Автор: Пользователь скрыл имя, 06 Февраля 2013 в 10:57, курсовая работа
Басқару есебі кәсіпорынның қолда бар ресурстарын пайдалануды меншік иесі тарапынан бақылауға бағытталған. Мұнда қорытындыларды, шығындарды және олардың тиімділігін білу маңызды.
Қазіргі уақытта басқару ресурстарын жүйелеу мен өндіріс шығындары проблемасы көкейтесті, дегенмен әрбір қайта құрылған немесе қайта жасалған кәсіпорын көптеген жағдайларда мыналардың есебінен өндірістік емес шығындар болады:
Өндірістік құжаттарды толық пайдаланбау;·
Айналымдық қаражаттың айналымдылығын өндірістік ресурстарға жоғары баға болуына байланысты азайту;·
Негізінде кесімді белгіленетін сипаттағы еңбекақының қайтарымдылыққа (өндірістік) және т.б. сай келеді.·
Кіріспе
1. Шығындар есебi мен өнiмнiң өзiндiк құнын калькуляциялау әдiстерi
1.1 Шығындар түрлері
1.2 Калькуляцияның жалпы түсiнiгi
1.3 Қазақстанда қолданылатын шығындар есебi мен өнiмнiң өзiндiк
құнын калькуляциялау әдiстерi
2. Калькуляция баптары бойынша өндірістік шығындар есебі
2.1 Өндіріс шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі
2.2 Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың процестік әдісі
2.3 Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың нормативтік әдісі
Қорытынды
Пайдаланаған әдебиеттер тізімі
Аяқталмаған өндiрiс кезең соңына: материалдар (700*4,1714) |
2919,9800 |
|
оңдеу құны (525*4,5263) |
2376,3075 |
5296,2875 |
Дайын өнiмнiң өзiндiк құны (2800*8,6977) |
24353,5600 | |
|
29649,8475 |
Өзiндiк құн элементтерi |
АӨ кезең басына, теңге |
Кезең шығын-дары, теңге |
Жалпы шығын-дар, теңге (гр.2+гр3) |
Дайын өнiм, бiрлiк |
Шалафаб. эквиваленбiрлiктерi кезең соңына |
Жалпы экивалент-тiк бiрлiктер (гр.5+гр.6) |
Бiрлiктiң өзiдiк құны, теңге (гр.4/гр7) |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Алдыңғы процестiң өзiндiк құны |
5100 |
24354 |
29454 |
2000 |
1400*100%=1400 |
3400 |
8,6629 |
Материадар |
700 |
3400 |
4100 |
2000 |
- |
2000 |
2,0500 |
Оңдеу құны |
2100 |
14400 |
16500 |
2000 |
1400*1/2=700 |
2700 |
6,1111 |
Барлығы |
78010 |
50054 |
16,8240 |
Аяқталмаған өндiрiс кезең соңына: Алдыңғы процестiң өзiндiк құңы (1400*8,6629) |
12128,06 |
|
материалдар |
- |
|
оңдеу құны (700*6,1111) |
4277,77 |
16405,83 |
Дайын өнiмнiң өзiндiк құны (2000*16,824) |
33648,00 | |
|
|
50053,83 |
1 Процес – ФИФО әдiсiмен
Өзiндiк құн элементтерi |
Кезең шығын-дары, теңге |
Дайын өнiм (бiрлiк) аламыз шалафабри-кат. эквиаленттiк бiрлiктерiн кезең басына |
Шалафабрикаттардың |
Кезең iшiндегi жалпы экиваленттiк бiрлiктер (гр.3+гр.4) |
Бiрлiктiң өзiдiк құны, теңге (гр.2/гр5) |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Материалдар |
10600 |
2800-1000*100% =1800 |
700*100%= 700 |
2500 |
4,2400 |
Оңдеу құны |
12500 |
2800-1000*60%= 2200 |
700*75%= 525 |
2725 |
4,5871 |
Барлығы |
23100 |
8,8271 |
Аяқталмаған өндiрiстiң құны кезең соңына: |
|||
материалдар (700*4,24) |
2968,0000 |
||
оңдеу құны (525*4,5871)) |
2408,2275 |
5376,2275 | |
Дайын өнiмнiң өзiндiк құңы: |
|||
шалафабрикаттар кезең басына: материалдар |
4000 |
||
оңдеу құны |
2550 |
6550 |
|
материалдар (1800*4,24) |
7632,00 |
||
оңдеу құны (2200*4,5871) |
10091,62 |
17723,62 |
24273,6200 |
29649,8475 |
Өзiндiк құн элементтерi |
Кезең шығын-дары, теңге |
Дайын өнiм (бiрлiк) аламыз шалафабри-кат. эквиаленттiк бiрлiктерiн кезең басына |
Шалафабрикаттардың эквиаленттi |
Кезең iшiндегi жалпы экиваленттiк бiрлiктер (гр.3+гр.4) |
Бiрлiктiң өзiдiк құны, теңге (гр.2/гр5) |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Алдыңғы процестiң өзiндiк құны |
24273,62 |
2000-400*100%= 1600 |
1400*100%= 1400 |
3000 |
8,0912 |
Материалдар |
3400,00 |
2000-400*100%= 1600 |
- |
1600 |
2,1250 |
Оңдеу құны |
14400,00 |
2000*400*4/5= 1680 |
1400*1/2= 700 |
2380 |
6,0504 |
Барлығы |
42073,62 |
16,2666 |
Аяқталмаған өндiрiстiң құны кезең соңына: |
|||
алдыңғы процестiң өзiндiк құны (1400*8,0912) |
11327,68 |
||
материалдар |
- |
||
оңдеу құны (700*6,0504) |
4235,28 |
15562,96 | |
Дайын өнiмнiң өзiндiк құңы: |
|||
шалафабрикаттар кезең басына: алдыңғы процестiң құны материалдар |
5100 700 |
||
оңдеу құны |
2100 |
78010 |
|
алдыңғы процестiң өзiндiк құны (1600*8,0912) |
12945,92 |
||
материалдар (1600*2,125) |
3400,00 |
||
оңдеу құны (1680*6,0504) |
10164,672 |
26510,592 |
344410,592 |
49973,552 |
2.3 Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың нормативтік әдісі
Өзiндiк құнның нормативтiк калькуляциясы (standart-costing) - бұл бақылау әдiсi, ол нормативтiк шығыс пен табысты iс-жүзiндегi шығыс және табыс пен салыстырады.
Бұл калькуляциялаудың әдiсi өндiрiстi
бақылауды қамтамасыз ету және басқару
қызметiнiң тиiмдiлiгiн
Норма-сағат – бұл бір сағатта нормативтик өнімділікпен орындалуы қажет болған жұмыс көлемi.
Шығындар есебiнiң нормативтiк әдiсiнде орталық элементi ретінде өнім бірлігінің өзiндiк құн карточкасы болып табылады. Әдеттегiдей ол 3 негiзгi өзiндiк құн элементтерден тұрады: негiзгi материалдар, тiкелей еңбек шығындары және өндiрiстiк үстеме шығындар. Бұл карточканың шығындары iс-жүзiндегi шығындармен салыстырылады.
Нормативтiк шығындардан ауытқу – бұл жоспарланған немесе нормативтiк шығындарды iс-жүзiндегi шығындармен салыстыруда туындаған айырмашылық.
Нормативтiк калькуляциялаудағы ауытқулардың талдауы Бас кiтап шоттарында екi жақты есеп жүйесiн қолданумен жүргiзiледi. Ол үшiн бухгалтерлiк регистрлерде көрiнiс табатындар:
1) кiрiс мәлiметтері ретiнде iс-жүзiндегi шығындар;
2) шығыс мәлiметтері ретiнде стандартты (нормативтік) шығындар;
3) айырмашылық .ауытқу ретiнде.
Әрбiр шығыс және табыс статьясы бойынша ауытқулар туындау мүмкiн. Ауытқулар әрбiр шығыс және табыс статьясының күтілген пайдамен салыстырғанда iс-жүзiндегi пайдаға әсерiн анықтау үшiн есептеледi. Барлық ауытқулар нормативтiк және iс-жүзiндегi пайданы салыстыру есебiнде қорытындылады. Есеп жоспарданған пайдадан басталады. Осыдан кейiн ол барлық қолайлы және қолайсыз ауытқулармен түзеледі. Бұл түзеу әрбiр шығыс және табыс статьясы бойынша iс-жүзiндегi және жоспарланған көрсеткiштер арасындағы айырмашылықты көрсетедi. Нәтижесiнде түзеуден соң iс-жүзiндегi пайданың мәнін алуымыз қажет [10].
Материалдар бойынша ауытқулар. Негiзгi материалдардың шығындары 2 негiзгi факторларға байланысты: материалдар бағасына және өндiрiсте қолданған материалдардың көлеміне.
1 |
Материалдардың бағасы бойынша ауытқу |
= |
(материалдардың нормативтiк |
2 |
Материалдарды4 қолдануы бойынша ауытқу (тиiмдiлiгі) |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiм үшiн
қажетті материалдардың |
3 |
Материалдар бойынша жиынтық ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiмд3 * өнiм
бiрлiгiне қажетті |
Еңбек шығындары бойынша ауытқулар. Еңбек ақы шығындары еңбек ақы ставкасы және қолданған еңбек сағатына (өнімділікке) байланысты болады.
4 |
Еңбек ақы ставкасы бойынша ауытқу |
= |
( сағатына нормативтiк еңбек ақы ставкасынан аламыз еңбек ақының iс-жүзiндегi ставкасын) * iс-жүзiндегi жұмыс уақытына |
5 |
Еңбектің өнімділігі (тиiмдiлiгі) бойынша ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiм үшiн қажетті нормативтiк жұмыс уақытынан аламыз iс-жүзiндегi жұмыс уақытын) * сағатына нормативтiк еңбек ақы ставкасына |
6 |
Еңбек ақы шығындары бойынша жиынтық ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiмд3 * өнiм
бiрлiгiне қажетті нормативтк |
Айнымалы үстеме шығындар бойынша жиынтық ауытқу - өнiмге жатқызылатын нормативтiк айнымалы үстеме шығындар және iс-жүзiндегi айнымалы үстеме шығындар арасындағы айырмашылық.
Айнымалы үстеме шығындар негiзгi жұмысшылардың еңбек уақытысына сәйкес өзгереді деп жорамалдаймыз. Сондықтан айнымалы үстеме шығындардың ауытқулары 2 себептен пайда болады:
- iс- жүзiндегi шығындар жоспарланған шығындардан өзгеше болды;
- iс- жүзiндегi негiзгi жұмысшылардың еңбек уақыты қолдану керек болған уақыттан өзгеше болды.
Бұл айнымалы үстеме шығындар бойынша ауытқуның екі түрiнiң пайда болуына алып келедi:
· шығындар бойынша;
· тиiмдiлiк бойынша.
7 |
Айнымалы үстеме шығындардың шығыстары бойынша ауытқу |
= |
(сағатына айнымалы үстеме шығындардың нормативтік ставкасын * iс-жүзiндегі жұмыс уақытына) аламыз iс-жүзiндегi айнымалы үстеме шығындарды |
8 |
Айнымалы үстеме шығындардың тиiмдiлiг3 бойынша ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiм үшiн қажетті нормативтiк уақытынан аламыз iс-жүзiндегi уақытты) * сағатына айнымалы үстеме шығындардың нормативтiк ставакасына |
9 |
Айнымалы үстеме шығындар бойынша жиынтық ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілген өнiмд3 * бiрлiкке
қажетті айнымалы үстеме |
Тұрақты үстеме шығындар бойынша ауытқулар. Бұл ауытқулар тұрақты үстеме шығындардың iс-жүзiндегi және күтілген пайда көлеміне тигізген әсерін көрсетедi. Бұл әсер калькуляциялаудың қандай әдiсiнiн қолдануына байланысты болады: шығындарды толығымен бөлiп тарату немесе айнымалы шығындар бойынша калькуляциялаума.
10 |
Тұрақты үстеме шығындардың қолдануы бойынша ауытқу |
= |
сметалық тұрақты үстеме шығындардан аламыз iс-жүзiндегi тұрақты шығындарды |
11* |
Тұрақты үстеме шығындардың көлемi бойынша ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілетін өнiм көлемінен
аламыз сметалық өнім көлемін)
* бiрлiкке қажетті үстеме |
12* |
Тұрақты үстеме шығындардың тиiмдiлiгі бойынша ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегi өндірілетін өнiм көлемі үшiн қажетті нормативтiк уақытынан аламыз iс-жүзiндегi жұмыс уақытын) * сағатына үстеме шығындардың бөліп тарату нормативтiк ставкасына |
13* |
Тұрақты үстеме шығындардың қуаты бойынша ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегі жұмыс уақыттан аламыз сметалық жұмыс уақытын) * сағатына үстеме шығындардың бөліп тарату нормативтiк ставкасына |
14* |
Тұрақты үстеме шығындар бойынша жиынтық ауытқу |
= |
(iс-жүзiндегі өндірілген өнім
көлемін * бiрлiкке қажетті
үстеме шығындардың бөліп |
*Бұл формулалар тек абзорпшн-костинг үшiн ғана қолданылады.
Айнымалы шығындар бойынша калькуляциялауда тұрақты шығындар бойынша жиынтық ауытқу 10-ші формуланы қолдана отырып, тұрақты үстеме шығындардың қолдануы бойынша ауытқу ретiнде есептеледi.
Өнімді сатудан түскен табыс бойынша ауытқулар. Бұл ауытқуларды тудыратын 2 себеп бар: баға және сату көлемiндегi айырмашылықтар.
15 |
Сату бағасы бойынша ауытқу |
= |
(жоспарлы өзiндік құнға |
16 |
Сату көлемi бойынша ауытқу |
= |
Іс-жүзiндегi сату көлемiнен аламыз сметалық сату көлемiн) * нормативтiк жалпы (маржиналды) табысқа |
17 |
Жалпы (маржиналды) табыс бойынша жиынтық ауытқу |
= |
жоспарлы өзiндік құнға негізделген iс-жүзiндегi жиынтық жалпы (маржиналды) табыстан аламыз жиынтық сметалық жалпы (маржиналды) табысты |