Ендірістік шығындар есебі

   Мемлекеттік бюджет- жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп пайдалану, жұмсау үшін құрылатын  қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің  қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың әл-ауқатын және мәдени деңгейін көтеруге және басқа да мақсаттарға пайдаланылады. Жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.

   Кәсіпорынның  републикалық және жергілікті бюджеттерге  төлейтін міндетті төлемдері «Бюджетке  төленетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан  Республикасының Кодексімен белгіленеді.

   Кодекс  салықтардың толық тізімін ,оларды есептеу тәртібін, салық салу обьектілерін, салықтардың негізгі түрлері  бойынша төлемшілері анықтайды. Салықтар жинақтар және тағы басқа  да міндетті төлемдер ретінде төлімшілермен (заңды және жеке тұлғалармен) Қазақстан  Республикасының бюджеттік жүйесіне заңды актілермен анықталған тәртіпте және жағдайларда қамтмасыз етілетін міндетті жарналар түсіндіріледі.

   Салықтар  және жинақтар мен салықтарды төлеу  Қазақстан Республикасының заңдылық актілеріне сәйкес шетел валютасында  қамтамасыз ету көзделген жағдайлардан басқа уақыттарда  теңге түрінде  есептелінеді және төленеді.

   Нарықтық  қатынастар жағдайында салық жүйесі эканомиканы мемлекеттік реттеудің  негізгі қаржы-несие механизмі, ең маңызды реттеушілердің бірі болып  табылады. Салық саясаты облысындағы  негізгі бағыт: мемлекет пен салық төлеушілер арасындағы қатынастардың жаңа типін қалыптастыру басты негізде салық жүйесі арқылы жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі он жылдан астам уақыт бойы әрекет етуде және де осы уақытқа дейін  қатаң сынаудың обьектісі болуын жалғастырып келеді. Еліміздің жеке салық қызметінің ұйымдасқан күніне бастағандығы он жыл ішінде біздің тәуелсіз мемлекетіміздің салық жүйесін қалыптастырып және оның әрі қарай дамуына сәйкес біршама жұмыстар атқҚазақстан Республикасының «Бюджетке төленетін салықтар және басқа да міндеті төлемдер туралы» кодексі 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді. Салықтық қатынастарды реттеу деңгейі тағы бір сатыға жоғарылады. Салықтың түрлері мен санының кемуі және оларды бюджетке төлеу механизмнің жеңілдетілуі жұмыс жағдайына жағымды әсер етті. Бірақта салық салу механизмінің анық болмауы, көптеген жұмыскерлер қызметтерінің нақты болмауы салық төлеуден жалтаруға әкелді.

   Қазақстан жағдайында қолданылып жүрген БЕС 11 (Табыс  салығының есебіне) сәйкес табыс  салығын табыстар мен шығыстар жөніндегі  есеп берудің мәліметі бойынша, міндеттеме әдісі бойынша шығыстардың шамасымен  есептер шығарады.

   Жеке  және заңды тұлғалардан алынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Кәсіпорынның республикалық және жергілікті бюджеттерге  төлейтін міндетті төлемдері «Бюджетке  төленетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан  Республикасының кодексімен  белгіленеді  және реттелінеді. Жаңа әдіс тек қана табыс пен шығыс жағдайында есеп беруден шықпай, бухгалтерлік  баланстан  да шығады. Негізгі құрал жабдықтардың амортизация есебінің мысалында, қаржылық және салық жөнінен есеп беру мақсаты  үшін қарастырылады. Бастапқы құны бойынша  негізгі құрал жабдықтарды алудағы  шыққан шығын танылып, кейіннен ол бірте-бірте  амортизациялық аударымның  түрінің  шығысына ауыстырылады. Амортизацияны  есептеу сатып алуға немесе ағымдағы шығыстардың құрамында негізгі  құрал- жабдықтарды  тұрғызу мен  келтіріліп шығынды бірітіндеп мойындау процесі болып көрінеді.

   Уақытша айырмадан шегеріліп алынған  салық әсері осы жағдайда «Кейінге қалдырылған салық талаптары» бабы бойынша активтердің құрамында  деп саналады. Салық салымдарының уақытша айырмасы болатын салық  әсері  «Кейінге қалдырылған міндеттемелер» бабы бойынша міндеттемелер құрамында  болып саналады. Сонымен қатар, болашақта  бухгалтерлік (есепті) табыстың көбеюінен болашақтағы салық салынатын табыстың ұлғаюына әкеледі.

     Салықтық  сәйкес шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, салық төлеушінің табыс алуға бағытталған кызметті жүзеге асыруға байланыс кодекске асты шығыстары салық салынатын табысты айқындау кезінде шегерімге жатады.   Шегерімге жатқызылған шығыстардың мөлшері белгіленген нормалардан аспауға тиіс. 
Шегерімдерді салық төлеуші өзінің табыс алуға бағытталған қызметіне байланысты шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде жүргізеді. Бұл шығыстар болашақтағы кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, олар нақты жүргізілген халықаралық каржылық есептеменің стандарттарына және бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептеме туралы Қазақстан Республикасызаңнамасының талаптарына сәйкес анықталатын болашақтағы кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, олар іс жүзінде жүргізілген салық кезеңінде шегерілуге жатады. 
Болашақтағы кезеңдердің шығыстары олар катысты болатын салық кезеңінде шегерімге  жатады. 
Шегерімдерден кейінгі алынған салық салынатын табыс түзетуге - есепті сапық кезеңіндегі табыстың немесе шегерімнің мөлшерін бұрын таңылған табыстың немесе шегерімнің сомасы шегінде ұлғайтуға немесе азайтуға жатады. 
Кәсіпкерлік кызметтен шегетін залалдар, сондай-ақ I топтың тіркелген ақтивтерінің шығып қалуынан шеккен залалдар осы салық кезеңдерінің салық салынатын табысы есебінен өтеу үшін кейінгі он жылды қоса алғандағы кезеңге ауыстырылады. 
Бағалы қағаздарды өткізу кезінде туындайтын залалдар басқа бағалы кағаздарды өткізу кезінде кұн өсімінен түсетін табыс есебінен өтеледі.Егер осы залалдар орын алған кезеңінде өтеле алмайтын болса, онда олар 10 жылға дейінгі мерзімге алға ауыстырыуы және басқа бағалы кағаздарды өткізу кезінде кұн өсімінен түсетін табыстар есебінен өтелуі мүмкін. 
Арнаулы салық компаниясының Қазақстан Республикасының секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын қызметінен шеккен залалдары бөлінген ақтивтермен қамтамасыз етілген облиғациялардың айналымы мерзімі ішінде ауыстырылуы мүмкін. 
Ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші заңи тұлғалар және селолық тұтыну кооперативтері үшін арнаулы салық режімін колданатын салық төлеуші шеккен заладар келесі салық кезеңдеріне ауыстырылмайд