Германияның салық жүйесі

Жоспар

 

         Кіріспе

1.Германияның салық жүйесі

2.Кәсіпшілік салығы

3. Жер салығы

4. Мүлік салығы

5.Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы

6.Шіркеу салығы

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Германияда салық ісін ұйымдастыру Л. Эрхард ұсынып кеткен қағидаларды ескере отырып құрылады. Ол қағидалар төмендегідей:

1. Салықтар мүмкіндігінше ең аз болуы тиіс;

2. Белгілі бір объектіге салық салынғанда салық алудың

экономикалық мақсаттылығы ескерілуі тиіс;

3. Салықтар бәсекеге кері әсерін тигізбеуі керек;

4. Салықтар саясат құрылымына сәйкес болуы керек;

5. Салық салу жүйесі салық төлеушінің жеке өміріне сыймен қарау және коммерциялық құпияны сақтаудан түруы қажет;

6. Салық жүйесінде қосарлы салық салу болмағаны жөн;

7. Салықтар қоғамда табыстарды әділ бөлуді қамтамасыз етуі қажет;

8. Салық көлемі мемлекет көрсететін қызмет көлеміне сәйкес

болуы керек.

Германияда салық ісі 1969 ж. еткен салық реформаларының негізіңде жүргізіліп жатыр.

Жоғарыдағы қағидалар бола тұра, Германияның бүгінгі таңдағы салық жүйесі тым жоғары мөлшерлемелермен ерекшеленіп, әрдайым сынға алынып, пікірталас тудыратын күрделі мәселелердің бірі. Германияда барлығын қосқанда 50-ден астам салықтың түрлері бар.

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Германияның салық жүйесі

 

Федерация, жергілікті жерлер мен қауымдастықтардың салық  ісі бойынша құқықтары Ата  заңға сәйкес қатаң бөлініп, реттеліп отырады.

Салықтық түсімдер екі  бағытта бөлінеді: тігінен (вертикально) яғни федерация, жергілікті жерлер мен  қауымдастықтар арасында (тікелей қаржылық теңестіру); көлденеңінен (горизонтально), яғни жергілікті жерлер арасында сонымен  қатар оның құрамындағы қауымдастықтар арасында (көлденең немесе жергілікті жер аралық қаржылық теңестіру).

Жиынтық ұлттық өнімдегі салықтардың  үлесі 23%. Германияда басты салық  түрлері: жеке тұлғалардың салық  түрлері, жеке тұлға, жеке тұлғалардың  табыс салығы, корпорацияға салынатын  салық, қосымша құнға салынатын  салық, кәсіпшілік салығы, мүлікке салынатын  салық, жер салығы, сақтандыру жарналары, мұраға және сыйға салынатын салық, автокөлікке салынатын салық, акциялар, кеден баждары, т.б. бірнеше түрлері  бар.

Заңды тұлғалардан алынатын салықтардың ішінде мемлекетке табысты  мол беретіні қосымша қүнға салынатын  салық (ҚҚС). Оның табыстардағы үлес салмағы 28%-ға тең. Бұл салық табыс салығынан  кейінгі екінші орындағы салық. Қазіргі  кездегі қосымша құнға салынатын  салықтың мөлшерлемесі 15%-на тең. Ал, жеңілдетілген  мөлшерлеме - 7% тамақ өнімдері, кітаптар, газеттер, сондай-ақ жолаушы көлік  қызметтеріне қолданылады.

Германияда ҚҚС-ның өзіне  тән ерекшеліктері бар. Мысалы, өткен  календарлық жылдағы айналымы 20 мың еуродан аспаған, ал ағымдағы жылғы айналымы 100 мың еуро болатын  кәсіпкерлер ҚҚС-н төлеуден босатылады. Аталмыш кәсіпкерлер ҚҚС-н емес, табыс салығын төлеуші ретінде  қаралады. Бірақ, ол өзіне қойылған шарттардан бас тартып, жалпы ережеге  сай өзінің салықтық есебін жүргізе  беруіне болады. Ауыл және орман  шаруашылығындағы кәсіпорындар ҚҚС-нан  босатылған. Сондай-ақ экспортқа кететін  тауарлар да бұл салықтан босатылған. Ал корпорация пайдасына салынатын салықтың мөлшерлемесі екеу. Егер пайда бөлініске түспесе мөлшерлеме 50%-ға тең. Ал, дивиденд түрінде бөлінетін пайдаға бекітілген мөлшерлеме төменірек - 36% тең. Жеделдетілген амортизация кеңінен қолданылады. Мысалы, ауыл шаруашылығында алғашқы жылдың өзінде-ақ құрал-жабдық құнын 50%-ға дейін есептен шығарып тастауға рұқсат етіледі. Сондай-ақ қарыз (ссуда) бойынша проценттерге

Ал, акциздер кезінде импорт айналымында салынатын салық сипатында болып келеді. Ал мөлшерлемесі мемлекет ішіндегі айналымындағыдай 15% пен 17%. Акциз түсімдері федералды бюджетке түседі. Акцизделетін тауарларға жататындар: сұйық және минералды отын, шараптар, кофе, сыра, темекі және темекі өнімдері, спиртті - ішімдік өнімдері.

 

2. Кәсіпшілік салығы

Кәсіпшілік салығы - жергілікті салықтардың маңыздысының бірі. Бұл салық белгілі бір кәсіппен, саудамен, жабдықтау сияқты істерімен шұғылданатын неміс кәсіпорындарына салынады. Салықты есептеу базасы болып кәсіпорынның кәсіпшіліктен тапқан пайдасы және капиталы саналады. Салық мөлшерлемелерін жергілікті органдар анықтайды. Кеңінен қолданылатын мөлшерлеме пайдадан 5% немесе негізгі қорлар құнынан 0,2% болады.

Салық салынбайтын ең азы  да қарастырылған, ол пайдадан 15 мың  еуро, негізгі қор құнын 50 млн  еуроны құрайды.

Кәсіпшілік салығының  мәселесі бірнеше жылдар бойы Германияда талқыға салынып, өзекті мәселенің  біріне айналып отыр. Әсіресе, сынға  алып отырған жағдай кәсіпорынның мүлік  бөлігіне салық салынатындығы. Бұл  жерде салық ісі түсетін пайдадан тәуелсіз жағдайда қалып, шығынды кәсіпорындар бұл салық түрін қалай да жергілікті бюджетке аударулары тиіс. Ал, қауымдастықтар үшін кемшілігі, көп нәрсе коньюнктураға  тікелей байланыстылығында. Кәсіпшідік салықтан жергілікті бюджетке түсетін  түсімдер көлемі жергілікті кәсіпорындар пайдасының деңгейіне байланысты, сондықтан да үнемі тұрақты бола бермейді. Бұл өз кезегінде қауымдасдықтардың үзақ мерзімді жоспарлауы мен инвестициялауына күрделі мәселелер тудырады.

 

3. Жер салығы

 

Келесі салық түрі —  жер салығы. Бұл салықты кәсіпорындар төлейді. Бекітілген мөлшерлеме - 1,2%. Бұл заңды тұлғалар үшін. Сондай-ақ, жер түрлері мен тағайындалуына қарай мөлшерлемелер құбылып отыруы мүмкін, мысалы төмен мөлшерлемелер ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығының жерлеріне белгіленсе, жоғары мөлшерлемелер жер учаскелерінде бекітілген.

Ал жеке түлғалар үшін мөлшерлеме жердің бағалау құнынан 1%. Жер сатылған жағдайда салық сатылған бағадан 2% көлемінде бірден ұсталып қалады. Бұл салық түрінен мемлекеттік кәсіпорындар мен діни мекемелер босатылған.

 

4. Мүлік салығы

Келесі салық түрі —  көне салық түрі мүлік салығы. Бұд салықты кезінде 1278 ж. король Рудольф фон Габсбург енгізген. Жеке тұлғаның жиынтық мүлігіне салық мөлшерлемесі - 1%. Кәсіпорындар мен компанияларға - 0,6%. 30 мың еуроға дейінгі мүлікке салық салынбайды, ал 60 жастан асқан қарт адамдар үшін 50 мың еуро салық салынбайтын ең азы.

Мүлікті қайта бағалау әр үш жыл сайын өтіп түрады. Дегенмен, аталмыш салық бүгінде өзге сипатқа ие болған. Ол тек 1997 жылға дейін алынып, 1997 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап заңды түлғалардан алынатын мүлік сатып - мұраға және сыйға салынатын салық болып адмастырылды. Кәсіпорынның мүлік салығыңың алынып тасталуына үлкен себеп болған жағдай: мүлік үш жақты салыққа бөлініп кеткендігі - кәсіпшілік салығы, жер салығы және мүлік салығы.

Ал, мұраға және сыйға салынатын салық мөлшерлемелерін бекіту, мүліктің құны мен туысқандық, жақындық деңгейіне байланысты. Бүгінде бұл салық мөлшерлемелері 3% дан 70% дейін жетеді. Салық салынбайтын ең азды да туыстық деңгейге қарай анықтайды.

 

5. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы

Ерекше салық түрі - жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Төлеушілері болып әрбір жеке тұлға саналады. Егер салық төлеушінің тұрғылықты жері және де табыс табатын жері Германия мемлекеті болса, сөйте тұра басқа елдерде де табыс көзі бар азамат немесе азаматша болса, бәрі бір «әр елдік табыс» принципі (қағидасы) бойынша ГФР-да салыққа тартылады. Ал, егер жеке тұлғаның Германияда не тұрғылықты жері болмаса, немесе әрдайым болатын жері емес екендігі дәлелді брлса, оның салық төлеудегі міндеттері шектеулі. Егер де осы жағдайларда жеке тұлғаның бір табыс түріне екі мемлекет тарапынан да салық салынып жатса, бұл қос мемлекет арасында қосарлы салық салмаудың алдын алу шаралары бойынша халықаралық - құқықтық келісімдер арқылы шешіледі. Аталмыш салықтың мөлшерлемесі-үдемелі (прогрессивный). Ең төменгі шегі - 19% болса, ең жоғарғы шегі - 53%. Ең жоғарғы мөлшерлеме 53% әдетте жалғыз басты адам үшін табысы 60 мың еуро, ал отбасылық жұп үшін 120 мың еуро (жылына) құрайтын адамдарға қолданылады.

Салық салудан алынып тасталатын стандартты көлемдер төмендегідей:

• жалғыз басты адамға 750 еуро;

• отбасы үшін 1500 еуро;

• 1500 еуро балалар үшін және жасы 64-тен асқан қарт адамдар үшін.

Салыққа тартылатын табыс түрлері мынандай:

• кәсіпшілік пен айналасудан түсетін табыстар;

• өзінше, жеке дара жұмыспен айналасудан түсетін табыстар;

• ауыл және орман шаруашылығын жүргізуден түсетін табыстар;

• жалдамалы жұмыстан түсетін табыстар;

• капиталдан түсетін табыстар;

• мүлікті жалға беруден түсетін табыстар;

• басқа да табыстар.

Еңбек ақыға салық салуды анықтау барысында салықтық кластар, салық, салық кестесі және де салық карталары қолданылады. Алты салық класы бекітілген, онда жалдамалы жұмысшылар мен қызметкерлер топтастырылған:

I класс - балалары жоқ басы бос жұмысшылар;

II класс - қамқорында баласы бар ажырасқан, немесе жесір қалған бойдақ адамдар;

III класс - ерлі-зайыптылар, егер отбасында жұбайлардың біреуі ғана жұмыс істесе. Егер екеуі де жұмыс істесе, ортақ келісім бойынша екеуінің біреуі V класқа көшіріледі;

VI класс - әйелі де ері де жұмыс жасайды және әрқайсысына жеке дара салық салынады.

V класс - жұмыс жасайтын ерлі-зайыптылар, біреу  III – класс бойынша салық төлейді;

VI класс - бірнеше орындардан еңбек ақы алатын жұмысшылар.

Салық кестелері кластарды, отбасындағы балалар санын, және олар кімнің қамқорында екендігін, отбасындағы шаруашылық бірге немесе бөлек жүргізілетіндігінің барлығын ескереді;

Еңбек ақыдан салықұстау салық картасы негізінде жүргізіледі. Карталар қауымдастықтарда тұрғылықты жері бойынша толтырылады.

Осы картада қай класқа жататындығын, неше баласы бар екендігі, мүгедектігі, 64 жасқа жеткен немесе жетпегендігі, тіпті қай дінге  сенетініне дейін көрсетіледі. Басқа мемлекеттерге қарағанда Германиядағы жеке табыс салығының өзіне тән ерекшелігінің мәні осыда.

6. Шіркеу салығы

 

Келесі бір салық түрі - шіркеу салығы. Шіркеу салығы жергіліктердің заңдылығы бойынша табыс салығына қосымша түрде алынады. Бүл салық түрін төлеушілер діни бірлестіктердің мүшелері. Жиналған түсімдер шіркеу табыстарын құрайды.

Салықты есептеу базасы болып  табыс салығының жылдық сомасы саналады. Салық мөлшерлемесі 8-9%. Осылайша салық  ісіне байланысты сұрақтардың барлығы, яғни салықтарды бекіту, жинау тәртібі, тіпті салықтық тәртіп бұзушылыққа  қолданылатын шаралар, бекітілетін  санкциялар сияқты мәселелердің барлығы 1997 жылғы «Салықтар, алымдар мен  жарналар туралы» Заңға сәйкес реттеліп отырылады.

Германияның федералды әкімшілік  соты дін қызметшілерінің шіркеу салығын төлемейтіндерді шіркеуден қуу құқын растады.

 «Шіркеу салығы бар  Германияда шіркеумен «азаматтық»  байланыс ұстану кең таралған»  деп хабарлайды «Росбалт». Бір  сөзбен айтқанда, салық төлегісі  келмегендер шіркеумен арадағы  ресми байланысты үзіп, бірақ  христиан дінін ұстанушы болып  қала беруге дағдыланған.

 Немістің профессоры  сотқа арызданып, салық төлемейтіндердің  христиан дінінің өкілі болуына  тыйым салуын талап етті. Сот  профессордың арызын қарап, шіркеудің сөзін мақұлдады.

 Сонымен бірге соңғы  күндері Германияда Рим католик  шіркеуіне жыл сайын 6,5 миллиард  доллар әкелетін бұл салықты  төлеуден бас тартушы тұрғындар  саны көбейіп кеткен. Шіркеу салығынан  бас тартқан неміс католиктері  діни рәсіммен жерленбеуі де  мүмкін.

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Бүгінде Германияда салық  ісін ұйымдастыру барысында әділеттілік, алу, жинау бойынша шығынды аз ету, тендік, қосарлы салуды болдырмау  сияқты қағидалар берік сақталады.

Германия — экономикасының негізінде қазіргі заманғы озық техниканы игерген мемлекет екендігі. Әлем бойынша өнеркәсіп өндірісінен  АҚШ пен Жапониядан кейінгі үшінші орынды иеленген.

   Кейінгі жылдары Германия капиталдары халықаралық миграциясына қатынасуда белсенділік көрсетіп, капиталдың іріленген импорттары мен эксиорттарына айналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер;

 

1. Боранбаева, А. Қ. Салық және салық салу : оқу құралы / А.

Қ. Боранбаева. - 2-басылым. - Астана : "Қаржы жүйесі мамандарының біліктілігін көтеру және дайындау орталығы" АҚ, 2010. - 519 б

2. Ермекбаева, Б. Ж. Шет мемлекеттердің салықтары: оқу құралы / Б.

Ж. Ермекбаева, М. Ж. Арзаева. - Алматы : Қазақ ун-ті, 2004. - 153 с.

         3. Нәдіров, М. Н. Шет мемлекеттер қаржылары: оқу қуралы / М. Н. Нәдіров, Д. Б. Қалыбекова. - Алматы : Экономика, 2006. - 240 с.

         4. Үмбетәлиев, А. Д. Салық және салық салу: оқулық / А. Д. Үмбетәлиев, Ғ. Е. Керімбек. - Алматы : Экономика, 2006. - 864 б.