Автор: Пользователь скрыл имя, 17 Марта 2012 в 12:31, реферат
Халық шарушылығы есептерінің арасында бухгалтерлік есептің алатын орны ерекше. Барлық экономикалық ғылымдар ішінде бухгалтерлік есеп өз алдына дараланып тұратын бөлек ғылыми сала. Өйткені, бухгалтерлік есеп қоғамдық өндірістің дамуы жолында қажет. Бухгалтерлік есептің мәліметтері мен көрсеткіштері қоғамдық өндірістің дамуын экономикалық тұрғыдан зерттеуге бірден-бір негіз болып табылады. Сондықтан да бухгалтерлік есептің негізгі міндеті – халық шаруашылығының барлық салаларында нақты тұжырымды мемлекеттік талапқа сай есептеу жұмысын жүргізеді.
Кіріспе………………………………………………………………...............4
1. Негізгі құралдар есебіне жалпы түсінік...............................................................6
1.1. Негізгі құралдардың мәні және жіктемесі........................................................7
1.2. Негізгі құралдардың тозу есебi және амортизацияны есептеу әдісі..............9
2. Негізгі құралдарды жөндеу және түгендеудің, қайта бағалаудың мәнін ашу.............................................................................................................................25
2.1. Негізгі құралдардың жөндеу есебі..................................................................27
2.2. Негізгі құралдарды жалға алудың есебі.........................................................30
2.3. Негізгі құралдардың бағалау, қайта бағалау және түгендеу есебі...............36
3. Есептеу бөлімі. Шоғырландырылған қаржылық есеп жасау...........................41
Қорытынды......................................................................................................48
Пайдаланылған әдебиеттер...........................................................................50
Қосымшалар.....................................................................................................51
КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ |
НК |
ЕК | Түзету жазбалары | Түзетуден кейін | |
1 | 2 | 3 | ДТ | КТ | 5 |
1.Өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 75 222 520 | 64 421 060 |
|
| 139 648 580 |
2. Топ ішіндегі өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс |
| 60 000 | 60 000 |
|
|
3.Жалпы табыс | 75 222 520 | 64 481 060 |
|
| 139 648 580 |
4. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
| 40 224 597 | 38 292 831 |
|
| 78 517 428 |
5. Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
|
| 50 000 |
| 50 000 |
|
6. Жалпы табыс | 34 997 923 | 26 112 8229 |
|
| 61 131 152 |
7. Кезең шығындары | 668 957 | 809 308 |
|
| 1 478 265 |
8. Салық салуға дейінгі пайда (залал) | 34 328 966 | 25 318 921 |
|
| 32 969 256 |
9. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар | 68 657 | 50 637 |
|
| 65 938 |
10.Салық салуға кейін пайда (залал) | 34 260 309 | 2 526 884 |
|
| 32 903 318 |
Есептеу жолдары:
1. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы = өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс жалпы табысы - Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
негізгі компания
Негізгі компания:
75 222 520- 40 224 597 = 34 997 923
Еншілес компания:
64 421 060 – (38292631+ 50 000) = 260 782 29
Түзетуден кейін:
139 648 580 – 78 517 428 = 61 131 152
2. Салық салуға дейінгі пайда (залал) = Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы - Кезең шығындары
Негізгі компания:
34 997 923 – 668 957 = 34 328 966
Еншілес компания:
26 128 229 -809 308 = 25 318 921
Түзетуден кейін:
33 730 872 - 761 616 = 32 969 256
3. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар = Салық салуға дейінгі пайда (залал) * 20%
Негізгі компания:
34 328 966 * 20% = 68 657
Еншілес компания:
25 318 921 * 20% =50 637
Түзетуден кейін:
32 969 256 * 20% = 65 938
4. Салық салуға кейін пайда (залал) = Салық салуға дейінгі пайда (залал) - Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар
Негізгі компания:
34 328 966- 68 657 = 34 260 309
Еншілес компания:
318 921- 50637= 25 268 284
Түзетуден кейін:
32 969 256 -65938 = 32 903 31
«КазТрансОйл» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылға қатысты біріктірілген
БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ
АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзетілгенге дейін | Түзетілгеннен кейін |
І. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: |
|
|
|
|
Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 | 22 573 424 + 14 409368 | 36 982 792 |
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 | 2 8690862 + 33 878 600 | 36 747 686 |
Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 | 1 045 665 + 3 791437 | 48 371 02 |
Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 | 3 265 760 + 6 320 884 | 9 586 644 |
Топ ішіндегі қорлар | 10 222 410 | 8 236 850 | 10 222 410 + 8 236 850 | 18 459 260 |
Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 | 4 738 283 + 233 145 | 4 971 428 |
Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 | 4 602 532 + 4761 471 | 9 364 003 |
Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 |
| 120 948 915 |
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР |
|
|
|
|
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 | 99 920 + 2 799 920 | 2 899 840 |
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 | 3 656 562 + 6 169 748 | 9 826 310 |
Негізгі құралдар |
| 1 440 671 |
| 1 440 671 |
Материалдық емес активтер |
| 45 049 585 |
| 45 049 585 |
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 532 | 158 932 271 | 209 435 532 + 158 932 271 | 368 367 794 |
Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 | 225 494 585 + 214 392 795 | 3 844 426 856 |
Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
| 560 836 293 |
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ |
|
|
|
|
ІІІ.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 | 2 449 276 + 23 232 245 | 25 681 521 |
Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 | 1 205 903 + 561 922 | 1 767 825 |
Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 | 256 148 + 90 353 | 346 501 |
Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 | 7 673 838 + 8 505 904 | 16 179 742 |
Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667 194 | 2 333 048 | 1 667 194 + 2 333 048 | 4 000 242 |
Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 | 13 999 116 + 12 589 393 | 26 588 509 |
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 |
| 74 564 340 |
ІV. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 | 48 984 283 + 52 660 901 | 101 645 184 |
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 | 427 728 + 11 017 903 | 11 445 631 |
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 | 14 477 507 + 230 695 | 14 708 202 |
Ұзақмерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 |
| 127 799 017 |
V. КАПИТАЛ |
|
|
|
|
Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 | 32 916 055 + 32 916 055 | 65 832 110 |
Резервтер | 75 560 190 | 78 330 506 | 75 560 190 + 78 330 506 | 154 390 696 |
Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал) | 75 194 507 | 63 055 625 | 75 194 507 + 63 055 625 | 138 250 132 |
Азшылықтың үлесі |
|
|
|
|
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 |
| 358 472 938 |
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
| 560 836 295 |
Негізгі компания мен еншілес компаниялардың алынып тасталған түзету жазбалары
АКТИВТЕР | НК | ЕК | Түзету жазбалары | Түзетілгеннен кейін | |
ДТ | КТ | ||||
І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР: |
|
|
|
|
|
Ақшалай қаражаттар | 22 573 424 | 14 409 368 |
|
| 36 982 792 |
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар | 2 869 086 | 33 878 600 |
|
| 36 747 686 |
Қысқамерзімді дебиторлық берешек | 1 045 665 | 3 791 437 |
|
| 4 837 102 |
Қорлар | 3 265 760 | 6 320 884 |
|
| 9 586 644 |
Топ ішіндегі қорлар |
|
|
| 60 000 000 |
|
Ағымдағы салықтық активтер | 4 738 283 | 233 145 |
|
| 4 971 428 |
Өзге түрдег қысқамерзімді активтер | 4 602 532 | 4 761 471 |
|
| 9 364 003 |
Қысқамерзімді активтердің жиыны | 49 317 160 | 71 631 755 |
|
| 120 948 915 |
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР |
|
|
|
|
|
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек | 99 920 | 2 799 920 |
|
| 2 899 840 |
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар | 3 656 562 | 6 169 748 |
|
| 9 826 310 |
Негізгі құралдар |
| 1 440 671 |
|
| 1 440 671 |
Материалдық емес активтер | 45 049 595 |
|
|
| 45 049 595 |
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер | 209 435 523 | 158 932 271 |
|
| 368 367 794 |
Ұзақмерзімді активтердің жиыны | 225 494 585 | 214 392 795 |
|
| 3 844 426 856 |
Баланс (100-жол + 200-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
|
| 560 836 295 |
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ |
|
|
|
|
|
ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
|
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер | 2 449 276 | 23 232 245 |
|
| 25 681 521 |
Салықтар бойынша міндеттемелер | 1 205 903 | 561 922 |
|
| 1 767 825 |
Топ ішіндегі бойынша міндеттемелер | 256 148 | 90 353 |
|
| 346 501 |
Қысқамерзімді несиегерлік берешек | 7 673 838 | 8 505 904 |
|
| 16 179 742 |
Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері | 1 667194 | 2 333 048 |
|
| 4 000 242 |
Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер | 13 999 116 | 12 589 393 |
|
| 26 588 509 |
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны | 27 251 475 | 47 312 865 |
|
| 74 564 340 |
ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР |
|
|
|
|
|
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер | 48 984 283 | 52 660 901 |
|
| 101 645 184 |
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек | 427 728 | 11 017 903 |
|
| 11 445 631 |
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері | 14 477 507 | 230 695 |
|
| 14 708 202 |
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны | 63 889 518 | 63 909 499 |
|
| 127 799 017 |
V. КАПИТАЛ |
|
|
|
|
|
Капитал | 32 916 055 | 32 916 055 |
|
| 65 832 110 |
Резервтер | 75 560 190 | 78 830 506 |
|
| 154 390 696 |
Үлестірілмеген пайда | 75 194 507 | 63 055 025 |
|
| 138 250 132 |
Азшылықтың үлесі |
|
|
|
|
|
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ | 183 670 752 | 174 802 186 |
|
| 358 472 938 |
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол) | 274 811 745 | 286 024 550 |
|
| 560 836 295 |
Қорытынды
Сонымен қорыта айтатын болсақ, субъектідегі негізгі құралдар есебі ХҚЕС 16-шы «Негізгі құралдар» стандартына сәйкес ұйымдастырылады. Бұл стандарт меншік, шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығымен субъектіге қарайтын негізгі құралдар есебінің әдістемесін айқындайды.
Активті амортизациялау, ол пайдалану үшін қол жететіндей болған кезде, яғни актив орналасқан жер мен оның жай-күйі ұйым басшылығының ниетіне сәйкес оны пайдалануды қамтамасыз ететін кезде басталады. Активті амортизациялау мына екі күннің ертерегі бойынша тоқтатылады: 5 IFRS сәйкес активті сату үшін арналған ретінде жіктеу (немесе оны сату үшін арналған деп жіктелген шығу тобына енгізу) күні және аталған активті тану тоқтатылған күн.
Негізгі құралдар олар ұзақ уақыт жұмыс істейтін материалдық - заттық құндылықтар ғимараттар, өткізгіш тетіктер машиналар, жабдықтар көлік құралдары, құрал - саймандар, өндірістік және шаруашылық мүлкі, жұмысқа пайдаланылатын жөне өнім беретін мал және басқалар. Шаруашылық қызметте пайдалануға арналған негізгі құралдарды. Қайта caтyға немесе ақшаға айналдыруға болмайды. Ақшалай бағаланған негізгі қорлар негізгі құралдар деп аталады. Олар бухгалтерлік есепте осы бағамен көрінеді және субьект балансында көрініс табады. Негізгі құралдар ұзақ уақыт бойы, көптеген өндіріс циклы барысында пайдаланылады, олар бірте - бірте тозады және өзінің қасиеті мен түрін сақтай отырып, өз құнын бірте - бірте жаңадан өндірілген өнімге аударады
Негізгі құралдар көптеген құралдар бойына пайдаланатын қасиетімен нысаның сақтай отырып, жанама түрде тозады. Өзінің жолдан жасалған өнімге біртіндеп көшіреді
Айналым құралдары бір ғана өндірістік процесте тұтынылады. өзінің құның жаңадан жасалған өнімге толықтай көшіріледі. Негізгі құралдар ғылыми негізделген жіктемесі алға қойған мақсатқа жету үшін маңызды шарт болып табылады
Еңбек заттары адам еңбек процесіеде еңбек құралдарының көмегімен әсер ететін заттар. Олар бір рет қана қатысады, толығымен тұтынылады және өзідернің құнын өнім құнына көшіредіБосалқы бөлшектер немесе сервистік қызмет көрсету әдетте босалқылар ретінде ескеріледі және пайдада немесе залалда оның пайдаланылуына қарай танылады. Алайда, ірі босалқы бөлшектер және резервтік жабдық, егер ұйым оларды бір кезеңнен астам мерзім ішінде пайдалануды ұйғарса, жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар ретінде сыныпталады. Осы Стандарт тану бірлігін, яғни жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісі нені құрайтынына ұйғарым жасамайды. Осыған байланысты ұйымдағы нақты міндеттемелерді тану өлшемдерін қолдану білікті пайымдауды талап етеді. Кейбір жағдайларда жекелеген шағын объектілерді, мысалы, үлгілерді, құралдарды және мөртаңбаларды біріктіріп, осы өлшемдерді олардың жалпы құнына қолдануға болады. Осы тану принципіне сәйкес ұйым жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар бойынша өзінің барлық шығындарын оларды шеккен кезде бағалайды. Бұл шығындар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін сатып алуға немесе салуға байланысты шеккен шығындарды, сондай-ақ кейіннен үстелумен, ішінара алмастырумен немесе осындай объектіге қызмет көрсетумен шеккен шығындарды қамтиды.
Бастапқы шығындар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін немесе қоршаған ортаны қорғау мақсаттарында сатып алынуы мүмкін. Осындай жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтарды сатып алу қолда бар нақты жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін пайдаланудан алынатын болашақ экономикалық пайдалардың ұлғаюына тікелей байланысты болмаса да, ұйымға тиесілі басқа активтерді пайдаланудан алынатын болашақ экономикалық пайдаларды ұйымның алуы үшін қажет болуы мүмкін. жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтардың осындай активтері активтер ретінде танылуы мүмкін, өйткені, егер осы объектілер сатып алынбаған болса, алынуы мүмкін болатындардан тыс тиісті активтерден ұйымның болашақ экономикалық пайдалар алуын қамтамасыз етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Радостовец В.В., Ғабдуллин Т.Ғ., Шмидт О.И. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» - Алматы: Қазақстан – аудит орталығы, 2002ж – 656 бет.
2. Қ.К. Кеулімжаев, З.Н. Әжібаев, Н.А. Құдайбергенов, А.Ә. Жантаев. «Қаржылық есеп» оқу құралы – Алматы: Экономика, 2001. – 330 бет.
3. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп» Оқу құралы – Алматы, Қазақ университеті, 2001ж -279 бет.
4. «Аудит және бухгалтерлік есеп» Оқу құралы – Алматы: Қазақ университеті 2000ж – 167 бет
5. К.Ш. Дүйсембаев., Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп» Алматы: ИздатМаркет, 2005ж-312 бет,.
6. Баймуханова С.Б. «Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов». – Алматы: Ценные бумаги, 2002г.
7. Көкенов Ү.Ж., Көкенова Ф.Ү., «Кәсіпорындардың бухгалтерлік есебі» - Алматы, «Демеу», 1992-320 бет
8. Е.Т. Төлегенов, В.К. Радостовец, Л.Г. Продан, Қ.К. Кеулімжаев. «Ауылшаруашылық кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»: Оқулық– Алматы; Қайнар, 1994 – 352 бет
9. Қ.К. Кеулімжаев., Н.А. Құдайбергенов «Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері» оқулық Алматы: Экономика, 2006 - 384 бет
10. Ф.Г. Назарова «Бухгалтерлік есеп принциптері» - Алматы, 2006 жыл.
11. Салық кодексі 2007 жыл § 3. Тіркелген активтер бойынша шегерімдер
12. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп стандарты №16 2009 жыл– Бюллетень бухгалтерлік баспасы.
13. А. А. Ашимова., «Қаржылық есеп 1»: оқу құралы. – Алматы, 2007 жыл – 70 бет.
Қосымшалар
Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша
«КазТрансОйл» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген
2008 жылдың аралығындағы пайда мен залал туралы біріктірілген есеп беруі
КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ | Жолдар коды | Түзетуден кейін |
1 | 2 | 5 |
Өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 010 | 139 648 580 |
Топ ішіндегі өнімді сату мен қызмет ұсынудан түскен табыс | 020 |
|
Жалпы табыс | 030 | 139 648 580 |
Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
| 040 | 78 517 428 |
Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны
| 050 |
|
Жалпы табыс | 060 | 61 131 152 |
Кезең шығындары | 070 | 1 478 265 |
Салық салуға дейінгі пайда (залал) | 080 | 32 969 256 |
Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар | 090 | 65 938 |
Салық салуға кейін пайда (залал) | 100 | 32 903 318 |
Кезең ішіндегі жиынтық пайда (жиынтық залал) | 110 | 30 092 541 |