Атмосфераның экологиялық мәселелері және оны қорғау

Қоңыздар. Көп жылғы бақылаулар бойынша  қоңыздардың негізгі қорегінің 60%-ы  маса личинкалары екен. Арнайы жүргізілген  тәжірибелерде бір ғана қоңыздың тәулігіне 65-70 маса личинкасын жоятыны  осыны дәлелдейді.

Су шаяны. Су шаяны ақпайтын тоқтау суларда, өсімдіктері  көп, әрі ластанған өсімдік шірінділері  көп көлшіктерде тіршілік етеді. Олардың негізгі қорегі – маса, сона мен басқа да су жәндіктері. Лаборатория жағдайында су шаяндары тәулігіне масаның 85 личинкасын жоятыны анықталған.

Инеліктер. Судағы жәндіктердің ішінде инеліктердің орны ерекше. Барлығы дерліктей жыртқыштар. Тіршілік ету ерекшелігіне байланысты инеліктерді су насекомдарының “қос мекенділері” деп атауға болады. өйткені  инеліктердің личинкалары суда дамиды да, ал ересектерінің даму кезеңдері  су жағасында өтеді. Ересек инеліктер  қорегін тек қана ұшып қуып барып  ұстайды. Олардың өткір тырнағына  көбіне масалар, шыбындар, соналар т.б. зиянды насекомдар ілінеді.

Су жүйелерін  тазалайтын балықтар да бар екен. Арықтар  бойын арамшөптерден тазарту  үшін маман ғалымдар көп ізденіс  жасап, канал бойларына ақ амур, дөң  маңдай сияқты балықтарды қолдан жерсіндірді. Ақ амур ересектерінің дене тұрқы  120 см, салмағы 32 кг-ға дейін жететін ірі балық. Денесі ірі бұл балықтың ерекшелігі – ол сондай мешкей. Олар каналда өскен шөптерді жеп, өсімдіктердің қаулап өсуіне жол бермеген.

Арық  пен канал бойындағы өсімдіктерден  құтылу үшін қолданылып жүрген механикалық  әдістерді шөппен қоректенетін балықтармен  алмастыру экономикалық жағынан  өте тиімді. Сондай-ақ бұл балықтар басқа да маңызды қызмет атқарады. Жағасында қамыс өскен су төңірегінде  орналасқан ауыл-село тұрғындары жазда  масадан көп зардап шегетіні белгілі. Ондай кезде ақ амурлар суда өскен  қамыс құрақты азық етіп, масалардың ұрық салатын орнын құртады. Сондықтан  да су жүйелерін тазалайтын бұл балықтарды келешекте канал, арық суларында  өсіруді қолға алған жөн. [3]

        ӨЗ ӨЛКЕМІЗДІҢ СУ ҚОРЛАРЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ

Өз өлкеміздің су қорларына келетін болсақ Жамбыл облысының барлық өзендері Арал теңізі алабына жатады. Қырғызстан жерінен  бастау алатын Шу, Талас, Аса өзендері облыстың негізгі өзендері болып  табылады.

Облыс көлеміндегі  жерүсті суларының сапасын зертханалық  талдауда өткен жылмен салыстырғанда 2006 жылы Шу, Талас, Аса өзендерінде  ластану индексінің өскендігі байқалған.

Жалпы облыс  бойынша ластағыш заттар төгінділері  “Шолақтау” таукен өндіру комбинаты, Шатыркөл руднигі, Ақбақай таукен металургиялық  комбинаты, “Монолит ” ашық акционерлік  қоғамы сияқты кәсіпорындардан болып  отырғандығы расталып отыр.

Қорта айтқанда, су - өмірдің нәрі, ол - өмірдің өзі, сондықтан да оны аялау, оны көзіміздің қарашығындай сақтау – бәріміздің табиғат алдындағы азаматтық  борышымыз. Табиғат тепе-теңдігі  табиғаттың міндетті заңдылығы, оны  оқып-үйрену, танып білу әрбір адамның  жоғары саналы, экологиялық мәдениеті  қалыптасқан тұлға екендігінің  белгісі.