Қазақ тілі – мемлекеттік тіл

7.   Келісім мерзімі.

Мүнда келісімнің күшіне енетін күні мен аяқталатын күні көрсетіледі. Даталар  цифрмен де жазбаша д.а, я болмаса 2 вариантта да көрсетіледі. Мысалы, "Келісім 2000 жылдың 20 мамырында екі мыңыншы жиырмасыншы мамырында күшіне енеді". "Келісім 2001

сәйкес   жумысшы   өз   міндетін   атқаруга   демалыс,   мейрам   кундері   де шақырылуы  мумкін. "

13. Ақшалай сыйлық көлемі және  оның төлену тәртібі

Бүл бөлікте еңбекақы төлеу тәртібі және косымша берілетін ақшалай сыйлық көлемі мен оньщ берілу тәртібі айтылады. Мекеме немесе үйымның өз ерекшелігіне, жүмыс беруші мен жұмысшы арасындағы келісім жағдайына қарай;

а)  лауазымдық төлемақы көлемі (айына_____теңге);

о) сағаттық төлемакы көлемі (сағатына _  _____теңге);

б)  аткарылатын жұмыс ерекшелігіне қарай үстеме ақы (лауазымдық төлемақы мөлшерінің ^____ пайызы);

в)  басқа қосымша ақы мөлшері (теңгемен я пайызбен);

г)   мереке күндері берілетін  ақшалай сыйлық мөлшері  (теңгемен, пайызбен) көрсетіледі.

14. Демалыс алу тәртібі,

Бүл бөлікте негізгі еңбек демалысының  үзақтығы, қосымша алынатын демалыс  үзақтығы, оларды алу тәртібі, сонымен  қатар ақы төленбейтін демалыс  алу тәртібі анықталады. Мысалы,

"Жумысшыга жылына бір рет  Қазақстан Республикасыныц еңбек туралы Заңы кодексіне сәйкес, узақтыгы 18 жумыс куні мәлшерінде ақылы демалыс беріледі. Демалыстық берілу мерзімін окімшілік анықтайды. Жумысшынық қалауына қарай екі бөлікке бәлініп те беріледі. Мунда демалыстың бір бөлігінің узақтыгы кемінде бес жумыс кунінен турады.

Ақы төленбейтін қосымшы демалыс 10 жумыс куні мөлшеріпде жумысшының жеке басыпыц жагдайын байлапысты әкімшілік  шешімімен беріледі."

15. Келісім бойынша жасалатын  басқа да жағдайлар мен шарттар.

Бүл болікте келісімінің негізгі бөлімдерінде айытылмаған, екі жақтың қосымша міндеттері сөз болады. Мысалы, "Жумысшыга жылына бір рет арнайы жумыс киімі мен аяқ киім беріледі". "Жумысшының мектеп жасына деиінгі баласы болса, уйымның балабақшасынан орын беріледі. "т.б.

16. Келісімдегі ерекше жағдайлар.

Бүл бөлікте екі жақтың жазбаша  келісімін қажет ететін ерекше жагдайлар  айтылады. Бүл жағдайлар әр мекемедегі еңбекті үйымдастыру ерекшелігіне байланысты, сондықтан әр мекеменің  ішкі жағдайын қарай қаралады. Сонымен  қатар бүл бөлікте ерекше жагдайлардан басқа келісім бүзылатын немесе қайта қаралатын, күшін жоятын жағдайлар сөз болады.

17. Келісімнің тоқтатылуы.

Бүл бөлікте келісім күшін жоятын жағдайлар атап көрсетіледі.

Мысалы,

"Келісім мынадай жагдайда  тоқтатылады:

екі жақтың бірі келісім мерзімін узартудан бас тартқанда (бул жөнінде келісім аяқталудан / ай бурын жазбаша хабарлану керек);

-    мезгілінен   бурын   —   егер   екі   жақтың   бірі   унемі   өз   міндетін  орындамаса;

-    кәсіпорын я мекеме  таратылган жагдайда;

Келісім мезгілінен бүрын тоқтатылатын болса ол жайлы екі жақ бір-біріие мерзімінен 15 жумыс кун бүрын жазбаша хабарлау керек ".

18. Екі жақгың мекен-жайы мен  реквизиттері.

Бұл   бөлікте   екі   жақтың   толық   мекен-жайы   мен   реквизиттері жазылады. Жұмыс беруші мекен-жайы сол жаққа, жұмысшы мекен-жайы оң жаққа жазылады. Мысалы,

"индекс 480100                                                  "индекс 480005

Алматы қаласы,                                                Алматы қаласы

Сәтбаев көшесі, 22                                 Тастақ ықшамауданы

Қаныш Сәтбаев атындагы                               №2 үй 89 пәтер

Қазақ улттық техникалык.,                              Бейсенова А.Ж. "

упиверситетінщ ректоры Нусіпов  Е.Н."

19. Сигнатура

Ю.Дата

Еңбек келісіміндегі сигнатура, дата бөліктерінің жазылуы, безендірілуі басқа іс қағаздарындағыдай.

21.Келісімге қосымша.

Егер келісімге қосымша берілетін  қүжат немсе мәліметтер болса  ол жайында екі жақ қол қоятын жолдан 1 интервал төмен алынып ескерту  жазылады.

 

 

 ХІ. Басқару, ұйымдастыру, өкім шығару қызметіне  қатысты   құжаттар.

 Хаттама.                   

Хаттама - жиналыстарда, кеңестерде, конференцияларда жоне алкалық органдардың мәжілістерінде мәселені талқылау мен шешім кабылдаудың  барысы туралы мәлімет беретін құжат. Толтырудың тәсілі мен көлемі жағынан хаттамалар стенография, фонография, конспект түрінде және сойлеген сөздердің мазмұны жазылмаған ықіпамды түрде болып келуі мүмкін. Қысқа хаттамаларда күн тәртібі, сөйлеушілердің аты-жөні, сөилеген сөздердің тақырыбы және кабылданған шешімдер көрсетіледі. Сөйлеген сөздердің толық мәтіні келтірілмейді. Толык хаттамаларда сөилеген сөздердің барлыгы көрсетіледі. Хаттаманың толықтық дәрежесін жиналыстың өзі айкындайды. Бүл жағдайда құжаттың заңдылық жарамдылыгын қамтамасыз сту қажст. Құжаттын заңдылық жарамдылығы барлык қажетті дсректермен, олардың дүрыс толтырылуымен және хаттамадагы мәліметтердің шындыққа сәйкестігімеп аныкталады. Мысалы, жиналысқа катысушылардьщ саныныц көрсстілуі маңызды, ол кабылданған шешімнің жеткілікті дауыспен қамтамасыз етілгенін көрсетеді.

Хаттаманын деректемелері: мекеменің  атауы; күжаттын атауы; мәжілістің өткен  күні; индексі (нөмірі); мәжіліс өткен  орын; бекіту грифі (егер қажет болса); тақырыбы (жиналыстың, алқалық органның атауы); мәтін.

Мәтіннің кіріспе бөлігінде катысушылардың қүрамы, күн тәртібі; негізгі бөлігінде тыңдалган мәселе, сойлеген сөздер және қабылдантан қаулы көрсетіледі. Құжаттың соңында төраға мен хатшының қолы койылады.

 

 

Сөздік

хаттама - протокол

мәжіліс, отырыс - заседание

жинальтс - собрание

төраға - председатель

хатшы - секретаръ

тізім - список

күн тәртібі - повестка дня

баяндама - доклад

қысқаша жазба - краткая запись

есеп -отчет

қүжат - документ

міндет - задача

мәселе — проблема, вопрос, задача

ұсьшыс - предложение

бірауыздан - единогласно

қатысу - участвовать, присутствовать

сөйлеу - выступать

тыңдау - слушать

қаулы кабылдау - постановить

қабылданған қаулы - постановление

макұлдау - одобрить

бекіту - утвердить

қоса беру - прилагать

коса беріліп отыр - приллагается

ұсыну - предлогать

енгізу - внести

мекеме - учреждение

корытындылау - подытожить, заклгочить

ГРАММАТИКАЛЫҚ МИНИМУМ

I.  Грамматикалық минимум:

Акпаратты ұлғайту. Ырьщсыз етіс. Ауыспалы осы шақ. Көптік жалғау. Сиионимдік катарлар. Зат есімнің тәуелденуі. Жалкы ссім. Реттік сан есім. Номенклатуралык атаулар.

II.  Коммуникативтік минимум:

керек, накты дерек, айтылған ескертпелер.

III.  Фонетикалык минимум:

Үндестік заңы (сиигармонизм). Ілгерінді  және кейінді ықпал.

IV.  Етістік минимумы:

көңіл аудару, белгілеу, нактылау, камтамасыз ету, мән беру, міндеттеу, іске асыру, ескеру.

Хаттама жазу, мәжіліс өткен орын, күн тәртібі, тіркеу нөмірі.

Тапсырма 3.             Төмендегі сүрактарға жауап берініздер. (Ответьте на вопросы).

1. Хаттама деген не?

2. Хаттама кандай жағдайда жазылады?

3.  Хаттаманың деректемелерін  атаңыз.

4. Хаттаманың үзіндісін кім куәландырады?

5. Хаттамада шешімін тапкан мәселелердің  орындалу мерзімі көрсетіледі  ме?

 

 

 ХІІ. Ресми хаттар.

Ресми хаттар белгілі бір ортаның  атқаратын жұмыстарына байланысты мәселелер  жазбаша карастырылады. Олар ресми түрде мекеменің атынан жазылады және қызметтен тыс мәселені қозғамайды.

Қызметтік жеке хатттар. Бүл хаттардың  ерекшелігі айтылатын мәселе орісінің кеңдігі жоне қызметтен тыс моселелерге  де арналатындығы. Дегенмен де қызметтен тыс мөселелер, адамның өз қызметімен, үйымның атқаратын қьтзметімен шеше алатын моселелер орісімен тікелей байланыста болады. Бүл хаттар жеке түлға атынан жазылады.

Үсыныс хаттар. Бүл хаттар бір  мақсатта ғана жазылады: қызметқерді  белгілі бір орынға , қызметке үсыну жөнінде басшыга үсыныс жасау. Аталған қызметкердің сол орынға лайық екендігіне қепілдеме беру. Хат ресми, өзіне тән қүрылымы сақталып жазылады. Бүл хатқа үсыныс жасаған тұлға ғана қол қояды.

Сұраныс хаттары. Бүл хаттар да бір  ғана мақсатпен жазылады: мекемеден кереқті ақпаратты немесе белгілі бір кұжатты жіберуін сүрау. Сұраныс хатқа мекеменің жауапты адамы қол қояды.

Шағым хаттар. Белгілі бір мекеменің  немесе мекеме қызметкерлерінің заңсыз іс-әрекетін көрсету, соған орай шара қолдануды сүрау мақсатында жазылады. Хат мазмүнының неғізгі қүндылығы онда көрсетілетін фактілерге байланысты. Шағым хатқа шағым беруші адам, кейде хат мазмүнына байланысты мекеменің жауапты қызметкері де қол қояды.

Циркуляр хат. Ведомстволық жағынан  бағынышты барлық мекемелерғе бір мезгілде жөнелтілетін хат. Олар негізінен тапсырма беру сипатында болады.

Жолдама хаттар. Қүжатпен бірге жіберілетін  қосымшаньтң немесе қосымшадардың  құрамы, мазмүны, көлемі, саны жайлы  мәліметтер көрсету үшін жазылады. Бүл хаттар өрсетілген ақпараттың долдігімен ерекшеленеді. Жолдама хатқа мекеме басшысы қол қояды.

Хатты жазып отрығнада онда келтірілетін фактілер мен айтылатын мәселенің  маңыз, мазмүнына ғана емес, өзіңіздің  оны қалай беріп, жеткізіп отырғандығьщызға да назар аударыңыз. Әрбір хатты жазғанда қалыптасқан стильдік нормадан ауытқьшаған жөн.

 

Үлгі                                              Жолдама хат

 

Казақ мемлекеттік Ғылыми-техникалық ақпарат ғылыми-зерттеу институтының директорына

Абай атындагы Алматы мемлекеттік  упиверситетіндегі филология гылымдарының докторы гылыми дәрежесін алу ушін диссертация қоргаитын ДР 14.05.04 диссертациялық кеңес 10.02.02 — қазақ тілі мамандыгы бойынша Оспанова Өміргул Ақанқызының "Қазақ тіліндегі көсемшеніц магынасы мен қызметінің дамуы" атты кандидаттық диссертация жумысыны және авторефератыныц 2 данасын мемлекеттік тіркеу мен микрофильмнен өткізу ушін жіберіп отыр.

Диссертацияның қоргалган куні 11 наурыз 1999 жыл.

Диссертация кеңес төрайымы, филология  гылымының докторы,

профессор З.Қ. Ахметова

 

Үлгі:                                      Қызметтік хат

Абай атындағы Алматы мемлекеттік  университеті. 480100, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 13. тел. 91-33-77

Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясы А.Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институтының директоры К.Ш.Құсайынов мырзаға

Абай атындагы Алматы мемлекеттік  университетінің филология гылымдарының докторы гылыми дәрежесін алу  ушін диссертация қореайтын кеңес  шешімімен (хаттама №11, 10-шы ақпан 1998 жыл) Сіз басшылық жасап отырган  А.Байтурсынов атындагы Тіл білімі институты мына диссертацияга жетекші уйым болып бекітілді: Бейсембекова Жулдыз Сардырбекқызының "Қазіргі қазақ тіліндегі буйрық райдың парадигмасы мен магыналық қурамы" атты кандидаттық диссертациясы, 10.02.02. — қазақ тілі мамандыгы бойынша.

Осыган орай аталган диссертацияны  Сізге жіберіп отырмыз, оның қоргаллы 18 наурыз 1998 ж. белгіленді. Оган мына мерзімге дейін пікір беруіңізді өтінеміз:

16 наурыз 1998ж.

 Жетекші уйым басшысының  қолы елтаңбалы мәрмен бекітілуге  тиіс. Пікірде кеңейтілген турде мынадай тустарга жауап беруіңізді сураймыз:

1.   Зерттеу тақырыбының өзектілігі  және оның жалпы гылымдармен  және жалпы мемлекеттік багдарламамен  байланысы.

2.   Диссертацияныц   'Тылыми  дәрежелер мен еылыми атақтар  беру туралы Ереженің " ушінші  бәлімі қоятын талаптарга сәйкестігі.

Диссертациялық кеңестің ғылыми хатшысы, филология гылымының кандидаты, доцент ^^_^__^ Мусатаева М.Ш.

 

Қолы

 

Постскриптум. Постскриптум - латын  тілінен аударғанда "хаттың аяқ  жағына, қол қойылғаннан кейін "р.з." таңбаларын койып түрып, одан кейін жазылатын сөздер немесе мотін" деген мағына береді.

Постскриптум қызметтік хаттарда мынадай екі жағдайда ғана жазылады.

1.  Адресатқа міндетті түрде  жеткізілуі тиіс мәлімет хаттың  негізгі мазмұнында   айтылмай   қалса,   хат  дайындалып   қол   қойылып   койса, қойылған  қолдан  кейін  "р.з."   белгісі  қойылып,   қосымша  айтылатын мәлімет жазылады. Бұдан кейін қайтадан қол койылады.

2.  Хат мазмұнында айтылған  ақпарат, мәлім.ет өзгерген жағдайда  да қойылған қолдан кейін "р.з." белғісі қойылып жаңа ақпарат жазылады. Ол да қайтадан қойылған қолмен расталады. Хатты жедел жіберу қажет болған жағдайда Постскриптум қолмен жазылады. Қол қойылып, датасы көрсетіледі.

"р.8. 4- квартал бойынша жасалеап  есепті жаңа гана қабылдап  алдым. 1999 жыягы желтоқсанның 31-і саг. 17.30"

(сиғнатура, факсимиле)

"р.з." Шүғыл жолсапарға шығуға  ткра келіп түр. Сондықтан 2 аптаға дейін сізбен кездесе  алмаймын. Кездесу уақытын қосымша  хабарлаймын. 22.04.98.

Құрметті

(сишатура, факсимиле)

Кейбір күрделі, күтуге келмейтін, тығыз жағдайларда постскриптум қайталап та жазылады. Онда "Р.р.з." постскрилтум белгісі қойылады. Оның жазылу реті де дәл жоғарыда айтылғандай.

Қолданылған мәліметтің дәлдігі туралы.

Іс қағаздарында қолданылып отырған  ақпарат, мәліметтің барлығы мүқият тексерілуі керек. Іс қағаздарында ақиқаттығы күмән тудыратын мәлімет қолданылмағын жөн, қүжаттардағы шындыққа жанаспайтын қате мәлімет қай кезде жіберіледі:

-   дайындалған   қүжаттың   мазмүны   мен   сапасына   немқүрайды бақылау жасалғанда;

қүжатты дайындаушыньщ білім мен тәжірибе деңғейі төмен болғанда; жүктелген тапсырма олардың біліктілігімен сәйкес келмеген жағдайда;

-    құжатты   дайындаушы   өз   ісіне   немқүрайды,   салақ   қараған жағдайда;

-    құжатты   дайындау    барысында   дүрыс   мәлімет   қолданбаған жағдайда;

-    қүжаттарды   дайындау   барысында   бағдарламалық-техникалық  қүралдарды дүрыс пайдаланбаған  жағдайда;