Активтер есебінің міндеттері, активтерді классификациялау. Активтер қозғалысын құжаттық өңдеу

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрлігі Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы:   Активтер есебінің міндеттері, активтерді классификациялау. Активтер қозғалысын құжаттық өңдеу.

 

 

 

 

 

 

 

 

                Орындаған: Рүстемова А

УА - 903

               Тексерген: Ахунова Д. З.

 

 

 

 

 

 

Семей – 2013

Активтерді бухгалтерлік есептеу есептік тіркемелердегі активтер түсімінің, олардың бюджеттік  ұйым ішінде ауыстырылуының, сондай-ақ әрбір обьектінің (заттың, заттар тобының) сақталуына және дұрыс пайдаланылуын бақылаудың құжаттық түрғыдан дұрыс рәсімделуін және уақытында көрсетілуін қамта-масыз етеді.

Активтерге  мыналар жатады: жылжымайтын мүліктер (жер бөліктері, ғимараттар, құрылыстар, көпжылдық ағаштар және жермен тығыз байланысты, жылжытқанда олардың мақсатына зиян келтірілмеуі мүмкін емес, басқа обьектілер), көлік құрадары, жабдықтар, өндірістік және шаруашылық құрал-саймандар, ересек жұмыстық және өнім беретін мал, арнаулы құрал-саймандар, өзге активтер.

Активтерге  сондай-ақ жерді жақсартуға аралған күрделі салымдар (суландыру, құрғату, ирригациялау және басқа жұмыстар) және жалға алынған ғимараттар, құрылыстар және активтерге жататын баска да активтер.

Көпжылдық ағаштарға, жерді жақсартуға арналған күрделі салымдар жыл сайын, бүкіл жұмыстар кешеншін аяқталуына қарамастан, пайдалануға қабылданған алаңдарға қатысты шығындардың сомасында активтердің кұрамына енгізіледі.

Жалға алынған активтерге жұмсалған күрделі шығындар, егер жалдау шартында өзгеше көзделмеген  болса, іс жүзіндегі шығыстардың сомасында жалға алушылардың меншікті активтеріне қосылады.

Мьшалар активтерге жатпайды және арзан құнды және тез тозатын  заттардың құрамында бюджеттік  ұйымға есептеледі:

а) құнының қаншалығына қарамастан, бір жылдан кем ұсталған еңбек құралы;

б) кітапханалық қорлар мен мұражай құндылықтарын (белгіленген тәртіп бойынша есептелетін экспонаттардан басқа), жарлар әлемінің экспонаттарын, сахналық-қойылым құралдарын, үлгілік жобалар жөніндегі құжаттарды және олардың құнына қарамастан, қолданылу мақсаттарына және орындайтын жұмыстарына байланысты пайдалану мерзімі, табиғаттық құрамы

бойынша активтерге жататын  басқа да еңбек құралдарын қоспағанда, олардың қызмет еткен мерзіміне  қарамастан, сатып алу құны бойышиа  бірлік өліпемінің 40 мәрте есептік: көрсеткішіне дейінгі құны бар, еңбек құралы;

в) кұнына және қызмет мерзіміне қарамастан, арнаулы киім, арнаулы аяқ киім;

г)  кұнына және қызмет мерзіміне карамастан, бюджеттің есебінен ұсталатын денсаулық сақтау, оку-ағарту, халықты әлеуметтік қорғау қызметкерлері және басқаларға арналған формалық киім және аяқ киім;

д) орны толтырылатын шығындары үстеме шығыстардың құрамында құрылыс-монтаж жұмыстарының құнына жатқызылатын, уақытша (атаусыз) кұрылыстар, қосалқы жайлар мен қондырғылар;

е) құны "б" тармақшасында белгіленген сатып алу және жасау құны бойынша лимиттің шегіндегі, қоймалардағы материалдық құндылықгарды сақтауға немесе технологиялық процестерге арналған ыдыстар;

ж) малдың төлдері және бордақыдағы малдар, құстар, ұй қояндары, терісі бағалы андар, ара әулеттері, сондай-ақ есептегі малдар;

з) егуге арналып питошшктерде өсірілген көпжыддық көшеттер.

 Активтерді есептеу  ұшін 01 "Активтер" шоты арналады, ол мынадай қосалқы шоттарға  бөлінеді: 010 "Ғимарат";  011 "Құрылыс";012"Ауыспалы құрылыс";013"Машиналар мен жабдықгар"; 015"Көлік құралдары"; 016"Аспаптар, өндірістік (иелігін қоса) және шаруашылық құрал-саймандары";

018 Кітапхана қоры"; 019 Өзгеактивтер".

  010 "Ғимарат"  қосалқы шотында мынадай жеке  топтарға бөліп есепеледі: басқару органдары, әлеуметтік-мәдени және басқа ұйымдар пайдаланатын өндірістік-шаруашылық мақсаттағы ғимараттар (оқу орындарының, ауруханалардың, емханадардын және амбулаториялардың, қариялар мен мұгедектерге арналғаң үйлердің, балалар мекемелерінің, кітапханалардың, клубтардың,мұражайлардың, ғалыми-зерттеу институгтарының, шеберханалардың және с.с. ғимараттары);

1. толық немесе көбіне тұрғын ұйге арналған ғимараттар (барлық пайдалы тұрғын және тұрғын емес алаңдардың 50%-нен кем болмайтьш тұрғын бөлмелердін жалпы пайдалы алаңы).

011 "Құрылыс" қосалқы шотында: су айдағыштар, стадиондар, бассейндер, жолдар, көпірлер, ескерткіштер, парктердің, саябақтардың және қоғамдық бақтардың қоршаулары, тағы басқалар есептеледі.

012 "Ауыспалы қондырғылар"  қосалқы шотында электр тарату желілері, тұтынушыларға дейін сұйық және газ тәрізді заттарды құбырлар арқылы ауыстыруға арналган   қуаттарды трансформациялау (басқа турге айналдыру) және беру үшін қажетті, барлық аралық құрылғылары бар трансмиссиялар мен құбырлар есептеледі.

Ескерту. Электр станцияларының, газды қысатын, сұйық айдайтын стан-циялардың ғимаратгарьг 010 қосалкы шотында, ал оларда тұрған жабдықтар 013 косалкы шотьшда есептеледі.

013 "Машиналар мен  жабдықтар" қосалқы шотында  қуат машиналары мен жабдықтар,  жұмыс машиналары мен жабдықтар,  өлшеу аспаптары, реттеу аспаптары мен қондыршлары, лаборатория жабдықтары, комттьютерлік жабдыктар, дәрігерлік жабдықтар, офис жабдықтары, мынадай жеке топтарға бөлінген өзге машиналар мен жабдықтар есептеледі:

1) жылу және электр қуатын өндіретін қуат машиналары мен жабдықтар, әртүрлі қуаттарды (су, жел, жылу, электр және с.с.қуатын) механикалық қуаттарға, яғни қозғалыс куатына айналдыратын машина-қозғағыштар;

2. өнім жасау және өндірістік мақсатта кызметтер көрсету процесінде және механикалық қозғағыштардың, адам және жануар күшінің көмегімен өндіріс процесінде еңбек затын ауыстыру барысында еңбек затына механикалық, термикалық және химиялык әсер етуге арналған жұмыс машиналары мен жабдыктары, машиналар, аппараттар мен жабдықтар;
3. өлшеу аспаптары — дозаторлар, акшерметрлер, барометрлер, ваттметрлер, су өлшегіштер, вакуумметрлер, вапориметр волнұметрлер, биіктік өлшегіштер, галванометрлер, гео-яезиялык аспаптар, гигроскоптар, индикаторлар, компастар, манометрлер, хронометрлер, арнаулы таразылар, өлшегіштер, құрылғылар — оттегі-тыныс алу аспаптары, электрлі,
4. пневматикалы және гадравликалы реттегіш кондырғалар,абтоматты касса аппараттары ж.б.;
4. реттегіш аспаптар мен баскару тетіктері, орталықтандыру және топтау аппаратурасы, диспетчерлік бақылаудың желілік құрылғылары және баскалар;
5. лаборатория жабдықтары — пирометрлер, реттегіштер, калориметрлер, ылғалдылықты анықтайтын аспаптар, айдаутекшелері, газ өткізгіштікті сынайтын аспаптар, жыртылуға төзімділікті шыдамдылықты сынайтын аспап, микроскоптар, термостаттар, түрақтандырғыштар, кергіш шкафтар, тағы с.с; компьютерлік жабдықтар — дербес компъютерлер, кальқуляторлар, лазерлі, матрицалы, түрлі-түсті принтерлер, сканерлер және басқалар;
6. медициналық жабдықтар — медициналық жабдықтар (тіс- 
   дәрігер креслосы, операциялық столдар, арнаулы жабдығы бар 
   төсектер және басқалар), арнаулы дезинфекциялық және дезин- 
   секциялық жабдықтар,сүтханалар мен сүг станцияларының, қан 
   құю станцияларының жабдықтары және басқалар;
7. офистік жабдықтар — көшіргіш машиналар, факс-маши- 
   налар, кұжаттарды жоюға арналған машиналар және басқалар;
8. өзге машиналар мен жабдықтар — жоғарыдағы топтарда 
   аталмаған машиналар, аппараттар мен басқа да жабдықтар. өзге 
   машиналар мен жабдықтарға мыналар жатады: стадиондардың, 
   спорт алаңдарының және спорт жайларыньщ жабдықтары (оның 
   ішінде спорт снарядтары), оқу орындарындагы кабинеттер мен 
   лабораториялардың жабдықтары, киноаппаратуралар, жарык 
   беретін аппаратура, сахна жабдықтары, саз аспаптары, теледи- 
   дарлар, радиоаппаратура, ғылыми-зерттеу ұймдары мен ғылыми 
   жұмыспен айналысатьш баска да ұйымдардың  арнаулы жаб- 
   дықтары, АТС жабдықтары, автомобилъмен қозғалатын өрт ма- 
   шиналары, өрт автоцистерналары,механикалық өрт сатылары, 
   кір жуатын және тігін машиналар, тоңазытқыштар, шаңсорғыш- 
   тар және басқалар.

014 қосалкы шотында  материалдық емес активтер есептеледі-олар  материалдық-заттық негізі жоқ, бірақ ұзақ уақытьінда табыс  алуға мүмкіндік беретін обьектілер. Активтердің   бұл түріне мыналар жатады: төлемге сатып алынған жерді, суды, пайдалы қазбаларды және басқа табиғи ресурстарды, ғимараттарды, құрылыстарды, жабдықтарды пайдалану құқығы; тауар белгілері мен сауда маркалары үшін құқықтар, сондай-ак өзге мүліктік құкықтар (оның ішінде жаңальгқтарды, "ноухауды" пайдалану), брокерлік орын, гудвилл, бағдарламалық қамтамасьгз ету, ұйымдастыру шығыстары (өндірісті дайындау жөніндегі, тәжірибелі-конструкторлық ж.б.), маркетинг және басқа активтер.

Материалдық емес активтер есепте оларды сатъш  алу және дайындық жағдайына келтіру шығындарының іс жүзіндегі сомасында көрсетіледі.

015 "Көлік құралдары" қосалқы шотында адамдар мен жүктерді   көшіруге арналған қозғалыс құралдарының барлық түрлері есептеледі, олар мынадай жеке топтарға бөлінеді:

1. темір жол, су, автомобилъ көліктерінің жылжымалы құрамы (электровоз дар, тепловоздар, мотодрезиндер, вагондар, платформалар, цистерналар, тепло ходтар, дизель-электроходтар, буксирлер, баржалар мен баркалар, қайықтар мен қызметтік қосымша кемелер, күтқару қайықтары, жүзбеліайлақтар, желкенді кемелер, жүк таситын және жеңіл автомобильдер, тіркемелер, авто- 
   самосваддар, автобустар, трактор-тягачтар және баскалар);
2. әуе көлігінін жылжымалы құрамы (ұшақтар, тікұшақтар);
3. ат-көліктер (арбалар, шаналар және басқалар);

4)  өндіріс  көлігі (электрокарлар, мотоцикддер,  мотороллерлер, велосипедтер, қоларбалар және басқалар);

4. спорт көлігінін барлық түрлері.

Ескерту. Көлік және спортаттарымен басқа да көліктік малдар 017 "Жұмыстык және өнімдік малдар" қосалқы шотында саналады.

016 "Аспаптар, өндірістік  және шаруашылық (иелігін қоса) 
құрал-саймандар" қосалқы шотында мыналар жеке топтарға 
бөлініп есептеледі:

1) аспаптар — механикаландыдырылған  және механикаландырылмаған жалпы  сипаттағы еңбек құралдары, сондай-ақ  машиналарға бекітілтен, материалдарды  өңдеу үшін қолданылатын заттар. Оған мыналар жатады: қол еңбегінің  кесетін, ұратын, қысатын және тығыздайтын құралдары, электр қуатының, қысылган ауаның және баскалардың көмегімен жұмыс істейтін, қолда ұстайтын механикаландырылған құралдарды қоса (электродрелдер, бояубүріккіштер, электр тітіркеткіштер, гайка бұрағыштар және басқалар), сондай-ақ материалдарды өңдеуге, монтаж жұмыстарын жүргізуге арналған алуан түрлі құралдар және с.с. қыспақтар, патрондар, бөлгіш тығындар, қозғағыштарды орнатуға және автомобильдердегі кардан біліктерін айналдыруға арналған құрал

дар және басқалар);

2. өндірістік саймандар мен жарактар — жұмыс уақытында өндірістік амалдарды жеңілдетуге қызмет ететін өндірістік мақсаттагы заттар: жұмыс столдары, верстагтар, кафедралар, парталар және с.с. еңбекті қорғауға көмектесетін жабдықтар; сауда шкафтары мен сөрелер; сайман ыдыстары; жұмыс машиналарына жатқызуға болмайтын, техникалық мақсаттағы заттар (мысалы, сәулемен көшіретін рамалар және с.с);
3. шаруашылық саймандары — офись жарақтары, жылжыт- 
   палы барьерлер, ілгіштер, гардеробтар, әртүрлі шкафтар, диван- 
   дар, столдар, креслолар, жанбайтын шкафтар мен жәшіктер, жазу 
   машиналары, гектографтар, шапирографтар мен басқа да қолға 
   ұстайтьш көбейткіш және нөмірлегіш апшараттар, киіз үйлер, 
   шатырлар (оттегілілерінен басқа), кроваттар (арнаулы жабдық- 
   тары барларынан басқа), кілемдер, басқа да шаруашылық сай- 
   мандары, сондаи~ақ 013 "Машиналар мен жабдықтар" қосалкы 
   шоты бойынша есептелетін, өртке қарсы қолданылатын заттар 
   — гидропульттер, стендерлер, қол сатылар және с.с. (автомо- 
   билмен қозғалатын өрт су айдағыштары мен механикалық өрт 
   сатылары).

017 "Жұмыстық және  өнімдік мал" қосалқы шотында мынадай жеке топтарға бөлініп есептеледі:

1. жумыстық мал — аттар, өгіздер, түйелер, есектер және ба- 
   сқа жұмыс малдары (көліктік және спорттық аттарды, баска да 
   көліктік малдарды қоса);
2. өнімдік және асыл тұқымды мал — сиырлар, бұқалар, буй- 
   волдар мен қодастар (жұмыстағысынан баска), ашырлар мен асыл 
   түкымды биелер (жұмыс істемейтін), үйірде бағуға ауыстыры- 
   лған биелер, буралар мен інгендер (жұмыс істемейтін), ұрғашы 
   бұғылар мен еркек бұғылар (мұйізді), еркек шошқалар мен ме- 
   гежіндер, қойлар мен қошқарлар, ешкілер мен текелер және ба- 
   сқалар.

018 қосалқы шотыңда  жекелеген кітаптардың құнына  карамстан кітапханалық қорлар  есептеледі. Кітапханалық қорларға  мыналар енгізіледі: ғылыми, көркем  және оқулық әдебиет, әдебиеттің арнаулы түрлері және басқа басылымдар.

019 қосалқы шотында жеке топтарға  бөлініп, мыналар есегггеледі:

1) көпжылдық өскіндер. Көпжылдық  өскіндерге олардың жасына қарамастан  қолдан отырғызылған мынадай  көпжылдық өсімдіктер жатады: жеміс-жидектердің барлық түрлері (ағаштар мен бұталар), көшелердегі, алаңдардағы, парктердегі, бақтардағы, саябақтардағы, ұйымдардың аумағындағы, тұрғын ұй аулаларындағы көгалдандыру және көріктендіру өсімдіктері, жанды қоршаулар, қар тосқындары мен егістікті қорғайтын жалдар, құмдар мен өзен жағалауларын бекітетін өскіндер, жар-қабақ өскіндері және с.с; ботаника бақтарыньщ және ғылыми-зерттеу ұйымд-ары мен оқу орындарыннұң ғылыми мақсаттарға арнап қолдан өсірілген өскіңдері және басқа қолдан өсірілген өскіндер.