Мұнайды

22 Дәріс №2 Тақырыбы: Мұнайды  өңдеуге дайындау Сабақ мақсаты:  Мұнайды өңдеуге және тасымалдауға  дайындау тәсілдерімен  таныстыру. Олардың технологиялық схемаларын қарастыру. Сабақ жоспары: 1. Мұнайды өңдеуге дайындау. 2.  Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру.  3. Мұнайды тұрақтандыру кезінде жеңіл фракциялардың жоғалуымен күрес.  4. Мұнайды сорттау.

1. Мұнайды өңдеуге дайындау Жер  қойнауынан жер бетіне шыққан  мұнайдың құрамында ілеспе газ  (50- 100м 3 /т), су (200-300кг/т), минералды  тұздар (10-15кг/т), механикалық қоспалар  болады. Оны тасымалдау және өңдеуге беру алдында газдардан, механикалық  қоспалардан, судың және тұздардың негізгі бөлігінен тазарту қажет. Сонымен  мұнай жер бетіне шығу кезінде қысымның төмендеуіне байланысты мұнайдан  газ бөлінеді, олар мұнайға ілеспе газ деп аталады.  Мұндай  мұнайды  өңдеу қиын  әрі тиімсіз.  Тұздар  мен механикалық қоспалардың болуы жылуалмастырғыштар  құбырларының  эрозиясы  мен ластануын шақырып,  жылу  өткізгіштік коэффициентін төмендетіп,  мазуттар  мен гудрондардың  күлділігін  жоғарылатады.  Су  болуы қондырғының өнімділігінің күрт  төмендеуіне әкеп  соқтырып,  отын  мен су  шығынын арттырады,  алдымен суды  буландыруға,  ал  кейіннен оны конденсациялауға.  Сол кезде ректификация дәлдігі бұзылады, сонымен қатар мұнай құрамындағы  еріген тұздар аппаратура коррозиясын шақырады. Аппаратура коррозиясы, бірінші кезекте бензиндік конденсаторлар мен  тоңазытқыштардың,  күкіртті  мұнайларды  өңдегенде үдейді.  Алдымен ылғал әсерінен күкіртті темір түзіледі, ол қорғаушы қабыршақ (пленка, қабат) түрінде болады: Fe + H 2S = FeS + H 2, Ал тұз қышқылы бар болған жағдайда, ол хлорлы темірге айналады, ал ол  өз  алдына  суда  ериді де,  темірдің  жаңа  қабатын ашып,  H 2S–тің  темірмен  реакцияға түсуін тездетеді.  FeS + 2НСℓ = FeCℓ 2 + H 2S Бұл  айтылғаннан  көріп отырғандай  мұнайларды  дайындықсыз өңдеуге болмайды. Демек мұнайларды тек қана мұнай кеніштерінде емес, мұнай өңдеу  зауыттарында да дайындау керек. Алғашқы өңдеуге берілген мұнай құрамында 2-6мг/л аспайтын мөлшерде  механикалық қоспалар  болған  жағдайда  1-0,2%  артық су  болмау  керек.  Сондықтан мұнайларды кеніштен тасымалдамастан бұрын дайындау керек.23 2.  Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру Мұнай эмульсиялары.  Эмульсия дегеніміз бір-бірінде ерімейтін немесе  аз еритін екі сұйықтық қоспасы. Мұнай эмульсиялары екі типті болады: «мұнай  суда» (гидрофильді эмульсия) және «су мұнайда» (гидрофобты эмульсия). Эмульсия  түсі  сарыдан - қою қоңыр түске дейін,  консистенциясы  – қаймақ тәріздестен май тәріздеске дейін. Эмульсия да неғұрлым су көп болса,  соғұрлым оның қозғалғыштығы төмен болады. Эмульсияның тұрақтылығы оның құрамында эмульгатордың бар болуына  байланысты.  Эмульгаторлар  гидрофильді  және  гидрофобты  болады.  Гидрофильді эмульгаторға (олар суда жақсы ериді де мұнайда ерімейді) нафтен  қышқылдарының  натрий  тұздары,  сульфоқышқылдар және  т.б.  жатады.  Гидрофобты  эмульгаторларға (олар  мұнайда жақсы ериді де  суда  ерімейді)  нафтенаттар,  саздың  ұнтақталған бөлшектері,  металдардың,  әсіресе кальций,  магний, темір, күмістердің тотықтары, асфальтты және шайырлы заттар және  т.б. жатады.  Эмульсиялардың  тұрақтылығының  басқа себебі  – су  тамшылары мен қатты сүзінділерде  статикалық  электр  зарядтарының  жиналуы.  Статикалық  электр  зарядтарының  әсерінен  өзара тебілу  пайда болады,  ол  өз  алдына  су  бөлшектерінің бірігуіне кедергі жасайды. Эмульсия түрін анықтаудың  екі тәсілі бар. Бірінші эмульсияны су мен  бензинде еріту.  Гидрофильді эмульсия  суда ериді де,  бензин  түбіне тұнады.  Кері құбылыс гидрофобты эмульсияда байқалады.  Екінші  тәсіл электр тоғын өткізгіштікке негізделген. Электр  тоғын тек қана гидрофильді эмульсия өткізеді. Суды  мұнай құрамынан шығару  үшін  оның  дегидратациясы,  сонымен қатар эмульсияны бұзу үшін деэмульсациясын өткізуге келесі негізгі тәсілдер  қолданылады:  механикалық,  термиялық,  химиялық,  термохимиялық және  электрлік. а)  Эмульсияларды  бұзудың  механикалық тәсілі  тұндыру,  центрифугалаумен сүзуді пайдалануға негізделген. Тұндыру тәсілі кең тараған,  бірақ ол  тұрақсыз  эмульсиялар болған  жағдайда  ғана  нәтиже  береді.  Көп  жағдайларда  эмульсияларды бұзудың негізгі тәсілі  ретінде қолданылады.  Центрифугалау мен фильтрлеуді лабороторияларда «ловушкалар» өнімі  және  мұнайларда құрамындағы суды анықтауға пайдаланылады. б)  Термиялық  тәсіл  жылуды  пайдалануға негізделген.  Эмульсияны  қыздырған  кезде эмульгатор қабығы  кеңейеді  және жарылады да,  сұйықтық  тамшылары бірігеді.  Төменге су тұнады,  ал бетіне  мұнай жиналады. Әдетте  резервуар-тұндырғыштарда  мұнайды 60 0 С температураға дейін қыздырып  тұндырады.  Кей жағдайларда 120 0 С температураға дейін қыздырғанда бұзылмайтын эмульсиялар кездеседі.  Бұл  жағдайда  эмульсияларды бұзудың басқа тәсілдерін пайдаланады немесе процесс герметизациямен өтеді, өйткені жеңіл фракциялар ұшып кетуі мүмкін.  в) Эмульсияларды  бұзудың  химиялық тәсілі кеңінен қолданылады. Бұл  тәсілде  қолданылатын  заттар  – деэмульгаторлар эффектісі эмульгатордың әсерін басу немесе оны ерітуде болады, соған байланысты қабыршақ бұзылып 24 эмульсия бұзылады. Соңғы уақытта ионогенді емес БАЗ (этилен мен пропилен  тотықтары негізінде) қолданылады.  Бұл  демульгаторлар  түрі  жағынан бұзылатын эмульсияларға қарама- қарсы эмульсиялар түзеді.  Бұл  эмульсиялардың  әрекеттесуі нәтижесінде олардың эмульгаторлық қасиеттері тоқтатылып эмульсия бөлінеді. г)  Термохимиялық  тәсілдің  мәнісі  жылытылған  мұнайға деэмульгатор  енгізілуде.  Бұл  тәсіл  жоғары  эффективті  деэмульгаторлар пайдаланғанда эффективті.  Термохимиялық  тәсілдің  неғұрлым  жетілгені мұнайды герметикаланған аппаратурада сусыздандыру. Мұнда мұнай 9кгс/см 3  қысымда,  алдын-ала 150-155 0 С температураға дейін қыздырылып  судан тұндырылады.  Бұл тәсілді ауыр мұнайлардың тұрақты эмульсияларын бұзуға пайдаланылады.  д)  Электрлік  тәсіл  кеніштерінде  және  әсіресе МӨЗ-дарда кеңінен қолданылады. Оның мәнісі: эмульсияға тоқтың жоғарғы кернеуімен жасалған  электр өрісінің әсерінен пленка бұзылып эмульсия бұзылады. Электрлік тәсілде мұнайдың сусыздандырылуы мен тұзсыздандырылуы  өтетін  аппараттар  маңызды.  Әдетте  бұл  аппаратты электродегидратор деп атайды. Мұнайды тұзсыздандыру. Мұнайды және газды жинау мен тұтынушыға  беруге дайындаудың технологиялық процесін сурет 2.1-дегідей етіп көрсетуге болады.                                        Сепарацияға берілетін газ → III        І                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                II Сурет  2.1. Мұнайды және  газды жинау мен тұтынушыға  беруге  дайындаудың технологиялық процесі: 1–мұнай  ұңғысы;  2–трап (газ бөлгіш);  3–мұнайдан құм мен судың негізгі бөлігін айыру;  4–мұнайды  жинау,  өлшеу және  тұндыру;  5–мұнайды  деэмульсациялау;  6–мұнайды  тұзсыздандыру; 7-мұнайды тұрақтандыру; 8–мұнайды сақтау (сыйымдылықтарда). Желілер:  I-ұңғыдан келетін өнім;  II-МӨЗ-на  немесе  мұнай базаларына  берілетін мұнай және  мұнай құбырларының бас станциясы; III-газ (мұнайға серік) ГӨЗ-на.  Мұнаймен бірге қабат суларын тасымалдау тиімсіз. Алынатын мұнай мен  газдың сапалық көрсеткіштеріне байланысты технологиялық процестің толық дәрежесі  әр  түрлі болады.  Кейбір  кен орындарында негізінен сусыздандыру  жүреді  (1-2%  дейін)  және  кей жағдайларда тұзсызданады.  Кеніштерінде  дайындалған мұнайдың құрамында су 0,1-0,3%-дан,  ал  тұздар 100мг/л аспау керек. Сонымен қатар барлық мұнайлар деэмульгаторлармен өңделу керек, бұл  өз алдына олардың МӨЗ-да өңделуін жеңілдетеді. Осыған байланысты мұнайды қабат сулары  мен минералдық  тұздардан кен орын  жағдайларында бөлу  1         2 3 4 5 6 7 8 25 қажеттілігі туды.  Кен  орындардан  МӨЗ-на  келіп түсетін мұнай келесідей нормаларға сай болуы керек: I II III Хлоридтер, мг/л көп емес 100 300 1800 Су, % масс. көп емес 0,5 1,0 1,0 Механикалық қоспалар,  % масс. көп емес 0,05 0,05 0,05 Өңдеуге түсетін мұнай құрамында судың және тұздардың болуы МӨЗ- ның жұмысына  көп зиян  келтіреді.  Судың  мұнаймен  бірге болуы ондағы  тұздарды ерітіп, гидролиз реакциясын күшейтіп  аппараттардың коррозиясын тездетеді. Күшті  теріс  әсер  аппараттарға  тұздар,  оның  ішінде хлоридтер,  береді.  Олар жылуалмастырғыш пен пештің құбырларының қабырғаларына отырады.  Осының  нәтижесінде құбырларды  жиі тазалап тұруға  тура  келеді,  жылу  алмастыру коэффициентін төмендетеді. NaCℓ іс жүзінде гидролизденбейді. СаCℓ 2 кейбір жағдайларда НCℓ түзіп  10%  дейін гидролизге түсуі мүмкін.  МgCℓ 2   90%  гидролизденеді. Демек  бұл  процесс төмен температурада өтеді.  Сондықтан тұздар  мұнай өңдеу аппараттарының  коррозияға  ұшырауының  негізгі себебі  болуы мүмкін.  Аппараттардың гидролиз  өнімдерімен бұзылуы жоғары  температура аймақтарында  (пеш құбырларында,  буландырғыштарда,  ректификациялау колоннасында)  және  төмен температурада істейтін  аппараттарда  да  (конденсаторлар  және  тоңазытқыштар)  орын  алады.  Кейбір  тұздар  қалдық  өнімдерде (мазутта және гудронда) кездесіп, олардың сапасын төмендетеді. Аппаратура коррозиясы мұнай сапасыз дайындалғанда күкіртті, әсіресе  жоғары күкіртті мұнайларды өңдегенде жоғарылайды. Хлорлы сутекті ортамен  шақырылатын коррозиядан қорғау үшін терең тұзсыздандыру пайдаланылады.  Сонымен қатар мұнайды каустикалық содамен немесе оның кальцийлі содамен  қоспасымен сілтілендіру пайдаланылады. Сілтілендіру мұнайды өңдеу алдында  мұнайға сілті ерітіндісін құюмен өтеді. Сілтілендіру кезінде СаCℓ 2   мен МgCℓ 2 термиялық тұрақты NaCℓ айналады. МgCℓ 2  + 2NaОН → Мg (ОН) 2  + 2NaCℓ СаCℓ 2 + 2 NaОН → Са (ОН) 2 +2NaCℓ Мұнайды айдау кезінде күкіртті  қосылыстар  ыдырап  күкіртсутек (Н 2S)  түзіледі, ол (әсіресе НCℓ-мен бірге) аппараттар коррозиясының күшті себепшісі болады.  Н 2S  су  болса және  жоғары  температурада аппараттардың металдарымен реакцияға түседі және FeS түзеді: Fe + Н 2 S → FeS + H 2 FeS-тен тұратын қорғау қабаты металл бетін аздап болса да одан арғы  коррозиядан қорғайды, бірақ хлоридтің гидролизінен  түзілген  хлорлы  сутегі  болған жағдайда FeS тұратын қорғау қабаты онымен реакцияға түсіп бұзылады: FeS + 2NaCℓ → FeCℓ 2 + Н 2S26 Хлорлы темір су ерітіндісіне өтеді де, бөлінген Н 2 S темірмен қайтадан  реакцияға түседі. Сондықтан мұнайды өңдеуге жіберу алдында оны судан және  тұздардан айыру қажет. 3. Мұнайды тұрақтандыру кезінде жеңіл фракциялардың  жоғалуымен күрес Мұнайды тұрақтандыру. Жер қойнауынан шығатын мұнай құрамында  С 1 -С 4   жеңіл көмірсутектерінің мөлшері едәуір  көп болады.  Осы  көмірсутектердің көп бөлігі мұнайды сақтағанда және тасымалдағанда жоғалуы мүмкін. Газдардың, сонымен бірге жеңіл бензин  фракцияларының  жоғалуын  болдырмау, қоршаған ортаны ластамау үшін мұнайдан мүмкін болғанша МӨЗ жіберу  алдында С 1 -С 4     көмірсутектерді бөліп алу қажет.  Мұнайдан  жеңіл  көмірсутектерді және мұнай фракцияларын бөлу процесін тұрақтандыру деп атайды. Қажет жағдайда  және  алынатын  өнімдерге қойылатын талаптарға  байланысты мұнайды тұрақтандыру сепарация және ректификация процестерін қолданып жүргізеді. Сепарация дегеніміз жеңіл фракцияларды төмен қысымда  бір  немесе  бірнеше буландырумен  алу процесі.  Сепарацияны  қолданумен  тұрақтандырылған мұнайда 1,5-2% дейін С 1 -С 4   көмірсутектері қалады. Жеңіл көмірсутектерді терең бөлу  үшін  мұнайды арнайы  тұрақтандыру  қондырғысына,  құрамында ректификациялаушы колоннасы бар,  бағыттайды.  Бұл қондырғы  өнімдері  болып:  а)  тұрақтанған мұнай;  б)  орталық газфракциялаушы қондырғыға  (ОГФҚ)  берілетін газ конденсаты саналады.  ОГФҚ  өте ірі мұнайхимиялық комбинаттар құрамына  кіреді  және  жеке  көмірсутектерге бөлуге  арналған.  Өте  ірі  мұнай кен орындарында мұнайды комплексті дайындау, судан және тұздан тазарту және мұнайды тұрақтандыру  процестері құрамына кіретін қондырғылары жұмыс істейді. Сепарациялық  стабилизациялық  тораптардың  технологиялық  схемасын  алдын-ала қыздырылған мұнайдан сепарация кезінде алынатын кеңейтілген газ  фракциясын пайдаланудың үш схемасының біреуін пайдалану кезінде шешуге  болады: 1) қалдық газдардың кейіннен компрессияға, майлық абсорбцияға немесе  төмен  температуралық  конденсацияға  ұшыратылуымен  бір  рет  конденсациялануы; 2)  газ  қалдығының  кейіннен  компрессияланумен  фракцияланушы  конденсациясы; 3)  кеңейтілген  газтәріздес  фракцияның  ректификациясы  немесе  оның  абсорбциясы. Ректификация  –  неғұрлым күрделі технологиялық  процесс  екенін  айта  кету  керек,  бірақ  ол  мұнайды  тұрақтандырудың  берілген  тереңдігі  мен  көмірсутектердің таза бөлінуін қамтамасыз етеді.  Кеніштік мұнай дайындау тәжірибесінде, әдетте, комплекстік шешімдер  қолданылады  және  олар  сусыздандыру,  тұзсыздандыру  және  тұрақтандыру  процестерін әр түрлі тәсілдерді пайдаланумен шешіледі.Мұнайды,  суды  және  газды  дайындау  процестерінің  оларды  жинау  процестерімен  байланыстыру  (бастапқы  шикізаттың  физикалық-химиялық  қасиеттеріне,  алынатын  өнімдердің  мөлшеріне,  алу  тәсілдеріне байланысты)  мұнайды  дайындау  қондырғысын  (УПН)  жобалау  кезінде  унификацияланған  технологиялық шешім қабылдауға мүмкіндік береді.

4. Мұнайды сорттау Әр  түрлі кәсіпорындардың мұнайлары және  олардың фракциялары физикалық қасиеттері  мен тауарлық  сапасы  жағынан бір-бірінен айырмашылығы  болады.  Кейбір  мұнайлардың бензин  фракцияларында  ароматикалық,  нафтен  немесе  изопарафин  көмірсутектерінің мөлшері көп болғандықтан, олардың октан саны жоғары, ал керісінше басқа мұнайлардың бензин фракцияларында қалыпты парафинді көмірсутектерінің концентрациясы  жоғары болғандықтан олардың октан саны төмен болады. Кейбір мұнайлар құрамында қатты парафинді көмірсутектер болмайды,  олардан арктикалық  және  қысқы отындар,  тағы  да  парафинді мұнайларды  өңдеуге қажетті күрделі парафинсіздендіру процесінсіз-ақ төмен температурада қататын майларды алуға болады. Күкіртті және жоғары күкіртті мұнайлардан дизель  отындарын алу мұнай өңдеу зауытының технологиялық жүйесіне  күкіртсіздендіру  процесін,  мысалы,  гидротазалауды  өндірумен байланысты.  Күкірті жоқ немесе аз күкіртті мұнайларды өңдеуде мұның қажеті болмайды.  Мұнайдан алынатын әр түрлі майлар сорттарына сұраныс, отындар сұранысына  қарағанда көп аз,  сондықтан май өндіруге  тек ерекше  майлы деп аталатын  мұнайларды  жұмсайды.  Олардан  басқа  «майсыз»  мұнайларға  қарағанда аса күрделі емес технологиямен жоғары сапалы және шығымы көп майлар алуға болады. Кейбір  мұнайлардың шайырлы компонеттері  ерекше  қасиет  көрсетеді,  сондықтан олардан өте жоғары  сапалы  құрылысқа және  жолға қажетті битумдар алады. Осы  келтірілген мысалдар мұнайларды технологиялық тұрғыдан дұрыс сорттау қажеттілігін және оларды негізсіз араластыру экономикалық жағынан тиімді еместігін көрсетеді. Бірақ бар кен орынның әр  түрлі мұнай қабаттарынан  өндірілген  мұнайларды  өз  алдына жинау, сақтау және  айдау кен орын  шаруашылығын  күрделендіреді,  резервуар паркін  және  мұнай құбырларын  көбейтеді.  Сондықтан физикалық-химиялық және тауарлы қасиеттері жақын мұнайларды  кен орындарда араластырып, бірге өңдеуге жібереді.Егер  зауытқа әр түрлі бірнеше мұнай қоспалары өз  алдына құбырмен  түссе, онда оларды өз алдына өңдеу тиімді. Мысалы, Омскідегі МӨЗ Самотлор  кен онының  мұнайын,  құрамында мөлдір фракциялары көп және  күкірті аз,  отын алу жүйесі бойынша өңдеп, кокс алады, ал құрамында тұтқырлық индексі жоғары май фракциясы көп Усть-Балық мұнай қоспасын отындық-майлық жүйе  бойынша өңдейді.  Мұнайларды сорттау жөнінде мынандай қорытындылар жасауға болады: - мұнайларды сортқа бөлудің алдында шикізаттың және одан алынатын  өнімдердің тауарлық қасиеттерін терең және барлық бағытта зерттеу керек; - физикалық қасиеттері жақын мұнайларды ғана араластыруға болады; - мұнай қоспасындағы  бір компонеттің сапасының төмендігінің екінші  компонеттің бағалы  қасиеттерінің төмендеуіне әкелетін  мұнайларды  араластыруға болмайды; -  егер  қоспа шикізатты асылдандыруға және  көп шығын шығармай,  нормаға сәйкес мұнай өнімдерін алуға мүмкіндік беретін болса, әр түрлі қасиеті бар мұнайларды  араластыруға болады.  Бұған құнды реагенттер  мен күрделі технологиялық шешімдер  және  тазалау тәсілдерін  қолдану арқылы  жетуге  болады. Біздің елімізде 1991 жылдан бері мұнайлардың технологиялық жіктелуі  қолданылады  (кесте 2.1).  Мұнайларды  келесідей көрсеткіштер  бойынша жіктейді:  1) мұнай, сонымен қатар бензиндегі (қ.б.-180°С), реактивтік (120-240°С)  және дизельдік (240-350°) отындар құрамындағы күкірт мөлшеріне байланысты  үш (I–III) класқа (аз күкіртті, күкіртті және жоғары күкіртті);  2)  350°С-ге  дейін айдалып болатын фракциялардың потенциалдық  мөлшеріне байланысты үш типке (Т 1-Т 3); 3) базалық майлардың потенциалдық мөлшеріне байланысты төрт топқа (М 1 -М 4 ); 4) тұтқырлық индексі бойынша бағаланатын базалық майлардың сапасы  бойынша төрт топшаға (И 1 -И 4 ); 5) парафиндер мөлшері бойынша үш түрге (П 1 -П 3 ) бөлінеді. П 1  түрлі аз парафинді мұнайлардан парафинсіздендірусіз реактивтік және  қысқы дизельдік отындар сонымен қатар дистилляттық базалық майлар алуға болады. П 2 түрлі парафинді мұнайлардан парафинсіздендірусіз реактивтік және  тек қана жазғы дизельдік отын алуға болады. Жоғары парафинді, құрамында  6% жоғары парафиндері бар, П 3 мұнайлардан тіпті жазғы дизельдік отындарды да тек қана парафинсіздендіруден кейін алуға болады. Осы жіктелуді пайдалана отырып кез келген өндірістік мұнай үшін шифр  құруға болады. Кесте 2.2-де кейбір мұнайлар үшін сипаттамалар мен олардың  технологиялық  жіктеу  бойынша шифрлары  келтірілген.  Мұнай  шифры  бойынша оны өңдеудің рационалды схемасы мен олардың өнімдерін байыту  процестерінің қажеттілігі туралы айтуға болады.

50 Дәріс №4 Тақырыбы:Мұнайды алғашқы өңдеу Сабақ мақсаты: Мұнайды алғашқы өңдеу тәсілдерімен таныстырып, оларды  таңдау принциптерін үйрету. Сабақ жоспары: 1.Мұнайды алғашқы өңдеу.  2. Мұнайды бір рет және біртіндеп буландыру арқылы айдау.  3. Буландырғыш агент қосу арқылы айдау. Ауасыз кеңістікте айдау.  4. Мұнай мен мазутты алғашқы өдеуге арналған өндірістік қондырғылар.  АТ, ВТ және АВТ қондырғылары. 1. Мұнайды алғашқы өңдеу Мұнай, аталып өткендей өте  күрделі парафиндер, нафтендер, ароматты және гибридті көмірсутектердің бір-бірінде еритін молекулалық массасы және  қайнау  температурасы әр  түрлі қоспалардан тұрады.  Оны  бірдей  жеке  компоненттерге бөлу мүмкін емес және ондай бөлу мұнай өнімдерін өндірісте пайдалануға қажет емес. Іс  жүзінде мұнайды көмірсутектердің  фракцияларына және  топтарына бөледі  де, олардың химиялық  құрамын өзгерту мақсатында өңдейді.  Мұнай  өңдеуді алғашқы және екіншілік процестерге бөледі. Алғашқы өңдеу процестеріне  мұнайды қайнау  шектерімен  бір-бірінен айырмашылығы болатын фракцияларға бөлуді, ал екіншілікке термиялық пен термокаталитикалық  өңдеу процестерін,  сонымен қатар мұнай өнімдерін тазалауды жатқызады. Мұнайды алғашқы өңдеудегі негізгі процесс алғашқы немесе тура айдау  болып саналады, оны дистиляция мен ректификацияны қолданып жүргізеді. Дистилляция. Дистилляция немесе айдау сұйықтықтардың өзара еритін  қоспасын  фракцияға,  бір-бірінен және  бастапқы  қоспадан  да  қайнау  температурасымен айырмашылығы болатын, бөлу процесін атайды. Айдау  процесінде қоспа қайнағанға  дейін қыздырылады,  осының  нәтижесінде ол аздап буланады. Пайда болған бу бөлініп конденсацияланады.  Айдау  арқылы  құрамы  жағынан бастапқы  қоспадан  айырмашылығы  бар дистиллят және қалдық алынады. Айдауды бір рет, көп рет немесе біртіндеп  буландырумен  жүргізеді. Бір рет буландырумен  айдауда мұнайды белгілі температураға дейін қыздырады да  бу  фазасында өткен барлық  фракцияны сұйық фазадан бір рет сеператорда бөледі.  Фазаны  бөлу    процесін  көп рет жүргізуде бір рет буландыруды бірнеше рет қайталайды. Ректификациялау  деп  - қайнау  температурасының  бір – бірінен айырмашылығы бар сұйықтардың қарама – қарсы қайта – қайта жанасуының  нәтижесінде, бөлінуінің диффузиялық процесін айтады. Булар мен сұйықтардың   жанасуы тік цилиндр тәрізді құралдарда арнайы  жабдықтармен  жарақталған ректификациялаушы табақшалары немесе  насадкалары бар,  колонна бойымен жоғары көтерілуші бу  мен төмен ағушы сұйықтық  арасында  өте тығыз жанасуды  қамтамасыз  ететін  -    ректификациялық колонналарда іске асырылады.