Қожа Ахмет Иассауи Әзірет Сұлтан. (шамамен 1103-1040)

Автор: Пользователь скрыл имя, 12 Октября 2011 в 16:39, реферат

Описание работы

Ахмет Иассауи-түркі тілдес халықтардың орта ғасырларындағы аса көрнекты ақыны, есімі ислам әлеміне таралған ойшыл қайраткер. Ақын мұсылманшылық қағидаларын барлық адамдарға өз өлеңдерымен түсіндіре жазған танымал философ. Ахмет Иассауи IХ ғасырдын ортасында Сайрам шаhарында (Шымкент маңайындағы ескі Исфижаб қаласы) дүниеге келген. Оның ата тегі - жергілікті түркі тайпаларының бірі, әкесі Ибрахим шайх диқаншылықпен күнелткен. Ахмет жеті жасында әкесі Ибрахим шайх дүниеден өтті. Оның артынша көп ұзамай шешесі Қарашаш ана да мәңгілікке көз жұмады. Әкесі мен шешесінің де қабырлары Сайрамда. Қабір үстінде көне замандағы орнатылған кесене бар.

Работа содержит 1 файл

Қожа Ахмет Иассауи.docx

— 727.61 Кб (Скачать)

Қожа  Ахмет Иассауи Әзірет Сұлтан. (шамамен 1103-1040).

     Ахмет Иассауи-түркі тілдес халықтардың орта ғасырларындағы аса көрнекты ақыны, есімі ислам әлеміне таралған ойшыл қайраткер. Ақын мұсылманшылық қағидаларын барлық адамдарға өз өлеңдерымен түсіндіре жазған танымал философ. Ахмет Иассауи IХ ғасырдын ортасында Сайрам шаhарында (Шымкент маңайындағы ескі Исфижаб қаласы) дүниеге келген. Оның ата тегі - жергілікті түркі тайпаларының бірі, әкесі Ибрахим шайх диқаншылықпен күнелткен. Ахмет жеті жасында әкесі Ибрахим шайх дүниеден өтті. Оның артынша көп ұзамай шешесі Қарашаш ана да мәңгілікке көз жұмады. Әкесі мен шешесінің де қабырлары Сайрамда. Қабір үстінде көне замандағы орнатылған кесене бар.

     Жас Ахметтің тұңғыш ұстазы Сайрам ғұламасы Шахабиддин Исфиджаби лақап аты Ақата болған. Кейін рухани ұстазы әрі тәрбиешісі атақты шайх Арыстан баб болған. Оған 16 жыл қызмет етіп, одан заhир және батин ілімдерінің сыры мен мәнін үйренген. Арыстан баб қайтыс болғаннан кейін Бұхараға барып сол заманғы әhли сүннет ғалымдарының ең үстемі Юсуф Хамаданиге байланып рухани ілімдерден дәріс алады. Адамдарға ілім үйрету, дұрыс жолды көрсету үшін одан изажат (диплом) алды. Кейін Яссыға қайтып шәкірт жетілдірді. Жүз мыңға жуық шәкірттері болды. Иассауидың ілім ұясынан жетілген Иассауи дәруіштері  Хорасан, Азербайжан, Хижаз және Анадолу өлкелеріне дейін тарады. Барған жерлерінде жақсы мінездерімен және шырайлы уағыз-насихаттарымен адамдардың дүние және ахрет бақытына қауышуларына себепкер болды. Оның «Диуани Хикмет», «Мират ул-Кулуб», «Пақырнама» атты туындылары көне түрік тілінде жазылғандықтан, жергілікті халыққа түсініктілігі арқасында талай мәрте қайта көшіріліп, бірнеше рет басылған. Бұл кітаптар терең мұхиттің түбінен нұр шашқан асыл қазына. Сол кітаптарында жеті жасында Арыстанбабты кездестіріп, ол кісі «өзіне Мұхаммед пайғамбардың аманат етіп берген құрмасын тапсырғанын», - жырлаған. Ахмет Иассауи бала кезінен бастап Расулуллаh Алейхиссаламның сүнетіне мойынсұнуға тырысқан. Сол себепті 63 жасқа келгенінде Пайғамбарымыздың осы жасында  қайтыс болғанын ойлап жер бетінде өмір сүруді жөн көрмеді. Жер астында бір бөлме жасатып, өмірінің соңына дейін  осы жер асты бөлмесінде шәкірттеріне дәріс беріп, ғибадатпен өткізді. 125 жасында (басқа деректерде 133) қайтыс болған. Кесенесі Әмір темір бұйрығымен Түркістан қаласында тұрғызылған, әлемдегі ең әсем ғимараттың бірі болып саналады. Қожа Ахмет Иассауи баба «түсіне еніп, аян берген адам көздеген мұратына жетеді», - делінеді. Бертінде Қожа Ахмет Иассауи түрік халықтарының рухани атасына, ал кесенесі түрік дүниесі зиарат ететін кіші меккеге айналды. 
             Бірде Қожа Ахмет Иассауи сайрамда (испиджаб) тұрған кезінде үйден далаға шықса, атасы Ибраһим шайх шүқшиып жер шүқып отыр екен. «Ата, не істеп отырсыз?»-деп сұрағанда: - «Е, балам, егістікті жегенелеп отырмын деп жауап береді.» «Ой, ата-ай, соған да уақыт жұмсап, әуре боласыз ба, бір ауыз сөзбен бітірмейсіз бе?» - дейді. «Ондай қолымнан келмейді, қолыңнан келсе, жасай ғой»,-дейді. Сонда жас Қожа Ахмет орнынан тұрып: «Жегенің жерге қал, бегенең бетке шық», -  деген екен. 
             Дәрет алып келген атасы қайран қалып: «Е, балам, екі қошқардың басы бір қазанға сыймайды дегендей, енді бұл жерден не сен, не мен кетуім керек», - депті. Сонда Қожа Ахмет тұрып: «Сіз жасыңыз келген кісісіз, мен жаспын, мен кетейін», деген екен. Сонымен ақ түйеге мініп, жүріп кетеді. Сондағы ойы - осы ақ түйе  қай жерге барып шөксе, сол жерге қоныс тебу. Сөйтіп, ақ туйе шөккен жері осы Түркістан жері оның мекен- жайына айналады. Арада біраз уақыт өтеді. Бір күндері Қожа Ахмет ата-анасына сәлем беріп қайту үшін Сайрамға келеді. Дем алып, тыныстаған соң, атасы сөз қозғап: «Ия, қарағым, қайда болдың, кай жерге қоныс тептің?»- деп сауал береді. Сонда ол: «ақ туйем Түркістан шаһарына шөкті», -деп жауап берген екен.  Сол жер қазіргі мына  Қожа Ахмет Иассауи ғимараты жайласқан жер. Сонда атасы тұрып: «Балам, сен сол жердің халқымен сухбаттастың ба, не байқадың?» дегенде «Ия, ата, сүхбаттастым, бәрін де білемін, бірақ соны біле тұра, мен сол жерге қоныс тебуге бел байладым» ,-деп жауап береді. Баласын сынамақ болған Ибраһим шайх: «Ия, не байқадың, айтшы»,- жас Қожа Ахмет былай былай жауап берген екен: Ол жердің халқы арқаңнан қағып тұрады, аяғыңнан шалып тұрады. Сонда мұны есіткен атасы, баласының зеректігіне риза болып. Ия , балам, дұрыс айтасың, бірақ соны біле тұрып,неге қоныс тептің? Дегенде: «Жақсыны жолға салу оңай, жаманды да жолға салып корейін», деген екен.
 
 
 

Ходжа Ахмед Яссауи 

Яссауи родился в древнем Сайраме. Отца звали Ибрагим, мать – Карашаш.  
Он учился в Бухаре у шейха Арсалан баб. Основал среднеазиатский филиал суфистов. Писал и проповедовал ислам в народе. В возрасте 63 лет он спускается в подземелье, дабы не видеть солнца, чем сам Мухаммед. После себя он оставил сборник «Мудрых изречений», которые пережили столетия. Вот, вроде, и всё. Однако для многих из нас, кто считает себя мусульманином, он остаётся загадкой, ибо мы знаем много больше о походах Александра  
Македонского, чем о человеке, который по большому счёту является нашим духовным отцом. Так кто же он – Ходжа Ахмед Яссауи?

При жизни Мухаммеда  ислам стремительно распространялся  в мире. За считанные годы Коран  стал оказывать на жизнь людей  столь же сильное влияние, как  Библия и Новый Завет. Однако после  смерти пророка в рядах его  последователей произошёл раскол. Одни стали требовать от других такого же толкования сур Корана, какое  было у них. Появились течения. Стала  литься кровь.

Казах почитает Коран, но верит и духам своих  предков – аруахам. Жизнь в согласии со своей совестью является фундаментальной истиной суфизма  
Яссауи, с которым он после долгих лет размышлений пришёл в Степь. И казахи приняли такой ислам, «свой» ислам. Наш Аллах нам кажется роднее и добрее. У него глаза наших дедов и мягкие руки наших бабушек, которые живут в наших душах. По большому счёту, кочевники где-то в глубине души всегда были атеистами, но, тем не менее, считали святотатством забвение имён умерших предков. Яссауи переложил всю ответственность на самого человека, как часть божественного смысла. Умеренность – это другой фундаментный принцип Яссауи.  
В людской жадности и непомерности во всех проявлениях он видел начало многих бед на земле. И с этими проповедями умеренности он ходил во дворцы, утопавшие в роскоши. Это была революция! Одни его высмеивали, другие выталкивали из дома в спину, четвёртые считали за полоумного, но он упорно гнул своё. И его слова произрастали добрыми семенами в душах людей, которые видели очевидную правду. Золотая середина, отсутствие крайностей во все времена почитались признаком ума. Однако божественная истина, как правило, не может быть плодом коллективного озарения. Она посещает избранных. И вот уже, сколько столетий в сознании народа умеренность относится к числу высоких добродетелей, а непомерная тяга к накопительству, жадность сурово осуждались. Самые тяжкие преступления, увы, совершаются за самыми высокими стенами. В каждом районе есть своя маленькая Бастилия. Святые старцы в глубине души всегда были революционерами. И Яссауи здесь не исключение.  
Достигнув 63 лет, он спустился в подземелье и уже не видел солнца. Он стал писать. Бумага – это последнее прибежище людей, постигнувших суть земной жизни. Здесь он и умер. Его перенесли и погребли невдалёке. Позже эмир  
Тимур, восхищавшийся глубиной ума поэта и подвигом его жизни, своими руками начертил проект мечети Яссауи. Так возникло это красивейшее творение рук средневековых мастеров – мечеть Ходжа Ахмеда Яссауи.

Мечеть –  это память народа. Она возводится тем, кто сумел вызвать людское  восхищение. Много веков назад  осенней порой, простудившись, умерла по дороге к своему возлюбленному  дочь поэта Айша. Над её могилой возвышается мавзолей, который и сегодня вызывает восторг людей. Святые предки нужны живым, чтобы их жизнь не превратилась в скотоподобное существование. Вот почему каждый, кто прикасается к стенам мечети Ходжа  
Ахмеда Яссауи, очеловечивается многократно. Паломники, запрокинув головы, всматриваются в купол мечети, который возвышается на высоте 39 метров и такой же глубиной фундамент. Огромный прямоугольник 50 на 50 метров имеет стены толщиной до трёх метров. Здесь много служебных помещений: библиотека, столовая, молитвенная комната, канцелярия... В центре зала возвышается тайказан, вместимостью три тысячи литров. В глубине мечети усыпальница  
Яссауи. Надгробие выполнено из тёмно-зелёного нефрита из Индии. Чуть поодаль от мечети пантеон, где покоятся тела многих казахских ханов.  
Кстати, здесь в свои молодые годы учился известный в Западном Казахстане молда и врачеватель Абдохалат, или Атеш-молда, как называли его в народе.  
Вот уже 6 столетий стоит мечеть, как символ человеческого гения. И пройдёт ещё столько и будет стоять, ибо на то воля второго пророка.

Яссауи призывал людей к умеренности, равновесию в желаниях. Так вот эти призывы великого поэта получили здесь, в Туркестане, понимание и поддержку. В здешних домах нет ни роскоши, ни излишества. Всё, что окружает человека, ему же и служит. Вещь для человека, а не человек для вещей.  
Уже прошло много столетий как нет Яссауи, но и сегодня Туркестан живёт так, как будто этот великий старец каждое утро обходит улицы города и постукивает посохом в окна домов с напоминанием о том, к чему он призывал их в своих проповедях много столетий назад. Старые истины так же прочны, как комоды наших бабушек. Всё лучшее в этом мире берёт начало в добром отношении людей друг к другу, в почитании памяти умерших, в бережном отношении к земле, воздуху, воде. Яссауи открыл и оставил эти истины нам в надежде на то, что каждый из нас найдёт дорогу к Храму.
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Информация о работе Қожа Ахмет Иассауи Әзірет Сұлтан. (шамамен 1103-1040)