық нақты өзіндік құны есептік бағалар мен ауытқулар бойынша материалдар құнының саласы ретінде анықталады.