Бухгалтерлік ақпарат

    Жоспар 
 
 

    І. Анықтамалық ақпараттық жұмыс принциптерінің іс - әрекеттері 

    1.1 Бухгалтерлік ақпарат жүйесінің  мәні мен жұмыс принциптері 

    1.2 Бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар  және олардың рөлі 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    І. Анықтамалық ақпараттық жұмыс принциптерінің іс - әрекеттері

    1.1 Бухгалтерлік ақпарат  жүйесінің мәні  мен жұмыс принциптері 

    Бухгалтерлік  ақпарат жүйесі (БАЖ) дегеніміз - экономикалық объектіні басқаруға қажетті  ақпараттарды жинақтау, сақтау, жаңарту, өңдеу және шығару.

    Қазіргі   кезде   әр   түрлі   міндеттегі   көптеген   ақпарат жүйелері жұмыс істейді. Олардың бір-бірінен айырмашылығы келесі   факторлармен    анықталады: басқару объектісінің сипаты; жинақталған тәжірибе бойынша БАЖ-ды құру және қолданудың жұмысы; деректерді жинақтау, табыстау және өңдеу құралдарының   қолданылуы;   БАЖ-ды   басқару   объектілері тапшылығының ұстанымы (позициясы) және тағы басқалар.

    Бірінші адам принципі түпкілікті шешім қабылдау құқығын және басқарудың әр түрлі деңгейлеріндегі жауапкершілік тәртібін анықтайды.

    БАЖ-ды жобалау процесіне жүйелік тәсіл  принцапі жатады, ол басқару жүйесіне талдау жүргізуді, сонымен қатар автоматтандыру барысында объектінің жалпы мақсаттары мен жұмыс істеу критерийлерін жасауды жорамалдайы. Берілген принцип жүйеге ақпараттарды бір рет енгізіп, онда көп қайтара пайдаланылуды, ақпарат базасының бірлігі программалық кешенді қамтамасыз етеді.

    Сенімділік  принципі әр түрлі тәсілдердің көмегімен қамтамасыз етілетін, мысалы, жүйенің құрылымдық элементерінің қосарлануы немесе олардың артықтығы, БАЖ жұмысының сенімділігі сипатталады.

    Жүйенің үздіксіз даму принципі оның кеңейтілуін  елеулі өзгеріссіз ұйымдастыруды қажет  етеді.

    Тиімділік принципі жаңа БАЖ-дан түскен пайда  ол кеткен шығыннан жоғары болмауы керектігін көрсетеді.

    Бірлесімділік принципі жобаланатын БАЖ кәсіпорынның ұйымдық құрылымын, сонымен қатар бухгалтерлік есеп жүргізуші адамдардың ынтасы мен біліктілігін және оларды осы жүйедегі жұмысқа деген дайындығын жорамалдайды.

    БАЖ  өзіне   тән  ерекшелігі   бар.   Сондықтан,   БАЖ бірыңғай бастапқы ақпарат негізінде бірнеше есеп түрлерінің (жедел,   бухгалтерлік   және   статистикалық)   интеграциясын жүзеге   асырылады.   Мұндай да   есеп   түрлерін   біріктірі болмайды,   себебі   олардың   әрқайсысы   өз   функииялары атқарады және өз міндеттерін шешеді.

    Кері  байланыс приципі кез келген басқару жүйесінің негізгі принциптерінің бірі болып саналады. Алайда бухгалтерлік есеп мәселесін шешкеннен кейін ғана кей байланысты орнатуға болады. БАЖ - кері байланыс үй сенімді ақпараттың бірден-бір көзі. Нақты осы ақпарат шешім қабылдау үшін кәсіпорын басшылары пайдаланған. Бұдан басқа БАЖ-ға, есептің барлық бөліктеріндегі (участеілеріндегі) есеп ақпараттарын өндеуді автоматтандырып жинақтау үрдістерінен бастап, ақпараттарды тіркеуге дем мүмкіндіктер (бастапқы есепті автоматтандыру) сипаты БАЖ-дың құрылымы.

    Бухгалтерлік  ақпарат жүйесі екі бөлімнен тұрады: атқарымдық және жабдықтау.

    БАЖ-дың  атқарымдық бөлімі - бұл жеке және кешендік мәселелерден тұратын қосалқы жүйелердің жиынтығы және бухгалтерлік есептің нақты мәселелері.

    Жабдықтау бөлімі - бұл жүйенің автоматтандырылған тәртіптемесіндегі жұмыс істеуіне қажетті шарттардың жиынтығы. Бухгалтерлік ақпарат жүйесінің жабдықтау бөлімінің құрылымы 5-суретте келтірілген.

    ТЖ2 - технологиялық жабдықтау; МЖ - математикалық жабдықтау; ПЖ - программалық жабдықтау; АЖ - ақпараттық жабдықтау; ЛЖ - лингвистикалык жабдықтау; ЗЖ - заңдық жабдықтау; ЭЖ - эргономикалық жабдықтау.

    ҰЖ, ТЖ, ТЖ2 МЖ, ПЖ, АЖ, ЛЖ, ЗЖ, ЭЖ косалқы жүйелері қорлар деп те аталады.

    Ұйымдастыруды жабдықтау - БАЖ-ды құру (жобалау және жұмыс істеу барысында қолданылатын шаралар, әдістен және құралдар кешені. ҰЖ жүйе жұмысын реттейтін құқықтық актілерді қамти отырып, БАЖ-ды құру мен пайдалануға байланысты кең ауқымды мәселелерді, олардың элементтерінің құрамын, өзара байланысын, ұйымдық құрылымын анықтайды. БАЖ-ды жобалау ақпараттық үрдістерді зерттейтін, жобалық шешімдер мен жобалық құжаттарды жасайтын, жүйеге элементтерді енгізу тәртібін анықтайтын қиын да күрделі үрдіс.

    Ұйымдық қамтамасыз ету БАЖ-дың тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Бұл нақты объектіні басқаруға экономикаға негізделген шешімдердің сапасы мен жеделді көтеру үшін экономика-математикалық әдістер мен үлгілеп озық есептеу техникасын, жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану маңызды екенін білдіреді.

    Ұйымдық қамтамасыз етудің мақсаты жүйені құру мен оны    ары    қарай    пайдаланудағы    құқықтық-ұйымдастыру негіздерін   қалыптастыру   болып табылады.   Оған   жобалау жұмыстарын  жүргізуді анықтайтын  әдістер,  құралдар  меш құжаттар, оларды енгізу, тандау, БАЖ-дың атқарымдық жәні жабдықтау  бөлімдерінің дұрыс  құрылымын  анықтау  және рәсімдеу жатады.

    БАЖ-ды жасау және оның жұмыс істеуі, уақыт өткен сайын БАЖ-ды пайдаланушыларының онымен жарақтануын техникалық құралдардың саны мен сапасының өсуіне, экономикада нарықтық қатынастарға көшу әсеріне байланысты кеңейтіледі және тереңдетіледі. Осының бәрі БАЖ-ды жасайды және оның жұмысын ұйымдастыруды жабдықтау мәселесіні темелік-ұйымдастыру және құқықтық-ұйымдастыру актілерінің өзгерісінен көрініс табады.

    Техникалық  жабдықтау - бұл БАЖ-дың жұмыс  істеу барысында   қолданылатын   техникалық    құралдар    кешені (ТҚК). 
 

    1.2 Бухгалтерлік ақпаратты  пайдаланушылар және  олардың рөлі 

    Баскарудың  ақпараттық үрдісі жеке амалдар мен олардың кешендерінің орындалуы арқылы жүзеге асырылады. Барлық амалдарды үш сатыға топтауға болады: ақпараттарды қабылдау, түрлендіру және тұтыну.

    Бірінші сатысы, экономикалық объектілердің  қызмет үрдісі кезінде пайда болатын  бастапқы ақпаратты жинақтау және тіркеу операцияларының тобынан тұрады. Операцияның мақсаты мекемелер мен кәсіпорындардың қызметін бейнелейтін ақпарат алу.

    Ақпараттарды  түрлендіру операцияларының тобы (екінші саты) ақпараттардың мағыналарын, нысандарын, құрылымдарын кеңістік және уақыт бойынша өзгертуге бағытталған.

    Үшінші  саты, басқару шешімдерін қабылдау үшін және басқарудың ақпараттық үрдісін жалғастыру үшін тұтынылатын (берілетін және пайдаланылатын) мәні бар операциялар тобын біріктіреді.

    Басқарудың  ақпараттық үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі техникалық құралдар пайдаланылады: ақпаратты жинақтау және тіркеу, ақпаратты табыстау, машиналық тасығыштар, ақпараттарды өңдеу, ұйымдастыру техникасын даярлау (6-сурет).

    Жинақтау  және тіркеу құралдары бастапқы деректерді ақпарат тасығыштарына бекітуге арналған.

    Ақпаратты тасу құралдары деректерді өндеу  орталықтары мен оларды пайдаланатын орындарға кеңістік арқылы жеткізу. Бұған модемдік байланыс жатады.

    Машиналық тасығыштар даярлау құралдары деректерді машиналық тасығыштарға,   оның  ішінде   магниттік  табақшаларға жазу үшін қажет. Қазіргі құралдардың ерекшелігі - деректерді  магниттік тасығыштарға  жазу  кезіндегі бақылауды, ажырату (шифрды ашу) мен ретке келтіруді орындау мүмкіндіктерінде. 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

1. ҚР  Конституциясы

2. Қазақстан  Республикасының  ағымдағы жылға  «Республикалық бюджет жайлы  есеп» заңы

3.А.  Исабек «Жергілікті бюджеттің  кіріс бөліктерін қалыптастыруға  талдау жасау»- «Қаржы - қаражат», N 2-2005 ж.

4.Салық  кодексі, 2005 ж. 

5.ҚР-нің Қаржы министрлігінің Қазыналық Депортаменттің бұйрығымен бекітілген, жергілікті және республикалық бюджеттер есебінен қаржыландырылатын ұйымдардағы 27.01.1998 ж. N 30 нұсқаулық